İstanbul'da her gün 2 milyon metreküp atık, deşarj sistemiyle kentten uzaklaştırılıyor. Geri kalan atıklarsa, bir zamanlar güzellikleriyle şarkılara konu olan dere ve göllerde yüzüyor.
Tarihe 'Altınboynuz' olarak geçen Haliç canlandı, ama İstanbul'un ünlü dereleri ve gölleri eski Haliç olma yolunda. Eskiden Haliç ve Zeytinburnu'ndan geçerken burnunu kapatan İstanbullular, artık E-5 ve TEM yolunda seyahat ederken çevredeki derelerden de aynı kokuyu alıyor.
İ.Ü. Deniz Bilimleri Enstitüsü öğretim görevlisi Doç. Dr. Erdoğan Okuş, Küçükçekmece Gölü ile Göksu ve Küçüksu gibi derelerin eski Haliç'e dönebileceğini belirtti.
90'larda başladı
Onlarca yıl her türlü atığın denize boşaltılması sonucu 1980'li yıllardan itibaren İstanbul'da denize girilemediğini anımsatan Doç. Dr. Okuş, şimdi de İstanbul'daki göl ve derelerde canlı hayatının sona erebileceğini anlattı:
"Küçüksu ve Göksu'da çok ciddi kirlilik var. Küçüksu'nun arka tarafında 90'larda çok büyük yerleşim yaşandı. Bu yerleşimlerin atıkları ne olacak? Arıtma veya derin deşarj sistemi yok, en yakın dere neresiyse oraya, oradan da denize...
Yol, gölü öldürdü
Küçükçekmece Gölü'nde de 'yol yapacağım' diye yapılan dolguyla tüm deniz sistemi altüst edildi. Ayrıca evsel ve sanayi atıklarına bağlı çok ciddi bir kirlenme var. Toksik alglerden dolayı gölde balık ölümleri yaşanıyor. Göl sadece bazı türlerin yaşayabildiği bir ortam haline geldi. İlkbahar döneminde yaşanan renk değişimi, kirlilikle direkt bağlantılı. Biz Küçükçekmece Gölü'nü geri istiyoruz. Bu yerler, artık İstanbul'da kalan son birkaç doğal alan ve buralardan vazgeçemeyiz."
Şehiriçindeki sanayi tesisleri ve atık su kanalına dönüşen derelerin
İstanbul sahilleri için tehdit oluşturduğunu belirten Okuş, Çırçır ve Ayamama derelerinin ciddi bir kirlilik nedeni olduğunu belirtti.
Okuş, "Paşabahçe ve Beykoz'da daha kolektör ve arıtma tesisi için kamulaştırma alanı bile oluşturulmamış durumda" diye konuştu.
Marmara böyle kurtulur
Şu anda sadece Tuzla, Ömerli ve Ataköy'de yapılan biyolojik arıtmanın, ön arıtma sistemlerinin tamamlanmasının ardından tüm İstanbul'a yaygınlaştırılması hedefleniyor. Erdoğan Okuş, ön arıtmayla ilgili şu bilgileri verdi:
"Ön arıtmayla atıksu içindeki kaba malzeme tutuluyor, sonra denizin dip akıntısına verilerek Karadeniz'in ölü noktasına gönderiliyor ve Marmara sahillerinin temiz kalması sağlanıyor. İstanbul'dan günlük 2 milyon metreküplük evsel veya endüstriyel atığı deşarjla boşaltıyoruz. Bu çok ciddi bir rakam. Bu kadar atığı yüzeye verdiğinizde tüm Marmara'yı bitiriyor. Eğer İstanbul'da yüzey deşarjı yapılmazsa, Boğaz'ın su kalitesinin Karadeniz'den gelen su kalitesine ulaşması bir gün, Marmara'nınki ise altı ay sürer."
İstanbul'da kollarıyla birlikte 600 km uzunluğunda 168 dere ve bunların birleşiminden meydana gelen 50 büyük dere bulunuyor. Islah çalışmalarıyla bu dereler kurtarılmaya çalışılsa da, artık her biri şehiriçinde kalan derelerin altyapı çalışmaları güç ilerliyor.
Fen İşleri: Islah pahalı
İstanbul'da dere ıslah projesini yürüten Fen İşleri Daire Başkanı Yunus Balta, derelerin sadece üçte birini ıslah edebildiklerini anlattı:
"Dere ıslahı pahalı bir çalışma. Derelerin etrafına kolektör, atık su kanalı, yol yapılması ve kamulaştırma bedeli ödenmesi gerekiyor. Bazı noktalarda 1 kilometrelik ıslah için 6 trilyon lira maliyet çıkıyor. Biz dereleri temizlemek içinoluşturduğumuz kanalların etrafına atık su boruları koyuyoruz ama bilinçsizce evsel ve sanayi atıkları direkt derelere bağlanıyor."
--------------------------------------------------------------------------------
19 derede çalışma var
İSKİ'nin açıklamasında, Küçükçekmece Gölü ile Göksu ve Küçüksu başta olmak üzere İstanbul'un dere ve su havzalarında atıksu tesisleri ve çevre koruma çalışmalarının devam ettiği, 1999-2002 yılları arasında İstanbul'da 60 km uzunluğunda dere ıslah edildiği belirtildi. Açıklamaya göre, İSKİ, 'asli görevi olmadığı halde' İstanbul'da 15 km. uzunluğunda 19 derenin ıslah çalışmasına devam ediyor. Özellikle yaz aylarında koku ve sineğe neden olan 28 km. uzunluğunda 16 dere için de ıslah çalışması planlanıyor.
İSKİ'nin Kurbağalıdere'deki ıslah çalışmalarının yüzde 90'ı bitti, Küçüksu Atıksu Arıtma Tesisi için temel atıldı, Küçükçekmece ve Tuzla Çevre Koruma Projeleri de devam ediyor.