Avrupa Birliği, birlik dışındaki ülkelerden Avrupa Kültür Başkenti seçilmesi uygulamasının sona erdiğini açıkladı. Bu kategoriden son kent olan İstanbul, unvanını 1 Ocak’ta devralacak.
Almanya’dan Essen, Macaristan’dan Peç kentiyle birlikte bir yıl boyunca kültürel zenginliğini dünyaya sergileyecek. 2007’de özel yasayla 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı kuruldu. 40 milyon TL harcandı. Bu yıl 800 milyon, gelecek yıl 1 milyar TL daha harcanması planlanıyor. Ancak projeyi üstlenen 2010 AKB Ajansı, son bir yılda skandallar ve istifalarla sarsıldı. Geçen ay 2010 AKB Ajansı Yürütme Kurulu Başkanlığı’nı devralan Şekip Avgadiç’e bugüne kadar gerçekleşen projeleri ve hazırlıkları sorduk.
2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, 2007 Kasımı’nda çıkan 5057 sayılı yasa çerçevesinde kuruldu. Devlet ve sivil toplum temsilcilerini bir araya getirip yeni bir yönetim modeli oluşturan ajans çalışmalarına 2007 sonunda başladı. Kurullar oluştuktan sonra proje kabulü sürecine geçildi. 1,5 yılda "kentsel" ve "kültür sanat" başlıkları altında 1662 proje önerildi. Kabul edilip başlatılan 162 projeye, 1.533 milyon TL kaynak ayrıldı. "Bu kadar çok proje gelmesini hiç beklemiyorduk" diyor 2010 AKB Ajansı Başkanı Avgadiç. Bazı kurumların bu konudaki üretkenliği dikkat çekici. Örneğin İstanbul Üniversitesi, 75 proje sunmuş.
Birçok proje birden fazla aşamadan oluşuyor. Örneğin Tiyatro Şenliği’nin 2008’de İstanbul, sonraki yıllarda Türkiye ve Avrupa aşamaları yapılması planlanmıştı. Şu anda ikinci aşamada. Şu ana kadar 78 proje tamamlandı. Bütçe sıralamasına göre en önemlileri: Boğaziçi Festivali, İstanbul müzelerinin güvenlik ve temizliğinin özelleştirilmesi, 2010’a Giderken, CAP İstanbul, SEAS İstanbul, Ramazan Şenlikleri.
Bu arada ciddi skandallar yaşandı. 4 milyon TL bütçeli Boğaziçi Festivali’nde bir orkestra ve bir bale topluluğunun yerine sahtelerinin sahneye çıkarılması, organizasyon firmalarının fahiş komisyon oranı uygulaması "Çakma Festival" başlığıyla basına yansıdı. Bu skandalı, bir ajans yöneticisinin babasının ölüm ilanlarını 2010 AKB Ajansı’na ödetmesi izledi. Son olarak Edebiyat Yönetmeni Ahmet Kot’un eşinin şirketiyle girdiği Kültür Bakanlığı ihalesi sonrası, şirketin ihale yasaklılar listesine alınması TBMM’de gündeme getirildi.
Sonunda ajansın çalışma sistemini değiştirmekten umudu kesen Yürütme Kurulu Başkanı Nuri Çolakoğlu, üyelerden Metin Sözen, İskender Pala, Gürhan Ertür, müzik yönetmeni Cem Mansur istifa etti.
İç çatışma, skandallar, izin ve onay prosedüründeki yavaşlık nedeniyle birçok proje gecikti. AKM’nin restorasyonu, Yenikapı arkeolojik alanının düzenlenmesi, gecikenler listesinin başında yer alıyor. AKM’nin restorasyonu başlamadı bile. Yenikapı ise çok önemli arkeolojik bulguların birbirini takip etmesi nedeniyle, zamanlama dışına çıktı. Geçen ay yeni Yürütme Kurulu üyeleri ve başkanını belirleyen 2010 AKB Ajansı, proje kabulünü durdurdu. İç yapılanması, çalışma süreci gözden geçiriliyor. Önerilen projelerin incelenmesi tamamlanıp, daha sonra yeniden proje kabülüne başlanacak. Yürütme Kurulu Başkanı Avgadiç, zaman sıkışması telaşı yaşamadıklarını söylüyor: "Biz 2010 projesini başlama ve bitiş saati belli bir futbol maçı gibi görmüyoruz. İstanbul konusunda farkındalık yaratmayı amaçlayan uzun sürecin bir parçası olarak değerlendiriyoruz" diyor.
Suiistimale karşı birim kuruldu
Sorunlar, 2010 AKB Ajansı’nda yeni bir yapılanmayı gerektirdi. Proje kabul şartnamesi değiştiriyor. Projelerin uygulanmasındaki suiistimalin kaldırılması amacıyla Proje Takip Direktörlüğü kuruldu. Ajansın incelediği, kabul ettiği, uyguladığı projeler hakkında bir veri bankası oluşturuluyor. Uygulanan projelerin etkinliği konusunda ölçümleme yapılacak. Geçmişte organizasyon firmalarının fahiş komisyon oranlarının yüzde 10’un altında tutulması kararlaştırıldı.
En az yedi iddialı etkinlik planlanıyor
2010’da uygulanacak projelerin yüzde 30’u başlatıldı. Geriye kalan yüzde 70 için 2010 AKB Ajansı çalışıyor. Personel sayısı 102’ye yükseltildi. Dışarıdan hizmet veren bazı firmalarla sözleşmeler iptal edildi, yenisinin bulunması için çalışılıyor. Başkan Şekip Avgadiç’in verdiği bilgiye göre, henüz 2010 yılı programı kesinleşmedi. Etkinlik takvimi eylülde açıklanacak. Şu anda açılış ve kapanış törenleri başta olmak üzere en az yedi iddialı etkinlik için çalışılıyor. AKM restorasyonunun 2010 Martı’nda yetiştirilmesi Ajans’ın 2008 bütçesi 800 milyon TL. Ancak kriz nedeniyle kesinti yapılması bekleniyor. Gelecek yıl için bütçenin 1 milyar TL’ye yükseltilmesi hedefleniyor.