Sadece Çalık grubuna yetki veren kararnameye eleştiri yağınca, son anda Ekinciler'e de bir yazı yollandı: 'Eldeki belgeleri yolla.' Şirket yazıyı aldığında bir gün kaldığı için şartları tamamlayamadı.
Samsun-Ceyhan boru hattı inşası için sadece Çalık'a yetki vermekle eleştirilen hükümet, boru hattının yapımına talip olan Ekinciler grubundan da dosya istedi. Çalık grubuna boru hattında taşınacak petrol için yabancı petrol şirketleriyle 'petrol garantisi' anlaşması yapabilmesi amacıyla Bakanlar Kurul kararı ile altı ay süreliğine yetki vermeye hazırlanılırken, Ekinciler'in, dosyalarını dört gün içinde Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne (PİGM) göndermesi istendi.
Trafik rahatlayacak İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki petrol tankeri trafiğini rahatlatmak için Hazar ve Rus petrolünü Akdeniz'e karadan ulaştırmak amacıyla gündeme gelen Samsun-Ceyhan boru hattı projesi için Çalık grubuna yetki veren kararnameyi imzaya açan hükümet, yoğun eleştiri gelmesi üzerine Ekinciler grubuna ait Ekoil şirketinden de dosya istedi.
Petrol İşleri'nin konuyla ilgili 4 Nisan 2006 tarihli yazısı geçen hafta çarşamba öğleden sonra bir kuryeyle Ekoil'in Ankara'daki ofisine gönderildi. Yazıda, "Samsun-Yumurtalık ham petrol boru hattına ilişkin olarak şirketin bugüne kadar sunduğu bilgi ve belgeler dışında, elinde hazır olan ve sunmayı düşündüğü bilgi ve belgeleri 8 Nisan saat 17.00'ye kadar Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne ulaştırması" istendi. Yazı İstanbul'daki holding yetkililerine cuma sabahı ulaştığından dosyaların teslimi için bir günlük süre kalması eleştiri konusu oldu.
Ekoil anlaşamadı
Ekinciler grubunun boru hattını inşa edecek şirketi Ekoil, hiçbir yabancı şirketle anlaşma gerçekleştiremediği için Petrol İşleri'ne de boru hattını hangi petrolle dolduracağına ilişkin bir garanti sunamadı. PİGM'nin bu girişimi, 'yasak savma' olarak nitelendirildi. Enerji Bakanlığı yetkilileri ise Ekinciler grubuna verilen sürenin elindeki hazır belgeleri göndermesi için yeterli olduğunu savundular. Edinilen bilgiye göre Hazar Denizi'nin kuzey kesimlerindeki petrol sahalarında yüzde 16 dolayında payı bulunan Total, Samsun-Ceyhan projesini ilk defa ortaya atan Ekinciler grubu ile çalışmaya daha önce istekli olmasına karşın, son durumda anlaşmaya yanaşmadı.
Total yetkililerinin, "Türk hükümeti Samsun-Ceyhan'da Çalık grubunu işaret etti, bunun dışına çıkmak, taraf olmak istemiyoruz" diyerek Ekinciler ile anlaşma yapmaktan kaçındığı öğrenildi. Öte yandan Ekinciler grubunun anlaşma yapmak için kapısını çaldığı diğer büyük petrol şirketlerinden de, "Boru hattı inşası için Çalık grubu gibi hükümetten yetki belgesi getirin, görüşelim" yanıtını aldığı öğrenildi.
Çalık, Eni ile çalışacak
Hükümetin boru hattında taşınacak petrolü garanti edecek görüşmeleri yapabilmesi için altı aylık süreyle yetki vermeye hazırlandığı Çalık grubu ise İtalyan Eni ile anlaşmaya vardı.
Bu durumda Samsun-Ceyhan boru hattı için petrol garantisini sadece Çalık grubu sağlamış olacağından hükümetin eleştirilere daha kolay göğüs gerebileceği ifade ediliyor. Eni'nin Hazar'ın kuzeyindeki petrol sahalarında yaklaşık yüzde 17 oranında payı bulunuyor. Samsun-Ceyhan boru hattının finansmanı tamamen yatırımcı firmalar tarafından karşılanacak, Türkiye'ye ise taşınan petrol başına düşük oranda vergi ve geçiş ücreti ödenecek.
Boru hattı, Boğazlar'da her gün giderek yoğunlaşan tanker trafiğinin yarattığı riski azaltmak için de büyük önem taşıyor. Bu arada Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener'in başlangıçta çekinceli durduğu Çalık grubuna yetki verilmesine ilişkin kararnameye artık yapıcı yaklaştığı bildirildi.
1994'ten beri gündemde
Samsun-Ceyhan boru hattı projesi ilk kez 1984'te Ekinciler grubu tarafından gündeme getirildi. O tarihte proje için yatırım teşvik belgesi dahi alındı. Ancak, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı projesinin gündeme gelmesi üzerine, dönemin hükümeti BTC'yi baltalamaması için Samsun-Ceyhan hattının askıya alınmasını istedi. Ekinciler, iki yıl önce tekrar başvuruda bulunarak daha önce Samsun-Kırıkkale-Yumurtalık hattı olarak belirledikleri projeyi Samsun-Sivas-Yumurtalık olarak değiştirmek istedi. Ekinciler'in talebi reddedilirken Çalık Grubu da Samsun-Kayseri-Ceyhan projesiyle ortaya çıkarak projede öne geçti.