138
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2014
ne hizmette bulunan diğer sektörlerle birlikte bu sayı 25.000 ci-
varına ulaşmaktadır.
Türk çimento sektörü, 2013 yılında, ülke büyümesinin yakla-
şık 3 katı bir performans göstermiştir. 2013 yılında yaklaşık 4 Mil-
yar USD ciro, 740 Milyon USD ihracat geliri ve dolaylı 25.000
kişilik istihdam hacmiyle sektör, ülke ekonomisinde çok önemli
bir yere sahiptir.
2014 yılının ocak-ekim ayı iç satış rakamları 2013 yılının 10 ayı-
na göre % 3.4 artmıştır. 2013 yılı ocak-ekim ayı iç satışları 50.848
bin ton olarak gerçekleşmişti. 2014 yılı ocak-ekim ayında ise
52.544 bin ton çimento satılmıştır.
2013 yılında global çimento talebi, Çin’de yükselen talep ile
birlikte % 6,6 oranında artarak 3,99 Milyar tona ulaşmıştır. 2018
yılına kadar büyümenin yıllık ortalama % 3,7 civarında olacağı
tahmin edilmektedir.
Çin dışında, 2014 yılı için büyüme tahminlerinin pozitif olma-
sına rağmen, uzun vadede, Hindistan, Brezilya, Suudi Arabistan
ve Endonezya gibi büyük çimento piyasaları sektörün gelişim eğ-
risine yön verecektir. 2014 yılı için en negatif durum, % 2,5 ora-
nında düşüşle Afrika’da yaşanacaktır. Bu durum özellikle, Kuzey
Afrika’daki Mısır ve Fas gibi ülkelerin dayanak bulma mücadelesi
ve devam eden karışıklıklardan kaynaklanmaktadır.
Dünya çapında çimento üretim kapasitesinin, yıllık %2,9 ora-
nında artacağı, bununla birlikte 2018 yılına kadar, yıllık çimento
üretim kapasitesinin 5,4 Milyar tonu aşacağı öngörülmektedir. Bu
dönemde net olarak yıllık kapasite, 730 Milyon ton artacaktır.
Çin ve Hindistan’ın payları sırasıyla, %41 ve %14 olacaktır.
Dünya çimento tüketimindeki büyümenin, 2013 ve 2018 yıl-
ları arasında, Avrupa ve her kıtadaki belirli piyasalarda durgun
olması beklenmektedir. Özellikle Afrika, Güney Amerika ve Gü-
neydoğu Asya’da, 2014 yılından sonra daha istikrarlı artışların ya-
şanacağı, yıl bazındaki global büyümenin 2016’da en üst seviyeye
ulaşacağı hesaplanmaktadır. CW Araştırma, önümüzdeki yıllarda
çimento talebinin %3 ila %4 artacağını, 2013’te 3,99 Milyar ton-
dan, 2018 yılında 4,78 Milyar tona ulaşacağını öngörmektedir.
Dünyadaki ilk çimento fabrikası 1848 yılında İngiltere’de ku-
rulmuş, ancak ilk portland çimento üretim ve satışına 1878 yılın-
da başlanmıştır. Ülkemizin ise çimento sektörü ile tanışması 1911
yılında özel sektör girişimi ile olmuştur. Çimento üretiminin Tür-
kiye’de bu kadar geç başlamasının nedeni, su kireci imalatının ye-
terli olmaması ve bu yılların Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş
dönemine rastlamasından kaynaklanmaktadır. Ülkenin çimento
ihtiyacını karşılayan ilk kurulan fabrikalar, o yıllarda büyük mik-
tarlarda çimento ithalatı yapıldığı 1920 yılına kadar, kötü ve yıp-
ratıcı bir iç piyasa rekabetine girmişlerdir. Uzun yıllar çimento ih-
tiyacı, yurtiçi çimento üretimi ve ithalat ile birlikte karşılanmıştır.
Çimento üretimini tek çatı altında toplamak amacı ile 1953’te Çi-
mento Sanayi (ÇİSAN) kurulmuş ve bu organizasyon ile birlikte
çimento tamamen devlet kontrolünde üretilmeye başlanmıştır.
Nüfus artışıyla birlikte ekonomik faaliyetler de artmış, insanlar
yaşam alanı oluşturmak için daha çok konut, yol, köprü vb. ya-
pılar inşa etmişler, zamanla eski yapıların yenilenme ihtiyacı da
doğmuş ve yeni fabrikaların kurulmasına neden olmuştur.
1950-1960 yılları arasında 13 yeni çimento fabrikası faaliyete
geçmiş ve mevcutların da kapasiteleri arttırılmıştır. 1970 yılından
sonra çimento üretimi ülke ihtiyaçlarının üzerinde gerçekleşmiş
ve bu yıllarda çimento ihraç edilmeye başlamıştır. 1960’lı yıllar-
dan itibaren betonda kimyasal katkı malzemesi kullanımı yaygın-
laşmıştır. 1989 yılından itibaren çimento fabrikaları özelleştiril-
meye başlamış ve 1998 yılında devletin elinde çimento fabrikası
kalmamıştır.
Özelleştirmelerle birlikte fabrikalara çok önemli kapasite ar-
tışı, yenileme ve çevre kirliliğini önleyici yatırımlar yapılmıştır.
Sektör şu anda ihtiyacın çok üstünde üretim kapasitelerine ulaş-
mış bulunmaktadır. Buna karşın çimento ve beton sektörü, te-
mel ihtiyaçlara karşılık gelen ve yaşam kalitesini arttıran mal ve
hizmetlerin üretimi sürecinde insanlığın ihtiyaçlarını karşılarken,
çevreyi de koruyan ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarının karşılan-
masına imkân verecek şekilde kaynakların kullanılma çabalarını
destekleyen sürdürülebilir üretim kavramını benimsemektedir.
Türkiye’de 2013 yılı sonu itibariyle hepsi özel sektöre ait 49
adet entegre tesis, 19 adet öğütme-paketleme tesisi olmak üzere
toplam 68 çimento fabrikası faaliyette bulunmaktadır.
Çimento sektörü, teknik ve idari yöneticileri, kalifiye ve düz iş-
çileri ve taşeron elemanları olmak üzere toplam 15.000 kişilik bir
istihdam olanağı sağlamaktadır. Sektörde yaklaşık 4.800 kalifiye
işçi ve 7.600 düz işçi ve taşeron çalışmaktadır. Çimento sektörü-
SEKTÖR PROFILI
ÇIMENTO
Firma Sayısı
68 (49 entegre+19 öğütme-paketleme tesisi)
İstihdam
10.725 (T.Ç.M.B üyesi işyerleri)
Üretim
71.337.404 Ton
Tüketim
60.940.000 Ton
İhracat
641.4 Milyon USD
İthalat
14 Bin USD
YILLAR
İHRACAT DEĞIŞIM (%)
İTHALAT DEĞIŞIM (%)
2008
11.492.815
10,42 14.306.038
6,66
2009
9.749.694
-15,17
11.241.133
-21,42
2010
10.364.236
6,30 12.682.357
12,82
2011
11.079.912
6,91
12.597.814
-0,67
2012
11.264.766
1,67
12.288.736
-2,45
2013
11.994.265
6,48 13.452.200
9,47
DÜNYA ÇİMENTO İHRACATI VE İTHALATI (2008-2013) (BIN USD)
Kaynak: International Trade Center
GTİP 2523 Kodlu Ürün
