Basic HTML Version
50
Mütekabiliyet Yasası ve Yabancıların
Gayrimenkul Edinimleri
Türkiye’de gelişen ve büyüyen konut ve gayrimenkul sektöründen
yabancı gerçek kişilerin gayrimenkul edinimlerini kolaylaştırmak
amacıyla 2012 yılı Mayıs ayında çıkartılan ve kısaca mütekabiliyet
yasası olarak bilinen düzenlemenin ardından yabancıların Türki-
ye’den gayrimenkul alımlarında artış yaşanmaya başlamıştır.
Buna göre, mütekabiliyet; diğer ülke vatandaşlarının Türkiye’de mülk
edinebilmelerini mümkün kılan ya damümkün kılmayan bir ilke olma
özelliği taşımaktadır. Mütekabiliyet yasasına göre bir yabancı uyruklu
kimsenin Türkiye’de herhangi bir tapu işleminde bulunabilmesi için
kendi ülkesinde T.C. vatandaşlarının da aynı tapu işlemini yaptırabili-
yor olması gerekmektedir. Söz konusu ilke ile ilgili hükümlere Tapu
Kanunu’nun 35. maddesinde yer verilmektedir. Madde 35: Kanuni sı-
nırlamalara uyulmak kaydıyla, uluslararası ikili ilişkiler yönünden ve
ülke menfaatlerinin gerektirdiği hallerde bakanlar kurulu tarafından
belirlenen ülkelerin vatandaşı olan yabancı uyruklu gerçek kişiler
Türkiye’de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Yabancı uyruk-
lu gerçek kişilerin edindikleri taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli ni-
telikteki sınırlı ayni hakların toplam alanı, özel mülkiyete konu ilçe
yüzölçümünün % 10’unu ve kişi başına ülke genelinde otuz hektarı
geçemez. Bakanlar kurulu kişi başına ülke genelinde edinilebilecek
miktarı iki katına kadar artırmaya yetkilidir.
Buna göre Mayıs 2012-2013 arasında kanunun yürürlüğe girmesi-
nin ardından geçen bir yıllık süre içinde 14.599 yabancı gerçek kişi
Türkiye’den 13.495 taşınmaz satın almıştır. Taşınmazların 2.673’ü
arsa, 10.822’si ise konuttur. Türkiye’den gayrimenkul satın alanlar
içinde Rusya, İngiltere, Almanya, Norveç ve İsveç vatandaşları ilk
beş sırayı almaktadır.
2013 yılında ise verileri açıklanan Ocak-Ekim döneminde 98 ül-
keden 15.086 yabancı, 9.888’i arsa ve 11.803’ü konut olmak üzere
toplam 21.691 taşınmaz satın almıştır.
2013 yılında en çok mülk edinenler sırasıyla Rusya, Almanya, İn-
giltere, Norveç ve Azerbaycan vatandaşları olmuştur. Ortadoğu ve
Körfez ülkelerinin yanı sıra ABD, Belçika, Danimarka, Finlandiya,
Hollanda, İrlanda, Kazakistan ve Ukrayna vatandaşlarının alımları
da artmaktadır.
Yabancıların en çok taşınmaz satın aldıkları iller ise Mersin, İzmir,
Yalova, Bursa, Ankara, Trabzon, Çorum, Sakarya, Tekirdağ ve Ga-
ziantep olarak sıralanmaktadır. Antalya, Muğla, Aydın ve İstanbul
bu illeri takip etmektedir.
2B Orman Vasfını Yitirmiş Arazilerin
Değerlendirilmesi
Orman vasfını yitirmiş arazilerin değerlendirilmesine ilişkin dü-
zenleme de kentsel dönüşüm uygulamaları gibi gayrimenkul sek-
töründeki gelişmeleri ve öngörüleri daha sınırlı olmak kaydıyla
etkileyecektir. Düzenlemeyle genel olarak orman köylülerinin
kalkınmasını desteklemek ve hazine adına orman sınırları dışına
çıkan yerlerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede
düzenlemenin gayrimenkul sektöründeki gelişmeler ile ilişkisi ve
beklentiler aşağıdaki şekildedir:
1. 2B arazileri kentsel dönüşüm alanı içindeyse genel olarak ara-
zinin TOKİ’ye tahsisi ve hak sahiplerine de kentsel dönüşüm
projesinden pay verilmesi öngörülmektedir,
2. 2B arazileri ayrıca büyükşehir ve ilçe belediyeleri ile TOKİ’ye
kentsel dönüşüm projeleri gerçekleştirmek üzere devredilebi-
lecektir. Bu çerçevede hak sahiplerine kentsel dönüşüm pro-
jelerinden konut verilecektir,
3. 2B arazilerinde kentsel dönüşüm projelerinin ilan edilmesi
yetkisi düzenleme ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na, beledi-
yelere ve TOKİ’ye; proje alanının sınırlarının belirlenmesi yet-
kisi de yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verilmiştir,
4. Satılacak 2B arazilerinde çarpık yapılaşma riskinin bulunması
halinde bu araziler de kentsel dönüşüm için TOKİ’ye devredile-
bilecektir,
5. Satılacak 2B arazilerinde imar olanağı sağlanacak araziler ola-
caktır. Ancak imara izin verilmesi halinde alt ve üstyapı yatı-
rımları ile çevredeki ormanlık bölgelerin ve ekolojik dengenin
olumsuz etkilenmesi riski de bulunmaktadır.
6. Bu çerçevede, satılacak 2B arazileri içinden kentsel dönüşüm
projeleri uygulanabilecek ve imar izni verilecek alanlar gayri-
menkul sektörü açısından belirleyici olacaktır.
7. Tüm bunlarla birlikte bu nitelikteki 2B arazilerinin sınırlı kala-
cağı öngörülmektedir.
Ülke
Arsa
Konut
Toplam
Taşınmaz
Rusya
1.008
2.314
3.222
Almanya
1.664
973
2.637
İngiltere
129
1.326
2.455
Norveç
111
1.145
1.256
Azerbaycan
76
835
911
İsveç
40
771
811
S. Arabistan
170
603
773
Irak
114
655
770
Kuveyt
60
665
725
Hollanda
51
669
720
Diğer
6.464
1.847
7.411
Toplam
9.888
11.803
21.691
Kaynak: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
YABANCI GERÇEK KİŞİLERİN TÜRKİYE’DE GAYRİMENKUL
EDİNİMİ (Ocak-Ekim 2013) (Adet)
Sektördeki Önemli Gelişmeler