Dev Barajlar Çevreyi Tehdit Ediyor

b>Doğal Hayatı Koruma Vakfı raporuna göre, dev barajlar üzerinde bulundukları ırmaklardaki ekolojik hayatı kurutuyorlar. Türkiye’de GAP alanı ve Kızılırmak’taki kuş türleri de risk altında.

World Wildlife Fund (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) tarafından yapılan araştırma, dünyanın çeşitli yerlerinde yapımı süren dev barajların doğal yaşama ve su kaynaklarına verdikleri zararın boyutlarını ortaya koyuyor. Rapora göre, 120’den fazla baraj inşaa eden Türkiye’de bir çok hayvan türü, doğal ortamlarının bozulması sonucu yok olma riski ile karşı karşıya kalabilir.

Bilim adamları, barajların mimari tasarımlarındaki hatalar ve sulama kanallarındaki verimsizlik nedeniyle, biriktirdikleri suyun önemli bir bölümünün kullanılamadan kaybolduğunun altını çiziyorlar. Rapor, toplam 1.5 trilyon ton suyun boşa gittiğini vurguluyor. Bu rakam, Afrika’nın yıllık su tüketiminin yaklaşık 10 katı.

KURBAN, TATLI SU CANLILARI
Rapor ayrıca, dünyanın en büyük 140 ırmağının barajlarla bölündüğünü ve bu bölünmenin tatlı su canlılarının soylarının tükenmesine neden olduğunu savundu. Baraj inşaası, ırmakların ekolojik dengesini bozarak, su yatağını oksijen ve diğer besinlerden mahrum bırakıyor; kuşların ve balıkların göçlerini kesiyor. Ekolojik dengenin bozulmasından bölgede yaşayan kara hayvanları da olumsuz etkileniyor.

BARAJ İMPARATORU TÜRKİYE
Doğal yaşamı tehlikeye atan dev baraj projeleri arasında, Çin’de Yangtze Irmağı, Güney Amerika’daki La Plata ovası ve Türkiye’deki Güneydoğu Anadolu Projesi dünyanın en riskli alanları olarak gösterildi. Dünya sıralamasına göre, Yangtze bölgesine 46, Arjantin, Bolivya, Brezilya, Uruguay ve Paraguay’ı kapsayan La Plata bölgesinde 27 ve Türkiye-GAP’ta ise 26 adet barajın inşaası sürüyor. Ancak, Susurluk, Çoruh, Ceyhan, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Menderes ırmaklarına yapılacak barajlar da hesaba katıldığında Türkiye yapımı süren veya planlanan 110 baraj ile, Çin’den sonra dünyanın en çok baraj inşaa eden ikinci ülkesi konumunda.

TÜRKİYE VE ÇİN, DÜNYANIN YARISI
Türkiye ve Çin, dünya üzerinde en çok baraj inşaa eden ve etmeyi planlayan iki ülke. Çin’de 88 barajın inşaası sürüyor ve 36 adet baraj daha yapılacak. Türkiye ise halen yapımı süren 60 barajın yanı sıra yapılması planlanan 50 baraj daha var. Buna göre, Türkiye ve Çin toprakları, tüm dünyadaki tüm baraj inşaatlarının yarısından fazlasını barındırıyor.

DÜNYA DEVİ GAP
Bitek toprakları ile tarihte bir çok uygarlığın beşiği olan Mezopotamya’nın kuzeyini kapsayan GAP dahilinde, 26 adet baraj yapılıyor. Rapor, bu bölgede 62 adet kuş cenneti olduğunu ve çok sayıda barajın su akışını bölmesi sonucu, kuşların doğal yaşam alanlarının işgale uğradığı belirtiyor.

KIZILIRMAK DELTASI
Türkiye sınırları içinde olan bir diğer ekolojik risk bölgesi de Kızılırmak deltası. Üzerinde 15 adet baraj bulunan ırmağın Karadeniz’e döküldüğü deltayı, Türkiye’deki 310 adet kuş türünün yüzde 75’i yumurtlama için kullanıyor. Kızılırmak deltası ekolojik açıdan ‘olumlu’ rapor almasına karşın, birkaç kuş türünün durumu tehlike sinyalı veriyor. Bu deltayı kullanan göçmen kuşlardan Dalmaçya pelikanı, kırmızı göğüslü kaz, beyaz başlı ördek başta olmak üzere bir çok kuş türü risk altında bulunuyor.