Anayasa Mahkemesi'nin yabancılara mülk satışını düzenleyen yasayı iptaliyle başlayan Tapu yasağı, özellikle Akdeniz sahillerinde Avrupalılar'ın talebini karşılamak üzere başlatılan toplu konut projelerini zora soktu. Hem Avrupalıların hem de müteahhitlerin gözü Meclis'te.
Anayasa Mahkemesi'nin yabancılara mülk satışını düzenleyen 4916 sayılı yasanın 19'uncu maddesini iptal etmesiyle temmuzda başlayan "yabancıya tapu yasağı" yükselişe giren inşaat sektörünün özellikle Akdeniz ayağını "sakatladı". Bölgede yabancılar için yapılan ve çıkacağı söz verilen yasaya güvenilerek "tapu daha sonra kaydıyla" satılan mülklerin inşaatları durma noktasında. Satışlar bıçak gibi kesilirken, "Paramı geri ödeyin" diyenlerin sayısı arttı. Yabancılar Türkiye'de yaklaşık 6 aydır ne mülk satın alabiliyor ne de devir yapabiliyor. Kamuoyundaki eleştirileri dikkate alan hükümetin yeni bir yasa tasarısı hazırlayacağını açıklamasıyla umutlanan sektör temsilcileri, yasanın hala çıkmaması nedeniyle zor günler yaşıyor.
Tüm hesaplar karıştı
Bölge yetkililerinin verdiği bilgiye göre yabancıya mülk satışının iptalinden bu yana, hükümetin açıklamasından yola çıkılarak sadece Alanya’da 5 bin civarında gayrimenkul satış sözleşmesi yapıldı ve ön ödemeleri alındı. Zaten 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu'nun uygulamasından kaynaklanan sorunlar gündemdeyken üzerine iptal kararının gelmesi, tapu bekleyen 3 bine yakın başvuruyu da riske soktu. Alanya'da tapu işlemleri ile ilgili olarak yasanın yürürlük süresi içinde başvurusu yapılmış ancak bu kez de Askeri Yasak Bölge kapsamı ile ilgili sorgu nedeni ile tapusu verilememiş 2 bin 100 bağımsız bölüm bulunuyor. Bunlardan bin 500 adedi ilgili makamlardan onay aldı, 600 adedinin ise cevabı bekleniyor. Bu süre içinde de yaklaşık 8 bin civarında satış sözleşmesi yapılmış ancak tapu devri yapılamamış gayrinemkul bulunuyor.Alanya'da inşaat ruhsatı alınmış 18 bin bağımsız bölüm de yapım aşamasında.
Milyon dolarlara sırt çevirdik
Siyasilerin TBMM tatilden döner dönmez yasada tekrar bir düzenleme yapılacağı sözü verdiğini anımsatan Alanya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Kerim Taç, sürenin uzaması nedeniyle inşaat firmalarının zor günler yaşadığını dile getirdi. Taç, "Meclis açılalı iki ay oldu, hala ses seda yok. Piyasa tıkanmış durumda. İnsanlar yasada düzenlemenin yapılacağına kesin gözüyle baktıkları için yabancılarla özel anlaşmalar yaparak satış gerçekleştirdiler. Tapular verilemediği için Türkiye'ye pazardaki güven sarsıldı" dedi.
Danimarka, İngiltere, Hollanda, Almanya başta olmak üzere Avrupa'nın pekçok ülkesinden gelen yatırımcıların Bulgaristan ve Ukrayna'ya kaymaya başladığını aktaran Taç, Tapusuz dairesini alan yabancıların da ne yapacağını bilmez halde olduğuna dikkat çekerek, "Türkiye kapısında bekleyen milyon dolarlara sırt çeviriyor" diye konuştu.
Alıcılar Bulgaristan'a kaydı
Bölgede inşaat yapan Elite İnşaat'ın ortaklarından Erhan Doğan, Alanya'da halen 400 dairelik bir inşaat projeleri olduğunu söyledi. Sektörün bölgedeki zararının 500 milyon eurolarla ifade edilebilecek düzeye ulaştığını anlatan. Doğan, "Yasa çıktıktan sonra satışlar yüzde 50 düştü. Talebin büyük kısmı Bulgaristan'a kayıyor" dedi.
