VE MİMARLIK !
Ülkemizde özellikle son 50 yıldan bu yana, mimarlık mesleğinin tanımı ve işleyişinde köklü değişimler yaşandı. Teknolojik gelişmeler dünyada mimarlık düşüncesini, yapma bilgisini, üretme ve hizmet biçimlerini hızla dönüştürürken, Türkiye'de mimarlığın gündemi, mimarın yetki alanının daralmasıyla ivme kazanan sorunlara yoğunlaşmakta. Kentin planlamasından başlayarak, yapıların açık alanları ve iç mekanlarının düzenlemesine kadar, mimarlıktan ayrı düşünülemeyecek tasarım hizmetlerinin artık ayrı ayrı mesleklerce yürütülmeye başlanması, meslek tarihimizde yeni bir dönemi işaret ediyor: mimarsız kent planlaması, mimarsız peyzaj tasarımı, mimarsız onarım, ve nihayet mimarsız iç mimari.
Mimarın giderek dışlandığı planlama süreçleri, dar görüşlü imar planlarıyla belirlenmiş yapılaşma koşulları, ve kent kimliğini onarmanın yolunu "eski eserleştirme" girişimlerinde bulan koruma pratikleri, mesleğin uygulanmasında bağlayıcı üst karar oluşturmayı sürdürüyorlar. Mimarın yetki alanı yapı parseliyle sınırlanırken, binanın 'içi' ile 'dışı' ayrı mesleklere, 'eskisi' ve 'yenisi' farklı uzmanlıklara bırakılmakta. Süreçte yerini alan uzmanların yetki ve sorumluluk alanlarının yeterince tanımlı olmayışı durumu daha da karmaşıklaştırıyor.
Uzmanlaşmış bilgiye dayalı meslek ayrışmalarının egemen olduğu günümüzde, disiplinlerarası iletişimin güçlenmesi ve yeni arakesitlerin kurulması kadar, mevcut disipliner bütünlüklerin korunarak geliştirilmesi de önem kazanıyor. Mimarlık disiplini ve mesleğinin bu bakımdan özgün bir konumu var; bilim, teknoloji ve sanatı buluşturan bütüncül yapısının da etkisiyle, çok yönlü birikim sahibi olmayı ve bütünün uzerindeki mesleki denetimi zorunlu kılıyor. Katılmaya talip olduğumuz Avrupa Birliği'nin ilgili dökümanlarında, mimarlığın geniş uygulama alanı ve mimarın yapı sektörü içindeki birleştirici konumunun sürdürülmesi yönündeki kararlılık izlenmekte:
"Hızla değişen bir dünyada mimarlığın gelecekteki gelişimi konusunda kaygı duyan biz mimarlar, yapılı çevrenin oluşumu, kullanılışı, döşenişi, peyzajının düzenlenmesi ve bakımı konusunda etkili olan herşeyin, mimarların yetki alanına girdiğine inanmaktayız." (UIA/Unesco Mimarlik Eğitimi Şartı, Nisan 1996.)
"...Mimarlık meslek pratiği; kent planlaması ve yapı veya yapı gruplarının tasarlanması, inşası, genişletilmesi, korunması, restorasyonu ve tadilatı için gereken mesleki hizmetlerin sunulmasını içermektedir. Bu mesleki hizmetler planlama ve arazi kullanımı planlaması; kentsel tasarım; avan projelerin, tasarımların, projelerin, maketlerin, şartnamelerin ve teknik belgelerin hazırlanması; başkaları tarafından (danışman mühendisler, kent plancıları, peyzaj mimarları ve diğer uzman danışmanlar) uygun şekilde ve herhangi bir sınır konmadan hazırlanan teknik çalışmalar arasında eşgüdümün sağlanması; yapı ekonomisi, sözleşme yönetimi, inşaatın izlenmesi ve proje yönetimini içerir; ancak bunlarla sınırlı değildir." (UIA Mutabakat Metni, 1999.)
17. Yapı-Yaşam 2005 Kongresi'nin ana amacı, mimarlık mesleğinin işleyişini doğrudan ilgilendiren yakın meslek ve uzmanlık alanlarının "Türkiye'de mimarlığın neresinde?" oldukları konusunu tartışmaya açmaktır. Mimarlığın şehir planlama, kentsel tasarım, peyzaj tasarımı, koruma ve iç mekan tasarımının yanısıra, yapı üretimi alanındaki mühendislik dallarıyla ilişkileri de aşağıdaki alt başlıklarla ele alınacaktır:
1.Şehir Planlama / Kentsel Tasarım … VE MİMARLIK
2.Peyzaj Tasarımı / 'Çevre Düzenleme' … VE MİMARLIK
3.Koruma / Onarım / 'Eski Eserleştirme'… VE MİMARLIK
4.Dekorasyon / 'İç' Mimarlık / 'Dış' Mimarlık … VE MİMARLIK
5.Mühendislik Hizmetleri … VE MİMARLIK
Her oturum başlığı altında, konunun mimarlık eğitimi ve meslek örgütlenmesi açısından irdelenmesi de amaçlanmaktadır. Eğitim ve meslek alanlarındaki yasal düzenlemeler çerçevesinde, tartışılması beklenen öncelikli konular şunlardır:
·Mimarlık Eğitimi: Uzmanlıkların mimarlık temel eğitimi üzerine kazanıldığı dönemlerin planlama, koruma, peyzaj ve iç mekan tasarımı ürünleri ile, mimarlıktan kopuşun ardından gerçekleşenlerin karşılaştırılması; mimarlığın 'sonsuz özgürlük' ile 'tam bağımlılık' arasıındaki gerilimi üzerinden meslek eğitiminin sorgulanması; lisans ve yüksek lisans eğitimleri sonunda kazanılan mesleki yetkilerin ve 'uzmanlık belgesi' tanımlarının irdelenmesi; AB kapsamındaki yeni yasal düzenlemelerin değerlendirilmesi.
·Mesleki örgütlenme: Kentsel kimlik sorunu üzerine Oda politikalarının tartışılması: şehir planlarınca tariflenen yerleşme desenlerine, tarihi yapı ve dokuların koruma-onarımına, modern dönem yapılarının korunmasına, ve yeni yapılarda 'eski eserleştirme' anlayışına yönelik Oda politikası ve girişimleri; "mimarlı/ruhsatlı yapılaşma" için Oda'nın denetim gücü ve yönteminin değerlendirilmesi; mimarlıktan bağımsız eğitim ve meslekleşme sürecini tamamlamış yakın meslekler ve uzmanlıklarla kurumsal gündemler.
YÖNTEM:
Kongrede ele alınacak konuların, proje ve uygulama sunuşları ile birlikte irdelenmesi istenmektedir. Katılımcılar, kendilerine ait veya başkaları tarafından gerçekleştirilmiş örnekler üzerinden tartışmaya davet edilmekte, oturumlarda görsel sunuşlara ağırlık tanınması beklenmektedir. Bildirilerin görsel sunuşlarıyla birlikte yayınlanarak, değerli bir belgelik oluşması sağlanacaktır.
Kongreye başvurular Bilimsel Kurul tarafından değerlendirilerek sonuçlandırılacak, seçilecek bildiri ve afişlerin yanısıra çağrılı sunuşlara da yer verilecektir. 17. Yapı-Yaşam Kongresi'nin sonuç bildirgesi, 3-7 Temmuz 2005'de İstanbul'da gerçekleşecek UIA Mimarlık Kongresi'ne sunularak, birikimin uluslararası tartışma platformuna taşınması hedeflenmektedir.