Sahilyolu'nun açılmasıyla birlikte ulaşım sorunu çözülen Karadeniz, şimdi turizmdeki sıkıntılara çare arıyor. Denizi, bozulmamış tabiatı, su sporlarına uygun akarsuları, yaylaları ve temiz havasıyla büyük bir potansiyeli barındıran bölge, altyapı yetersizliği yüzünden turistleri komşu ülkelere kaptırıyor.
Uzungöl, Ayder Yaylası, Çoruh Nehri, Fırtına Vadisi, Zigana Geçidi, Sümela Manastırı gibi tabii ve tarihî güzelliklere ev sahipliği yapan Karadeniz, özellikle Arapları cezbediyor. Asya ve Uzakdoğu'dan gelenler de Karadeniz'i tercih edince talep patlaması yaşanıyor. Bunu dikkate alan yabancı tur operatörleri Trabzon, Samsun gibi illere charter uçak seferleri koymak istese de Türk seyahat acenteleri çaresiz. Turistleri ağırlayacak nitelikte otel olmadığı için taleplere olumsuz cevap veriyorlar.
Türkiye'de en önemli istihdam kollarından birisi olan turizm, doğrudan ve dolaylı yaklaşık 2 milyon kişiye iş imkanı sağlıyor. Ancak özellikle otellerin deniz, güneş, kum turizminin yaygın olduğu Antalya, Alanya gibi sahil bölgelerine yoğunlaşması dengesiz bir dağılımı da beraberinde getirdi. Tesisler arasındaki rekabet sonucu fiyatlar birdenbire düşünce otel sayısındaki fazlalık tartışılmaya başlandı. 2005 verilerine göre Türkiye'de Turizm Bakanlığı belgeli 2 bin 500'ün üzerinde konaklama tesisi ve 525 bin yatak kapasitesi bulunuyor.
Ancak tesislerin turistik merkezlere göre dağılımı incelendiğinde dengesizlik göze çarpıyor. Buna göre otellerin yatak kapasitesi Antalya'da 202 bin, İstanbul'da 53 bin, Muğla'da 77 bin, İzmir'de 25 bin ve Aydın'da 22 bin iken, geri kalan 76 şehirdeki tesislerde toplam yatak sayısı sadece 103 bin. Özellikle Karadeniz gibi potansiyelin yüksek olduğu bölgelerde en büyük sorun nitelikli konaklama tesislerinin azlığı. Karadeniz'de yaklaşık 20 bin yatak kapasitesinin büyük çoğunluğu pansiyon şeklinde. 4 ve 5 yıldızlı şehir otelleri daha çok iş ve toplantı amaçlı gelenlere hizmet veriyor. Yeni hedef pazarlar olarak adlandırılan Uzakdoğu, Ortadoğu ve Asya ülkelerinden gelen ziyaretçiler deniz, güneş, kum yerine yeşil alanların bol, havanın temiz olduğu yerlere gitmeyi tercih ediyor. Bu ülkelerden turist getiren seyahat acenteleri, sahil bölgelerine olduğu gibi Karadeniz'e de charter seferleri koymak istiyor; ancak konaklama konusundaki sıkıntılardan dolayı bu projelerini gerçekleştiremiyor.
'İmkan olsa hemen otel açarım'
Ortadoğu pazarına çalışan Heysem Tur'un sahibi Ayman Maslamani, 11 Eylül saldırılarının ardından ABD'ye ilgisi azalan, önyargılı yaklaşıldığı için Avrupa ülkelerine de gitmeyen Arap turistlerin Türkiye'ye yöneldiğine dikkat çekiyor. Talep üzerine Antalya, Marmaris, Bodrum gibi sahil bölgelerine birkaç yıldır charter uçak seferleri koyduklarını ve her hafta uçak dolusu turisti bu bölgelere getirdiklerini kaydeden Maslamani, şöyle konuşuyor: "Arap turistler Uzakdoğulu turistler gibi daha çok tarihi, kültürel ve yeşilliği bol mekânlara gitmeyi tercih ediyor. Sahile gidenler, artık başka yerler arıyor. Karadeniz'in ününü duydukları için bu bölgelere gelmek istiyorlar. Birlikte çalıştığımız Arap seyahat acenteleri, müşterilerinden Karadeniz'e yönelik yoğun talep geldiği için bu bölgeye charter uçak seferleri koymayı teklif ediyor. Ancak 3 yıldız ayarındaki, yatak kapasitesi çok az olan pansiyonların dışında alternatif olmadığı için bu teklifi geri çeviriyoruz. Eğer imkanım olsa bir dakika durmaz Karadeniz'e 4-5 yıldızlı otel kurarım."
