Türkiye'nin rüyası sonunda gerçek oluyor. Hazar havzası enerji kaynaklarını Batı pazarlarına taşıyacak olan Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın 'işe başlama' talimatı 18 Eylül'de veriliyor
Türkiye'nin en önemli iki dış politika konusundan Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı için en kritik imzalar eylülde atılıyor. Kuruluş çalışmalarını tamamlayan uluslararası şirket 18 Eylül'de Bakü'de atılacak imzaların ardından müteahhit şirket BOTAŞ'a 'işe başlama' talimatı verecek. BOTAŞ da ihaleleri daha önceden tamamladığından kamulaştırma ve inşaat çalışmalarına başlayacak. Tarihi imzayı Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in atması için girişimler başladı.
Şirket oluşumu tamamlandı
Boru hattının sahibi olan uluslararası konsorsiyum, çalışmalarını tamamlayarak gerekli uluslararası şirketi kurdu. Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) Türkiye'yi temsil ettiği şirket finansman bulma görüşmelerinde de son aşamaya geldi. Şirkete çok sayıda petrol şirketinden katılım talebi geldiği, komisyon temsilcisi BP'nin şirketlerle pazarlıkları yürüttüğü öğrenildi. Yetkililer önceleri konsorsiyuma dahil olması istenen şirketlere tavizler verilirken, son dönemde başvuranlara konsorsiyumun şartlarının dayatıldığını savundu. BP'nin geçen cumartesi iki şirketle daha masaya oturduğu belirtildi.
Enerji Bakanlığı yetkililerinin verdiği bilgiye göre, uluslararası şirket oluşumunun tamamlanmasını 'işe başlama' ve 'finansman' adımları izleyecek. Taraflar 18 Eylül 2002'de Bakü'de bir araya gelerek imzaları attıktan sonra uluslararası şirket, müteahhit BOTAŞ'a 'işe başla' talimatı verecek. Kamulaştırma işlemleri ilk atılacak adım olacak.
BOTAŞ gerekli ihaleleri ve Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) raporu büyük ölçüde tamamlandığından talimatın hemen ardından harekete geçilecek, takvim aksamadan işleyecek ve proje 2005'te tamamlanacak. Türkiye projenin hayata geçmesinin ardından yılda 100 milyon dolar geçiş ücreti alacak. Projenin yaklaşık yatırım ve işletme maliyeti 4 milyar doları bulacak.
21'inci yüzyılın en tartışmalı ve en büyük projesi
Türkiye'nin yaklaşık on yıldır göz koyduğu proje için Rusya ve ABD gibi ülkeler ve petrol devleriyle kıyasıya pazarlıklar yapıldı. Gürcistan (Süpsa) ve Rusya (Novorossisk) alternatiflerinin Türk Boğazları'na vereceği zararları da hesaba katan Türkiye, amacına ulaşmak için geçiş ücreti, kamulaştırma ve maliyet konusunda büyük kolaylıklar sağlayarak ilk başlarda Türkiye olasılığını gündemine bile almayan BP gibi devleri ikna etmeyi başardı. Hazine son dönemde büyük projelerden esirgediği garantiyi bu proje için sonuna kadar serbest bıraktı. Hazine garantisi içinde 300 milyon dolarlık likit garanti de yer aldı.
Boru hattının uzunluğu, coğrafi zorluklar ve güvenlik gibi maliyeti artırıcı nedenlerle uzun süre projeye 'hayal' gözüyle bakan diğer şirketler de Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'nin kararlılığı sayesinde ikna oldu. 21'inci yüzyılın en büyük projelerinden biri olan Bakü-Ceyhan'ın teknik özellikleri ise şöyle:
Kapasite: Yılda 50 milyon ton (Büyük bir kısmı Azerbaycan Uluslararası Petrol Konsorsiyumu (AIOC) tarafından karşılanacak. Kazakistan'ın da ilerki yıllarda Bakü-Ceyhan hattından petrol taşıması için çalışmalar sürüyor)
Uzunluk: 1730 km (468 km. Azerbaycan, 225 km. Gürcistan, 1037 km. Türkiye)
Başlangıç noktası: Sangaçal Terminali, Azerbaycan
Bitiş Noktası: Ceyhan Terminali, Türkiye
Boru çapı: 42 ve 36 inç
Dizayn basıncı: 100 bar
Pompa istasyonları: 10 adet
Ölçüm istasyonları: 5 adet
Scada ve telekom istasyonu: İki adet
15 Mayıs 1998: Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan arasında Mutabakat Zaptı
18 Kasım 1999: ABD Başkanı şahitliğinde üç ülke arasında İstanbul Deklarasyonu
9 Mayıs 2000: Hükümetlerarası protokol
17 Mayıs 2000: Sponsor Grup Finansman ve İşbirliği Anlaşması
(SOCAR, BP, UNOCAL, STATOIL, TPAO, ITACHU, RAMCO ve DELTA HESS tarafından imzalandı)
26 Mayıs 2000'de Azerbaycan, 29 Mayıs 2000'de Gürcistan ve 22 Haziran 2000 tarihinde Türkiye hükümetlerarası anlaşmayı kendi parlamentolarında onayladı.