Elektrik üretim santrali kurmak artık daha da zorlaşacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Elektrik Lisans Yönetmeliği'nde değişiklik öngören bir taslak hazırladı. Taslağa göre, lisans almak isteyenlerden Çevresel Etki Değerlendirmesi'nde (ÇED) "olumlu" karar veya "gerekli" olmadığı yönünde bir belge istenecek. Değişiklik yayınlandığında, bu belgenin 120 iş günü içerisinde kuruma verilmesi zorunluluğu getirilecek. Eğer ÇED kararı olumsuz çıkarsa lisans verilmeyecek. Böylece lisans aldıktan sonra başlaması gereken ÇED prosedürü de öne alınmış olacak. Birçok lisans alan yatırımcının ÇED işlemleri için başvurmadan, arazi düzenlemesi adı altında ağaçları kestiği, çevreye zarar verdiği ve bu nedenle bu düzenlemeye gidildiği öğrenildi. Yeni düzenleme sorumlulukları artırdığı için lisans ticaretinin de önüne geçilecek. Yani artık lisans alıp da yatırımı gerçekleştirmeme dönemi kapanacak.
Enka davası emsal oldu
Bu taslak, Enka'nın Aliağa'da kurmak istediği santral için verilen lisansın yürütmesinin Danıştay tarafından durdurulması üzerine hazırlandı. Lisans aldıktan sonra bölgedeki zeytinliklerin kesilmesi nedeniyle tartışmalara neden olan santralin lisansı CHP İzmir Milletvekili Kemal Anadol'un başvurusu üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından durduruldu. Ortada artık yargı kararı olduğu için, bu durumdan bütün projeler etkilenecek. Bu karar nedeniyle lisans almış olan veya lisans alması uygun bulunanlar da ÇED'e yönelik karar sunmak zorunda kalacaklar. Bunu sunmayanların ise lisansı iptal olacak. Lisansın Danıştay kararıyla yürütmesi durdurulduğu için EPDK'nın 13. Daire'ye itirazda bulunması bekleniyor. Ancak bunun prosedür gereği yapılacağı, taslak ile getirilecek yeni düzenlemelerde değişikliğe gidilmeyeceği ifade edildi.
Taslağa göre, bu düzenlemenin yayınlanacağı tarihten önce lisans alan veya lisans alması uygun bulunan yatırımcının da ÇED Yönetmeliği kapsamında alınması gereken kararı EPDK'ya sunması gerekecek. Düzenlemenin yayımından sonraki 120 gün içinde kendisinden kaynaklanan nedenlerle bunu ibraz etmeyenlerin ise lisansı iptal edilecek ya da lisans başvurusu reddedilecek. EPDK'da şu anda lisans alması uygun bulunan ve lisans almayı bekleyen 49 başvuru bulunuyor. Bunun yanı sıra 12 adet rüzgar santrali için de lisans alması uygun olduğu yönünde kurul kararı var. Bu projeler de ÇED düzenlemesinden etkilenecek. Ancak yatırımcıdan kaynaklanmayan nedenlerle bu belge 120 gün içinde getirilmezse, süre uzatımına gidilebilecek. Bazı santral projelerinin ÇED incelemelerinin uzun sürebildiği, bu durumda Çevre ve Orman Bakanlığı'ndan yazı getirilmesinin yeterli olacağı belirtildi.
Hahgi prosedür izlenecek
1- Santral kurmak için atılacak ilk adım yatırımcının lisans almaya uygun bulunduğuna yönelik EPDK kararı olmalı.
2- İkinci adımda gerekli belgeleri almak amacıyla proje tanıtım dosyası 5 işgünü içinde Çevre Bakanlığı'na verilmeli.
3- Bakanlık, gerekli hallerde yatırımcıdan daha geniş bilgi vermesini, analiz, deney ve ölçümler yapmasını isteyebilir.
4- Projeye dair tüm bilgileri edinen Çevre Bakanlığı 15 işgünü içinde inceleme ve değerlendirmesini tamamlayacak.
5- "ÇED gereklidir" veya "ÇED gerekli değildir" kararı 5 işgünü içinde verilir, karar valiliğe ve proje sahibine bildirilir.
6- Yatırım projelerinde ÇED'in gerekli görülmediği kararı eğer 5 yıl içinde yatırıma başlanmazsa geçersiz olacak.
Yatırımcıya kriz kolaylığı
EPDK, finansal kriz nedeniyle bankalardan teminat bulmakta zorlanan özel sektör şirketlerine bu taslak ile kolaylık yapmaya da hazırlanıyor. EPDK, lisans vermeden önce lisans vermeye uygun bulma kararı alıyor. Bundan sonra ise yatırımcının bazı sorumluluklarını 90 günde yerine getirmesi bekleniyor. Bu sorumluluklar ise şirket ana sözleşmesinde gerekli değişikliklerinin yapılması, lisans alma bedelinin kalan tutarının kurum hesabına yatırılması, banka teminat mektubu sunulması şartlarını içeriyor. Ancak yatırımcılar kriz ortamı nedeniyle teminat mektubu konusunda bankalarla sıkıntı yaşıyor. Bu nedenle ilgili sürenin uzatılmasını isteyen özel sektörün lehine bir düzenleme yapılacak ve şartların 90 gün yerine 120 gün içinde yerine getirilmesi istenecek. En son lisans alması uygun bulunan ancak işlemleri süresinde tamamlayamayan 3 şirketin toplam 3 milyon TL'lik teminatı irat kaydedilmişti. Bu düzenleme yürürlüğe girdiğinde bu şirketler yeni süre uzatımından faydalanamayacak.