Tur operatörlerinin charter seferlerini mecburen Karadeniz'e sahili bulunan Bulgaristan gibi komşu ülkelere yönlendirdiğine dikkat çeken Maslamani, bölgedeki mevcut pansiyonların birçoğunda da tur döneminde yer bulamadıklarından şikayet ediyor. Sıcaktan şikayet eden Arap turistlerin, Karadeniz'de yazın bile gece 10'lara düşen sıcaklıktan çok hoşlandığını söyleyen Maslamani, "Bu bölgede kışın Türkleri, yazın yabancıları ağırlayacak, 12 ay çalışacak lüks tesisler kurulabilir. Geliri yüksek Arap turist Karadeniz'e iyi para bırakır. Yatırım olursa charter seferlerine hemen başlarız." diyor.
Mercan Turizm'in sahibi Cüneyt Mengü de iklim ve tabii güzellikleri sebebiyle Karadeniz'e talebin çok yüksek olduğunu vurgularken, konaklama tesisi yetersizliğinden dolayı buna cevap verememekten yakınıyor. Özellikle Kuveyt'ten gelen turistlerin Karadeniz'e ayrı bir ilgisinin olduğunu ifade eden Mengü, Karadeniz'e Ortadoğulu müşterileri için bir haftalık veya 15 günlük turlar düzenlemek istiyor. Samsun'dan Artvin'e kadar sahil bölgelerindeki güzelliklerin gösterilmesini sağlayacak turlar için tek engel otellerin yetersizliği. Mengü, gelir seviyesi oldukça yüksek olan turistlere hitap edecek tesisler yapılmasının şart olduğunu ifade ediyor.
Yayla turizmi için 22 merkez kurulacak
Turizm Bakanlığı, 2023 Turizm Stratejisi Eylem Planı'nda özellikle Karadeniz'de yoğunlaşan yayla turizmi için çeşitli projelere yer veriyor. 22 yayla turizm merkezi için düşünülen plan kapsamında Karadeniz'de yatak kapasitesinin 20 binden 40 bine çıkarılması da hedefleniyor. Yayla turizminin altyapısının geliştirilmesi ve niteliğinin artırılması için yapılacaklardan bazıları şöyle: Kitle turizmi olarak kullanılacak alanlarda fiziksel planlama çalışmalarına zemin oluşturacak kadastro çalışmalarının tamamlanması. İmar ıslah planları hazırlanarak gerektiğinde kamulaştırma ile ihtiyaç duyulan altyapının bitirilmesi. Tabiat turizmi alanlarında çevre düzenlemesi yapılması.
Yatırımcılar, teşvik vermesini istiyor
Turistik Otelciler ve Yatırımlar Birliği Başkanı Timur Bayındır, yoğun turist akışı sebebiyle yatırımcıların sahil bölgelerine otel yapmak için yarıştığını, Karadeniz gibi bölgelerin ihmal edildiğini kaydediyor. Dünyada turizm hareketlerinde tabiî güzellikler, yayla, kültür gibi farklı alanların da ön plana çıktığına dikkat çeken Bayındır, Karadeniz'in önce cazip hale getirilmesi için tesis inşa edilmesini istiyor. Bayındır, yatırımcıların bir yere tesis kurarken ilk yatırım maliyetinin önemli olduğunu, bu sebeple Turizm Bakanlığı'nın sahil bölgelerinde olduğu gibi Karadeniz'de de yatırım yapacaklara cazip teşvikler sunması gerekliliğinin altını çiziyor.
Ziyaretçi sayısındaki artış işsizliğin tek çaresi
İki yıl içinde işlenen Rahip Santoro ve Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink cinayeti, gözlerin Karadeniz Bölgesi'ne çevrilmesine sebep olmuştu. Her iki cinayet de Trabzonlu yaşı küçük gençler tarafından işlenmişti. Araştırmalarda, bölgede işsizlik oranının yüksek olması sebebiyle çetelerin gençleri etkisi altına aldığı ortaya çıkmıştı. Tarım dışında ciddi istihdam kapısı olmayan bölgenin turistik potansiyelinin kullanılıp tesislerin inşası halinde gençlere iş imkanı sağlanacağı belirtiliyor.