Meksika Körfezi’nde İngiliz petrol devi BP’ye ait petrol kuyusunun devrilmesiyle ortaya çıkan çevre felaketi, Türkiye’yi de harekete geçirdi. Türkiye’deki boğazlardan geçen tankerler 2009’da 154.1 milyon ton petrol taşımıştı. Reuters haber ajansının bildirdiğine göre Türkiye, İstanbul ve Çanakkale boğazlarından tankerle taşınan ham petrolün bir kısmını Samsun-Ceyhan hattına yönlendirmeyi, ayrıca olası bir kazanın yol açacağı zararı telafi etmek için boğazlardan petrol taşıyan şirketlerin katılımıyla bir fon kurmayı planlıyor.
Çalışmalara yakın üst düzey bir yetkili, haber ajansına yaptığı açıklamada, “İlk olarak atılabilecek adım Meksika Körfezi’nde yaşananların ardından en az oradaki 20 milyar dolardan az olmamak üzere bir fon oluşturulması, fon miktarı 30 milyar doları bulabilir. Fona boğazlardan petrol taşıyan şirketlerin belli miktarda katkı yapması sağlanabilir” dedi. Yetkili, çalışmanın temel amacının fiziki güvenliğin sağlanması; çevrenin korunması ve çevreye verilebilecek zararın önlenmesi, İstanbul ve çevresindeki kültürel-tarihi mirasın korunması olduğunu da belirtti.
Temmuzda toplantı var
Yetkili ayrıca 1 Temmuz’da Rusya ve Kazakistan’ın yanı sıra Batılı büyük petrol şirketleri ve traderlarıyla İstanbul’da düzenlenecek toplantıda “gönüllü ilkeler”in ele alınacağı bilgisini verdi. Enerji, Çevre ve Orman, Ulaştırma ve Dışişleri Bakanlıklarının koordinasyonunda yürütülen çalışma çerçevesinde yapılacak toplantının temel amacının boğazlardan ham petrol taşıyan tankerlerin oluşturduğu trafiğin azaltılması ve bunların baypas hatlarına yöneltilmesi olduğunu belirtti. Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Hakkı Akil’in imzasıyla Rusya, Kazakistan ve aralarında Chevron, Exxonmobil, BP, Total ve Eni’nin de yer aldığı Batılı büyük petrol şirketleri ve traderlera bir davet mektubu gönderildiği öğrenildi. Yetkili, “Bulunacak çözüm Montreux Sözleşmesi’nin ruhuna aykırı olmayacak. Gemilerin taşıdığı petrol ile baypas hattından taşınan petrol arasındaki maliyeti eşitlemek için yükleme sırasında petrole kota uygulanabilir ve ek maliyet getirilebilir” dedi.
ABD ve İngiltere, daha önce petrol şirketleriyle “Gönüllü İlkeler” metnini imzalamışlardı. Buna göre, petrol şirketleri üretim ve taşımacılık sırasında güvenlik ve insan haklarına özen gösterecekleri taahhüdünde bulunmuşlardı. Bu ilkelere daha sonra Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan da taraf oldu.
Rusya ve İtalya destek
Üst düzey yetkili, petrol şirketlerinin baypas hatlarına yönelmesi durumunda herhangi bir zarar görmeyeceklerini belirterek, “Tüm şirketlere eşit muamele ve eşit fiyat garantisi sağlanması temel öncelik. Yapılacak çalışmayla baypas hatlarından taşınacak petrolün taşımacılık maliyeti, gemiyle taşımaya paralel hale getirebilecek” dedi. Baypas hatlarının devreye girmesinin 3-4 yılı bulabileceğini aktaran yetkili, girişime Rusya ve İtalya’nın destek olduğunu da ekledi. Gündeme gelmesi beklenen diğer konular arasında boğazlardan petrol geçiren tankerlerin kullandığı yakıttaki sülfür oranının yüzde 3-4 seviyesinden yüzde 1’e çekilmesi de yer alıyor.