Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) tarafından düzenlenen basın toplantısında, 'Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010' raporu ile geçen yılın son çeyrek dönemini irdeleyen 'Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010'da yer alan sonuç ve değerlendirmeler açıklandı.
GYODER Yönetim Kurulu Başkanı Işık Gökkaya , toplantıda yaptığı konuşmada, gayrimenkul sektörünün 2010 yılının ilk yarısını normalleşme, ikinci yarısını ise büyümenin yeniden başladığı dönem olarak yaşadığını söyledi.
2010'da inşaat sektörünün tüm yıl toplamında yaklaşık yüzde 18'lik bir büyüme gerçekleştirdiğini ifade eden Gökkaya, ayrıca 2010'un, yabancı yatırımcıların 2009 yılına oranla Türkiye'ye güveninin arttığı ve daha fazla yatırım yaptıkları bir yıl olduğunu dile getirdi.
Gökkaya, şunları kaydetti:
''2006-2008 yılları arasında 3 milyar dolara yakın olan yabancılara yapılan gayrimenkul satışı, 2009 yılında 1.8 milyar dolar gerilemiş, 2010 yılında ise tekrar 2.5 milyar dolara yükselmiştir. PwC ve Urban Land Instutute'nin (ULI) şubat ayında açıkladığı 'Avrupa Gayrimenkul Piyasalarında Gelişen Trendler 2011 Raporu'nda İstanbul, yeni gayrimenkul alımlarında ilk sırada yer aldı. Bu rapor, GYODER olarak sürekli gündeme getirmeye çalıştığımız mütekabiliyet sorununun bir an önce çözülmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koymuştur. 2010 yılında yabancılara yapılan gayrimenkul satışı geçen yıla göre yüzde 40 artarak 2.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yabancıların Türkiye'ye olan güveni ve iştahı artmaya devam ediyor. Mütekabiliyet sorunun aşılması halinde bu tutarın rahatlıkla 5 milyar dolar seviyelerine çıkabileceğini öngörüyoruz''.
''İnşaat yatırımları canlanıyor''
İnşaat yatırımlarındaki yüzde 18 oranında büyümeye dikkati çeken Gökkaya, konut kredilerindeki artışa da işaret etti.
Gökkaya, ''Konut yapı ruhsatlarında 2010'da geçen seneye oranla yaklaşık yüzde 35 gibi ciddi bir artış gözlemlendi. Konut arzında, konut yapı ruhsatları daire sayısı verilerine göre 4. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre iki katı bir artış görülmekte olup, alınan konut yapı ruhsat sayısı 817 bin 92 ile tüm zamanların rekorunu kırmıştır'' dedi.
2010 yılının, en fazla konut kredisi kullanımının İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa olmak üzere 5 büyük ilde yoğunlaşarak yaşandığı bir yıl olduğunu ifade eden Gökkaya, tüketici finansmanında ise konut kredisi faizlerinin düşerek, yıl ortalamasında yüzde 1'in altında seyrettiğini, ancak 4. çeyrek verilerine baktıklarında faizlerdeki bu düşüşün yerini yükselişe bırakmaya başladığını gördüklerini kaydetti.
Konuşmasının ardından soruları yanıtlayan Gökkaya, 2011'de inşaat sektöründeki büyüme beklentisine ilişkin, ''2010 sonu değerlendirmemizde, yüzde 8 ile 10 arasında büyüme öngörüsü bildirmiştik. Son ruhsat alımları ile bu beklentimizin üzerinde inşaat sektörünün yüzde 10-15 büyüyeceğini söyleyebiliriz'' diye konuştu.
''Faiz artışı, konut kredilerinin genişlemesini yavaşlatabilir''
Raporu hazırlayan Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri'nden Dr. Can Fuat Gürlesel de konut kredilerinin genişlemeye devam ettiğini, ancak önlerindeki engelin faiz oranlarındaki artış olduğuna dikkati çekerek, ''Önümüzdeki çeyrekten itibaren faiz oranları yüzde 1'e yaklaşabilir. Yılın ikinci yarısında bankalar sübvanse etmediği müddetçe mutlaka yüzde 1 ve üzerini görürüz. Bu, konut kredilerinin genişlemesinde yılın ikinci yarısında bir yavaşlama yaratabilir dişe düşünüyoruz'' dedi.
GYODER Yönetim Kurulu Üyesi Emre Çamlıbel, Merkez Bankasının aldığı kararların konut faiz oranlarına yansımasına ilişkin, ''Bu önlemler konut kredi faizlerini artıracaktır. Konut bir tüketim malı değildir, bir yatırım malıdır, temel ihtiyaçtır. İsteğimiz, bu yeni önlemlerin konut kredilerine uygulanmaması yönündedir'' dedi.
