Kaçak bina yapan ve yaptıranlara 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası getiren Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 184. maddesi Boğaziçi’ne işlemiyor. Kaçak yapılaşmayla etkin mücadele için 2004 yılında yürürlüğe giren söz konusu madde şu ana kadar hiç uygulanmadı.
Stratejik önemi, doğal ve tarihî değerleri ile dünya ölçeğinde öneme sahip olan ve özel bir kanun ile korunan Boğaziçi Öngörünüm Alanı’nı korumak için büyük mücadele sarf ettiklerini belirten Boğaziçi İmar Müdürü İrfan Uzun, “Kanun çıkarıldıktan bugüne kadar Beykoz, Üsküdar, Beşiktaş ve Sarıyer’de kaçak bina yapan ve yaptıranlarla ilgili 176 suç duyurusunda bulunduk. Cumhuriyet savcılığına yapılan suç duyuruları için henüz müdürlüğe ulaşmış bir karar yok.” dedi.
Yeni TCK’nın 184. maddesi, yapı ruhsatı alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişinin, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını öngörüyor. Kanun, yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade eden kişinin de, aynı şekilde cezalandırılmasını öngörüyor. Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabiliyor.
Boğaziçi İmar Müdürlüğü’nün yetki alanında 28 bin 873 adet bina bulunuyor. Bunlardan yapılış tarihi tespit edilemeyen, ancak mevzuata aykırı olduğu anlaşılan yapılarla birlikte 3 bin 4 adedi için yıkılması yolunda encümen kararı alındı. Son altı aylık dönemde; 27 adet ruhsat, 35 adet tamir izni ruhsatı olmak üzere toplam 62 adet ruhsat ve 6 adet iskân izni verdiklerini kaydeden Boğaziçi İmar Müdürü İrfan Uzun, Boğaziçi’nde, mevzuata uygun yapılaşmalar dışında kaçak yapılanmalara kesinlikle müsaade etmediklerini savundu.
“Asıl mücadelemiz de mevzuata aykırı binaların yapılmasını engellemektir.” diyen Uzun, “Bu bağlamda mücadelemiz sürekli ve etkin bir şekilde devam etmektedir. Mevcut personel ile 2004 yılı içerisinde bin 148 adet, 2005 yılı içerisinde 2 bin 146 adet, 2006 yılı ilk altı aylık dönemde ise 653 adet izinsiz inşai faaliyet durdurularak anında müdahale edilmiştir.” dedi.
Devlet 1985’te Boğaziçi’ni korumak için yasa çıkardı
Boğaziçi İmar Müdürlüğü; özel bir kanun olan 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu ile 11 Ocak 1984 tarihinde kuruldu. Bu kanunun amacı; İstanbul Boğaziçi Alanı’nın kültürel ve tarihî değerlerini ve doğal güzelliklerini kamu yararı gözetilerek korumak, geliştirmek ve bu alandaki nüfus yoğunluğunu artıracak yapılanmayı sınırlamak için uygulanacak imar mevzuatını belirlemek ve düzenlemek şeklinde belirlendi.
1985 yılında yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanunu ile 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’nda değişiklik yapıldı ve Boğaziçi Alanı’nda, Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesindeki uygulamalar Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na; gerigörünüm ve etkilenme bölgelerindeki uygulamalar ise ilçe belediye başkanlıklarına devredildi. Sit alanı olarak belirlenen Boğaziçi, toplam 11 bin 500 hektarlık bir alanı kapsıyor. Boğaziçi İmar Müdürlüğü’nün yetki alanında Sarıyer, Beşiktaş, Üsküdar ve Beykoz ilçelerini kapsayan 4 bin 635 hektarlık bölüm yer alıyor. Boğaziçi alanı sınırları, Rumeli yakasında; Ortaköy’de, Ortaköy Camii’nden başlayıp Rumelifeneri’ne, Anadolu yakasında ise Üsküdar Vapur İskelesi’nden başlayıp Anadolufeneri’ne kadar uzanıyor. Boğaziçi siluetini etkileyen gerigörünüm ve etkilenme bölgeleri ilçe belediye başkanlıklarının yetki ve sorumluluğunda bulunuyor.
Bunun dışında, bölgesindeki imar mevzuatına uygun yapılmış binaların tamir, tadil ve güçlendirme çalışmalarına ruhsat veriyor. Boğaziçi alanında geçmişte var olup da yanarak ya da yıkılarak yok olmuş ve varlığı belgelerle kanıtlanabilen kültür varlıkları yeniden inşa edilebiliyor.