Özellikle çevrecilerin büyük bir kültürel değerin sular altında kalmasına neden olacağı için başından beri karşı çıktığı Ilısu Barajı için, bilim dünyası bir tez hazırladı. ODTÜ İnşaat Mühendisliği bölümü yüksek lisans öğrencisi Emrah Yalçın ve danışmanı Yrd. Doç. Dr. Şahnaz Tiğrek tarafından hazırlanan “Ilısu Barajı ve HES, Alternatif Çözümlerin Araştırılması” başlıklı tezde Ilısu Barajı’nın mevcut projesi incelendi ve Hasankeyf’i sular altında bırakmayacak yeni bir çare geliştirilmesi üzerinde çalışıldı.
Hazırlanan teze göre, Ilısu Barajı’ndan elde edilecek enerji, aynı maliyete yapılacak 5 hidroelektrik santralından sağlanabilecek, böylece Hasankeyf ve kültürel mirası korunmuş olacak. 5 barajın toplamı, mevcut proje ile karşılaştırıldığında, toplam rezervuar alanında yüzde 27 oranında bir azalmaya neden olacak ve bu barajlarda toplam 14.8 hektometreküplük bir dolgu hacmi ile 4 bin 426.1 hektometreküp su depolanabilecek. Bu hacmin 3 bin 634.4 hektometreküplük kısmı aktif hacim olarak kullanılabilecek.
Sular altında kalmayacak
Proje, Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı yerine, Fırat Nehri’nin kolları olan Garzan Çayı üzerinde Ilısu I, Bitlis Çayı üzerinde Ilısu II, Botan Çayı üzerinde Ilısu III, Fırat Nehri üzerinde ise Ilısu IV ve Ilısu V barajlarının yapılmasını öngörüyor.
Bu 5 baraj arasında Hasankeyf’e en yakın olan Ilısu IV Barajı da Hasankeyf’in sular altında kalmasına neden olmayacak.
Tiğrek tezle ilgili olarak, Hasankeyf’i sular altında bırakacak tartışmalı Ilısu Barajı’na teknik bir çözümle karşılık vermek istediklerini, Türkiye’nin içinde bulunduğu enerji darboğazını da dikkate alarak yeni bir çözüm üretmeyi hedeflediklerini söyledi.
İlk olarak, temmuz ayı başında Gazi Üniversitesi’nde yapılacak uluslararası nitelikte bir konferansla detaylanacak olan tez, şimdiden bilim çevrelerinde tartışılmaya başlandı.
Yrd. Doç. Dr. Tiğrek, teze ilişkin kamu kurumlarıyla henüz temasa geçmediklerini belirtirken, maliyeti oluşturulduğu takdirde 5 ayrı barajın 3 yıl içinde tamamlanacağını, barajların yapımı sırasında ise arkeolojik çalışmaların devam edebileceğini vurguladı.