GYODER Yönetim Kurulu Üyesi Cemal Onaran da konut kredilerinde bu yıl da yüzde 25'ler seviyesinde büyüme gerçekleşeceğini belirtti.
2010'da 23 AVM açıldı
Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri 2010 raporuna göre, 2010 yılında halka açılan 6 gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO) ile birlikte borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklığı sayısı 21'e ulaşırken, bunların toplam piyasa değeri 7 milyar dolara ulaştı.
Konut kredileri stoku 2009 yılında 42.6 milyar lirayken, 2010 yılında yaklaşık 60 milyar liraya yükseldi. Konut kredilerinin GSMH oranı da 2010 yılında yüzde 5.18'e çıktı.
2010 yılı itibarıyla en çok kredi stokuna sahip il 22 milyar lira ile İstanbul, ikinci sırada 8.1 milyar lira ile Ankara olurken, bunu 4.5 milyar lira ile İzmir, 2.05 milyar lira ile Antalya, 1.8 milyar lira ile Bursa izledi.
Perakende harcamaları 2010 yılında tekrar yükselişe geçerek 250.9 milyar dolara ulaştı. Organize perakende pazarın payı da yüzde 38'den yüzde 40'a, büyüklüğü de 100.4 milyar dolara yükseldi.
2009 yılında ekonomik krizin etkisi ile yavaşlayan AVM yatırımları 2010 yılında hız kazandı ve 2010 içinde toplam 23 AVM açıldı. Açılan yeni AVM'lerin toplam kiralanabilir alan büyüklüğü 758 bin 612 metrekare oldu. 2010 sonu itibarıyla Türkiye genelinde açılan AVM sayısı 261'e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü de 6 milyon 285 bin 271 metrekareye ulaştı.
İstanbul ofis piyasasında talep yeniden başladı
2010 yılında İstanbul ofis piyasasında 'yeni ofis' talebi yeniden başlarken, stok 196 bin metrekare artarak 3 milyon 73 bin 24 metrekareye ulaştı. Kiralama talebinde artışlarla boşluk oranları gerilerken kira artışları sınırlı kaldı.
2010 yılında, ekonomik krizin etkilerinin hafiflemeye başlaması sonucunda gayrimenkul yatırımlarının getirileri geçen yılki seviyeleri korudu. 2010 yılı içerisinde perakende sektöründe yaşanan hareketlilik AVM kiralarına da olumlu yönde yansıdı ve alışveriş merkezi yatırımlarının getirileri her ne kadar kriz öncesi seviyeleri yakalayamasa da geçen yıla göre 0.25 puanlık bir artış göstererek yüzde 7.25'e yükseldi. Diğer taraftan, ofis yatırımlarının getirisi ve lojistik yatırımlarının getirisi 2009 yılı seviyesini korudu. 2010 yılında ofis yatırımlarının getirileri yüzde 7.25 ve lojistik yatırımlarının getirileri yüzde 7 olarak gerçekleşti.
İnşaat yatırımları kriz öncesi seviyelerinin üzerine çıktı
İstanbul, PwC ve ULI tarafından yapılan 33 Avrupa şehri için gerçekleştirilen karşılaştırmalı araştırmalarda, 2008 yılında yatırım ve gelişme öngörülerinde ikinci ve 2009 yılında gelişme öngörülerinde birinci, yatırım öngörülerinde üçüncü ve 2010 yılında gelişme öngörülerinde yine birinci sırada yer aldı. 2011 yılı için de gelişme öngörüleri ve yeni satın alımlar için birinci sırada yer alan İstanbul, yatırım öngörülerinde ikinci sıraya yükseldi.
2010 yılının en hızlı büyüyen sektörü olan inşaat sektörünün, 2009 yılında 74 milyar lira olan inşaat yatırımları 2010 yılında 90 milyar lirayı aşarak kriz öncesi seviyelerinin de üzerine çıktı. Özel sektörün inşaat yatırımları 2009 yılında 45.2 milyar lira iken, 2010 yılında 55 milyar lira olarak gerçekleşti. Gayrimenkul ve inşaat sektörlerinde 2010 yılında normalleşme ile birlikte başlayan büyüme finansman kullanımını da artırdı. Yurt içinden kullanılan krediler 41.4 milyar liradan 49.3 milyar liraya çıktı.
'Türkiye ve Dünya Gayrimenkul Sektör Raporu 4. Çeyrek 2010' raporuna göre ABD konut sektöründe inşaat harcamaları artarken, konut fiyatlarındaki gerileme devam etti. Türkiye'de son çeyrekte alınan konut yapı ruhsatlarının sayısı 341 bin 31 artış gösterdi. Konut kredileri son çeyrekte 5.6 milyar lira arttı. Son çeyrekte 7 yeni AVM, 2011 ilk çeyrekte 5 yeni AVM açıldı.