Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelerde 1 Eylül’den itibaren 100 watt ve üzerindeki ampuller mağaza raflarından tamamen kalktı. İlk olarak 100 ve 100 watt’ın üstündeki akkor ampullerin her türlü üretim ve satışı durduruldu. İkinci aşamada ise 2012 yılına kadar tüm klasik ampuller piyasadan kaldırılacak. Evlerdeki ampuller için ise bir yaptırım yok. Klasik ampullerin yasaklanma nedeni kullandığı enerjinin yüzde 5’lik gibi küçük bir miktarını ışığa dönüştürerek, geri kalan büyük bir bölümünü ısı olarak israf etmesi.
Karbondioksit tüketimini artırıyor
Boşa giden elektrik akımı ise milyonlarca avro zarara yol açan karbondioksit tüketimine sebep oluyor. AB’nin kararına göre 2010’da 75’lik, 2011’de 60’lık, 2012’de 40’lık ve son olarak da 2013’de 25’lik ve 15’lik ampuller raflardan tamamen kalkacak. AB klasik ampullerin yerine enerji tasarruflu modern ampullere destek veriyor. Bu ampuller kullandıkları elektrik gücünün yüzde 25’ini ışığa dönüştürüyor ve bu sayede yüzde 80’e varan tasarruf sağlanıyor.
Ancak bu yasak devreye girmeden önce klasik ampullere büyük bir hücum yaşandı. Kullanımı modern ampullere göre daha kolay olan klasik ampullerden vazgeçmek istemeyenler yasak başlamadan önce ampul stoku yapmayı tercih etti. Yasağın nedenlerinden biri olarak da modern ampullerin içerdiği civa gösteriliyor. AB’ye üye ülkelerde civa içeren bu modern ampullerden biri kırıldığı zaman kendi başınıza kırıkları toplayamıyorsunuz. Civanın zehirli olması nedeniyle Tehlikeli Maddeler Ekibi’nden birinin gelip özel bir işlemle ampul kırıklarını toplaması gerekiyor. Türkiye’de bu konuda bir uyarı yok. Ancak size önerimiz evinizde cıva içeren modern ampullerden biri kırıldığında bunları elinizle toplamamanız, camı açıp evi havalandırmanız. Bu arada AB Komisyonu ışığa karşı duyarlı olanların enerji tasarruflu ampullerin yaydığı ultraviyole ışınlardan olumsuz etkilenebileceği uyarısında bulundu.
120 yıldan bu yana kullanılan ‘Edison ampulü’ olarak nitelendirilen klasik ampullerin mağaza raflarından tamamen kaldırılmasına Alman gazeteleri, AB içen, “Gereksiz işlerle uğraşıyor” yorumu yaptı. AB ülkelerinde 1 Eylül’de başlayan ampul yasağının yaptırımı bulunmazken, ürünlerin raflarda satılamayacağı belirtildi. Yasak, Alman gazetelerinin geniş tepkisine neden oldu. Stuttgart’ta yayımlanan ‘Stuttgarter Nachrichten’, enerji tasarrufu sağlayan ampullere zorunlu geçiş uygulamasına tepki gösterdi. Gazete, AB ülkelerinde satışı yasaklanan klasik ‘akkor ampuller’ düzenlemesinde asıl rahatsız edici olan yönün AB’nin sergilediği tutum olduğu belirtilirken Avrupa Parlamentosu’nun konuyla ilgili görüşünün alınmadığı, sadece ’bilirkişilere’ dayanılarak karar verildiği belirtildi.
Yaptıkları çılgınlık
Gazete, şunları yazdı: “Çünkü bizden korkuyorlar. İklimin korunması gibi konular güya bizi aşıyor! Dünyayı kurtarmak söz konusu olduğundan, ilgili önlemler de ‘tepeden inme’ uygulanmak zorunda! Akkor ampulün ardından, çok yakında sıra duş musluğu ve eski çamaşır makinesine sıra gelecektir. Çünkü AB’nin hedefinde 14 ayrı ürün grubu daha bulunuyor. Neyi satın alıp alamayacağımızın kararını Brüksel vermek istiyor. Çılgınlık bu...”
Baden-Baden kentinde çıkan Badisches Tagblatt gazetesi de 100 watt’lık akkor ampulün üretiminin durdurulmasını ‘tümüyle gereksiz icraat’ olarak nitelendirdi. Badisches Tagblatt gazetesi, “21’inci yüzyılın kronik bir vakası olan ‘kanun çıkarma hastalığı’ Brüksel’deki AB Komisyonu üyelerinde ileri safhaya ulaşmış durumda. Üzerlerine vazife olmayan işlerle uğraşmaya bayılıyorlar. Teknolojik gelişmeler devam edecek. Daha şimdiden ışık teknolojilerinde bambaşka eğilimler söz konusu. Kanunları çıkartanın, böyle konulara burnunu sokmayıp, işleri akışına bırakması çok daha yerinde bir davranış olur” diyerek devam etti.
Tasarruflu ampulde tehlike iddiaları
Piyasada tasarruflu ampuller konusunda da tartışma yaşanıyor. Bazı bilim insanları tasarruflu lambaların beraberinde büyük bir tehlike taşıdığını belirtiyor. Yasak öncesi açıklama yapan Alman bilim insanı ve ışık uzmanı Alexander Wunsch, tasarruflu lambaların baş ağrısından tutunda kansere kadar birçok hastalığa davetiye çıkardığını söyledi. Wunsch ampullerin yerini alacak bu lambaların yanlış kullanımı halinde kalp hastalıkları, diabet, sinir sistemi bozukluğu, göğüs ve protast kanserine neden olabileceğini belirtti. Wunsch ampullerin yaydığı ışınların doğal olduğunu ancak tasarruf lambalarının yaydığı ışınların kansorojen etkisi olduğunu söyledi.
İçindeki civaya dikkat
Tasarruflu lambaların içeriğinde bulunan cıvanın da insan sağlığı için büyük tehlikeler barındırdığını ifade eden Wunsch, “Politikacılar ve çevre örgütlerinin tasarruf lambası gibi cıva içeren ürünlere neden karşı çıkmadığını anlamış değilim” dedi.
Göz doktoru Bernhard Lachenmayr da ışık kırmayan lens takan kişilerin gözlerinde kalıcı hasarlar meydana gelebileceği uyarısında bulundu. Uzmanlar düşük tavanlı evlerde tasarruflu ampul kullanımının, daha riskli olduğunu kaydediyor. Bu arada Tekfen Endüstri, tasarruflu ampullerin sağlık üzerine etkisi konusunda doğru ampul seçiminin önemine değinerek, tüketicilerin ampul ararken kutunun üzerinde TÜV EMC ve RoHS ibarelerine dikkat etmesi uyarasında bulundu.