Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) tarafından düzenlenen toplantıda yatırım seçeneği olarak gayrimenkulun geleceği tartışıldı.
FIBA Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Özyeğin açılış konuşmasında Holding bünyesindeki Finansbank’la yaşadıkları deneyimleri aktardı. Genç işadamlarına eğer ellerinde önemli projeleri varsa kendi işlerine yatırım yapmaları tavsiyesinde bulunan Özyeğin, geleceği parlak sektörler arasında mermercilik, gemi inşaat ve turizm gibi sektörleri sıraladı. Özyeğin, turizm için İstanbul’daki yatak sayısının hala yetersiz olduğunu, bu konuda yaratılacak arzın özellikle kongre turizmini geliştireceğini belirtti. Gayrimenkul yatırımları için talebin arzdan fazla olduğu bölgeleri seçmek gerektiğine değinen Özyeğin, mesleğe bugün başlıyor olsa yatırım için hem menkulü hem de gayrimenkulü seçeceğini söyledi. Türkiye’nin Çin, Rusya, Hindistan ve Brezilya ile birlikte dünyada yıldızı parlayan 5 ülkesi arasında olduğunu belirten Özyeğin, Türkiye’nin makro ekonomisindeki düzelme dolayısıyla yabancı yatırımların gelmeye başladığını ve artarak süreceğini ifade etti. Hüsnü Özyeğin, konut kredilerinin hala toplam banka aktifleri içindeki payının % 3-4’ler seviyesinde olduğunu ancak önümüzdeki yıl ev kredileri miktarında bakiye olarak % 100-130 seviyesinde artış beklediklerini sözlerine ekledi. Toplantının ikinci bölümünde, Genç Yönetici ve İşadamları Derneği (GYİAD) Başkanı Ömer İsvan’ın yöneticiliğinde, menkul ve gayrimenkulün önemli isimleri olan İMKB 1. Başkan Yardımcısı Arıl Seren, Bender Security (Deutche Bank AG) Yönetici Ortağı Kaya Didman, Colliers Resco Genel Müdürü Kerim Cin ve Ağaoğlu Şirketler Grubu Genel Müdürü Hasan Rahvalı konuyu derinlemesine irdelemek üzere biraraya geldi.
Menkul ve gayrimenkul arasında seçim yapabilmek için hangi kriterlerin dikkate alınması gerektiği sorusuna gayrimenkul sektörü adına cevap veren Kerim Cin, sürdürülebilir yatırım stratejisinin ve sürdürülebilir büyümenin önemi üzerinde durdu. Cin; Gayrimenkul satın alırken para kazanma ve fiyatlandırmayla ilgili fizibilite çalışmaları sonucunda yatırım yapılması gerektiğini belirtti. Kerim Cin, banka kredilerindeki düşüş, mortgage beklentisi ve şehiriçi arsa arzındaki azalma nedeniyle geçtiğimiz sene şehir içindeki konut fiyatlarının yükseldiğini, ancak mortgage beklentisi ve depreme dayanıklılık açısından daha sağlıklı konut ihtiyacının konut yatırımlarını artarak sürdüreceğini belirtti. Kerim Cin’in ticari yatırım aracı olarak gayrimenkulun geleceğiyle ilgili yaptığı tespit de dikkat çekiciydi. Cin’e göre, ekonomik iyileşme ve artan alım gücüne bağlı olarak alışveriş merkezleri ve ofis yatırımları hızla artacak. Alışveriş merkezleri için talebin Türkiye pazarına henüz girmemiş olan yabancı perakende sektöründen, ofislere talebin ise özellikle deprem beklentisinin etkisiyle de şu anda kalitesiz ofis ortamlarını kullanan firmalardan geleceğini belirtti. İstanbul büyüklüğünde bir şehirde bulunan 30 civarındaki büyük alışveriş merkezi sayısına bir o kadar daha eklenmesi gerektiğini belirten Kerim Cin, ofis fiyatlarının ve kiralarının en az % 50 oranında yükseleceği öngörüsünde bulundu.Büyük ölçekte gayrimenkul projeleri gerçekleştiren Ağaoğlu Şirketler Grubu adına söz alan Genel Müdür Hasan Rahvalı ise, 25 yıldır kesintisiz olarak sürdürdükleri ve 1997’den beri sayıları 7’ye ulaşan büyük projenin gerçekleşme koşullarından bahsetti. Maliyetleri müşterileriyle paylaşıp kar payını düşürerek müşterilerini % 20 oranında peşinat ödemeye ikna ederek proje finansmanını sağladıklarını belirten Rahvalı, ekonominin zor günlerinde yüksek banka faizleri karşısında bu sayede ayakta kalabildiklerini belirtti. Rahvalı, günümüzde ise reel faizlerin düşmesiyle kendi fiyatlarının da piyasa fiyatlarına yaklaştığını belirtti. Türkiye’de konut ihtiyacının üç nedenini nüfus artışı ve göç, niteliksiz yapıların yenilenme ihtiyacı ve kira geliri hedefleyen yatırımcıların hareketleri olarak sıralayan Rahyalı, yapı üretimini tetikleyen diğer faktörleri ise mortgage beklentisi ve kentsel dönüşüm yasa tasarısı sonrası yaşanan gelişmeler olarak değerlendirdi. Dinleyicileri, yabancılara gayrimenkul satışı konusunda da bilgilendiren Hasan Rahyalı, Ocak başından itibaren yürürlüğe giren yasa ve 20 Ocak’tan itibaren Tapu Kadastro Dairesi’nin iç genelgesiyle, yabancılara 25 bin m²’ye kadar gayrimenkul satışı serbest bırakılırken, Bakanlar Kurulu kararı ile bu miktar 300 bin m²’ye çıkarılabiliyor.
Menkul yatırımları üzerine konuşan İMKB 1. Başkan Yardımcısı Arıl Seren, borsada oynayan tasarruf sahipleri ile yatırımcıları birbirinden ayırmak gerektiğini ifade etti. Kaya Didman ise borsada yer alan 900 bin yatırımcının 100 bininin değerlerin % 97’sini elde tuttuğunu belirterek borsanın geçtiğimiz seneki kadar büyümesinin zor göründüğü belirtti.
Toplantıda konuşulanlar göz önüne alındığında, yatırım için menkul ve gayrimenkul arasında bir seçim yapmak söz konusu olduğunda bunları kendi özel şartları içinde değerlendirmek gerektiği sonucu çıkarılabileceği gibi, geçtiğimiz yıl her ikisi de gelişme gösteren borsa ve gayrimenkul yatırımları, bu sene de geçen sene kadar olmasa da kârlı birer seçenek olarak görünmeye devam ediyor.