Yine bölgede halen faaliyet gösteren Oğuzhan İnşaat Limited Şirketi Sahibi Hüseyin Erkek, 300 dairelik projelerinde satışların üç aydır yüzde 10 seviyesinde olduğuna işaret etti. Erkek, şöyle konuştu: "Sözleşme yaptık, inşaatı bitirdik. İrlanda, Danimarka ve Norveç'e satış yapıyorduk Bu ay sonunda ödeme güçlüğü çıkacak. İlk taksitleri aldım ama diğer taksitleri tapu sorunu nedeniyle alamıyorum. Yılın yarısı kaybedildi. 30 Nisan 2006'da inşaat yasağı başlıyor. Çok az zamanımız kaldı."
Toros Residence Ortağı Muammer Kodal ise, yabancıların beklemekten bıkıp paralarını geri istemeye başladıklarına dikkat çekti, "Bir kısmı da ödemeleri durdurdu. Çarkı döndürmek çok zor olmaya başladı. Siyasilerin elini çabuk tutması gerekiyor. Satışlarımız yüzde 90 oranında düştü" dedi.
Danimarka ortaklı AL-con En.Sist.İnşaat İth.İhr.San.Ltd.Şti. İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Urgan ise, bugüne kadar 300 konut satışı gerçekleştirdiklerini, tapuları teslim edemeyince alacaklarının yüzde 40'ını temin edemediklerini belirtti. Tapuları alamayan yabancıların yeni müşterilerin gelmesini de engellediğini dile getiren Urgan, "Avrupa'da 14 noktada şubemiz var. Türkiye'nin yurt dışındaki jmajı olumsuz etkileniyor" diye konuştu.
Tapusuz satış yapılıyor
Alanya iklim ve fiyatların Akdeniz ülkelerine kıyasla ucuz olması açısından İskandinav ülkelerinin tercihi. Daire almayı tercih edenlerin yaş ortalaması ise 60 civarı. Genellikle kış aylarını Alanya'da geçirmeyi tercih eden yabancılar dışında yatırım amaçlı daire alanlar da bulunuyor. Toplu konut projeleri şehir merkezinden uzakta konumlandırıldığı için Alanyalılar tarafından tercih edilmiyor. Daire fiyatları 90-100 bin dolar arasında. Yasa yürürlüğe girdikten sonra satışlar, şirket adına ya da sözleşmeli olarak yapılıyor.
Yabancı uyruklulara satılan mülkler (1934-2005)
Taşınmaz sayısı: 53.409
Toplam alan (dönüm): 273.300
Yabancı ülkelerin tüzel kişiliğe sahip şirketlerinin satın aldığı mülkler: 11 adet
2 yılda 10 bin dönüm taşınmaz satıldı
Türkiye'de yabancıların karşılıklılık ilkesi çerçevesinde mülk edinmeye başladığı 1934 yılından, yabancılara mülk satışının önündeki engelleri büyük ölçüde kaldıran yasanın yürürlüğe girdiği 19 Temmuz 2003 tarihine kadar, yabancı gerçek kişiler Türkiye'de 37 bin 342 adet taşınmaz aldı. 19 Temmuz 2003 tarihinden, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği iptal kararının yürürlüğe girdiği 25 Temmuz 2005 akşamına kadar geçen sürede ise Türkiye'de mülk satın alan yabancı uyruklu gerçek kişi sayısı 18 bin 959, bunların edindiği mülk adedi ise 15 bin 842 olarak belirlendi. Bu dönemde yabancıların edindiği arsa adedi 2 bin 931, bina veya meskenli arsa ve arazi adedi 811, bağımsız bölüm miktarı da 12 bin 100 olarak gerçekleşti. Söz konusu arsa, arazi ve bağımsız bölümlerin toplam büyüklüğü ise 9 milyon 584 bin 54 metrekare (yaklaşık 10 bin dönüm) olarak ölçüldü.