İstanbul kıyı semti Eminönü'nün 150 yıllık panoramasında önemli bir yere sahip olan balık-ekmek tekneleri artık yakın tarihe karıştı.
Anıtlar Kurulu'nun ‘tarihî dokuyu zedeledikleri' gerekçesiyle karşı çıktığı tekneler, İstanbul Valiliği kararıyla kaldırıldı. Çevreyi kirlettikleri ve hijyenik çalışmadıkları şikayetleri de alan teknelerin faaliyetine zabıta ekiplerinin müdahalesiyle dün son verildi. Artık birçok şarkı, şiir ve sinema filmine konu olan balık-ekmekli sahneler fotoğraflarda yaşayacak. Anadolu'dan İstanbul'a gelenler ‘balık-ekmek' yemeden geri dönecek.
Teknelerin kaldırılması ile son bulan gelişlemeler 3 yıl önce başlamıştı. İstanbul Valiliği, 2001 yılında Boğaz'daki yüzer restoran, lokanta, otel ve balık ızgara teknelerini disipline etmek amacıyla bir genelge yayınladı. Genelge, yüzer gemilerin ruhsatlandırılmasını öngörüyordu. Bunun için ilçe belediyelerinden kaymakamlıklara kadar yetkisi bulunan tüm taraflardan görüş alınması gerekiyordu. Ruhsatlandırma yapabilmek için Milli Emlak Daire Başkanlığı da yüzer metrekarelik deniz yüzeyini gemi ve teknelere kiralama işlemini başlattı. Ancak Anıtlar Kurulu'nun olumsuz görüşü bütün planları altüst etti.
Valilik ıslah etmek istiyordu
Valilik, tekneleri ıslah etmek için izin isterken Anıtlar Kurulu, tamamen kaldırılmasını istedi. 3 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, bu tür teknelerin bağlı olduğu kıyıların 'tarihî doku ve doğal özellikleri ile silüet değerleri açısından korunması gereken yerler' olduğunu belirtti. Kurul, bu gerekçeyle "yolcu indirme ve bindirme dışında sürekli kıyıya bağlı olanlar konulamaz" tespitinde bulundu. Valilik, toplumsal gerçekleri göz önünde bulundurarak kararın yeniden gözden geçirilmesini talep etti. Anıtlar Kurulu, kararı bir kez daha gözden geçirdi. Ardından valiliğe ulaştırılan ikinci raporda da aynı görüşler tekrarlanarak kararın değiştirilemeyeceği vurgulandı. Valilik, konunun toplumsal yansımalarını da göz önünde bulundurarak çeşitli toplantılar yaptı. Bir ay önce toplanan komisyon, teknelerin kaldırılmasına karar verdi. Eminönü İskelesi'ne gelen polis ve zabıta ekipleri teknelerin kara ile bağlantısını sağlayan zincirleri oksijen kaynağı ile keserek tarihe bir nokta koydu.
İstanbul Boğazı'na kıyısı olan 6 ilçede 75 balık-ekmek teknesi bulunuyordu. 150 yıldır ruhsatsız çalışan teknelerin tamamı vergi mükellefiydi. İlçe belediyelerine palamar ücreti veya çekek yeri ücreti ile işgaliye vergisi ödüyorlardı. Genellikle Karadenizli aileler tarafından işletilen teknelerin ıslah edilmesi fikri 1985 yılından beri valilik gündemindeydi.