Amerika’da emlak sektörünün aşırı şişmesiyle başlayan küresel krizin etkileri hâlâ sürerken, Amerikan hazine tahvillerinin özellikle borsa ve emlak piyasasında etkili olduğu Çin’de emlak fiyatlarının yükselmesi krizin reel sektöre sıçrayabileceği yönünde korku yarattı. Küresel krizden çıkmada bir kapı olarak görülen Çin’de artan banka kredilerinin emlak balonu oluşturduğu yönündeki izlenimler piyasaları altüst etti. Çin hükümeti riski kontrol altına almak için düzeltme adımını attı. Ancak, kredilerde ani bir daralmanın birçok devlet destekli projeyi bitmemiş halde bırakabileceği ve yeni sorunlu krediler ortaya çıkarabileceği vurgulanıyor.
Dünyanın en büyük gelişen piyasası Çin, son haftalarda içine girmiş olduğu sert düşüşler ile gözleri birden üzerine çekti. Çin borsası, temmuz sonunda yılbaşına göre yüzde 90’a yakın değer kazanmıştı. Çin bankalarının ilk yarıda verdiği 1 trilyon dolarlık kredi, borsa ve emlak piyasasına aktı. Geçen yılın aynı dönemine oranla 3 kat artan krediler, bir süredir Çin’de borsa ve emlak balonu tartışmaları yaratıyordu. Hafta başında hayal kırıklığı yaratan kârlar ve hükümetin emlak spekülasyonunu engelleyeceği yönündeki tartışmaların etkisinde Çin borsaları 9 ayın en büyük kaybını verdi. Düşen emtia fiyatları ve hükümetin likiditeyi kısıtlayacağı iddiaları, hisse senetlerinin yüzde 20 düşmesine neden oldu. Emlak ve emtia şirketleri düşüşün başını çekti. Hükümetin düzeltme adımı piyasalara fren yaptırdı, birkaç haftadır devam eden sert düşüşlerin ardından perşembe Şanghay Borsası yüzde 4.5 yükselerek son altı ayın en yüksek sıçramasını yaptı, yükseliş cuma günü de sürdü. Yükselişte, bankaların geçen aya göre kredileri arttıracağı, gevşek para politikasının devam edeceği iddiaları ve petrol fiyatları etkili oldu.
Havanın olumluya dönmesi, küresel ekonominin gidişatına dair endişeleri şimdilik bastırsa da Çin piyasasındaki bu değişimler Çin’de beklentilerin altında olası bir durgunluğun ilk sinyallerini vermeye başladı. Geçen haftanın sonuna gelindiğinde, Çin endeksi haftalık bazda 3000 desteğinin altında kapandı. Böylece önemli bir değişimin ilk tekniksel sinyali de verilmiş oldu. Bu da Çin hükümeti tarafından atılan kredi piyasasındaki önemli adımların Çin piyasası ve ekonomisi üzerinde oluşturduğu temel ekonomik etkilerin daha devam edeceği anlamına geliyor.
Çin hükümetinin, son olarak cuma günü bankaların sermaye yeterliliklerini sıkılaştırmayı planladığını açıklaması, bankaların kredileri azaltmak ya da hisse satmak zorunda kalacağını, kısacası borsada yüzde 60 ralli getiren rekor kredilerin önünü kesebileceğini gösteriyor.
Dünyanın en fazla döviz rezervine sahip Çin’de 2 trilyon doların üstünde yabancı para stoku bulunuyor. Rezervlerin artışı yabancı yatırımların Çin’e akışına bağlanırken Çin Halk Merkez Bankası döviz kurunun yükselmesini önlemek için giren dolarların çoğunu satın alıyor. Çin’in elindeki döviz rezervinin büyük kısmı Amerikan Doları.
Çin, dolar rezervlerinin büyük çoğunluğunu kamu fonu aracılığıyla yurtdışı yatırımlarında kullanıyor. Avustralya, Brezilya, Sibirya, Papua Yeni Gine, Sudan, Kazakistan, Türkmenistan gibi ülkelerde ortak yatırım ya da tamamen Çin’e ait şirketler bulunuyor. Çin’de 2002’de 143 milyon dolar olan yurtdışı yatırımları 2008’de 40.7 milyar dolara çıkarken, geçen ay 23 Çinli şirket yatırım yapmak için Türkiye’ye gelmişti.