Karadeniz ile Kızıldeniz’i birleştirecek, oradan da Hindistan’a ulaşacak petrol ve doğalgaz yolu projesinin ön fizibilite raporunun tamamlandığı, çalışmaları yürüten Çalık Holding’in fizibilite raporu hazırlayabilmek için 10 milyon dolar aradığı bildirildi. Çalık’ın fizibilite maliyetinin devlet tarafından karşılanmasını istediğini iddia eden İsrailli yetkililer, Türkiye-İsrail-Hindistan üçlü toplantısının da Hindistan düşük düzeyde katılım bildirdiği için ertelendiğini ifade ettiler. Türkiye ile İsrail arasında ön anlaşma sağlanan ve Hindistan’ın da davet edilmesiyle yeni yüzyılın projesi olarak lanse edilen Karadeniz-Kızıldeniz Boru Hatları projesi fizibilite aşamasına geldi.
Ekonomik olacak
İsrailli diplomatik kaynakların verdiği bilgiye göre, Çalık Holding, yapılan ön fizibilite çalışması sonucunda Karadeniz’den Samsun’a oradan da Ceyhan’a taşınacak petrolün ve Türkiye’deki boru hatlarından Ceyhan’a gelecek doğalgazın Hayfa’ya taşınmasını sağlayacak boru hatlarının ‘ekonomik’ olacağını İsrail’e bildirdi. İsrailli bir kaynak, Manavgat suyunun da bu iki hatta paralel taşınması konusunda kuşkular olduğunu belirterek, “Petrol ve doğalgaz boru hatlarının ekonomik olacağını bildirdiler. Ancak Deniz altından boruyla su taşınması işi daha önce yapılmamış, denenmemiş. Bu nedenle ekonomik olup olmayacağını bilmiyoruz” dedi.
Anlaşma 2006’da imzalandı
Dönemin Enerji Bakanı Hilmi Güler, 2006 yılında konuyla ilgili ön anlaşma Türkiye ile İsrail arasında imzalandığında 6 ay içinde fizibilite çalışması yapılacağını duyurmuştu. Ancak aradan geçen üç yıl içinde sadece ön fizibilite çalışması tamamlanabildi. İsrailli kaynaklar, Çalık Holding’in ön fizibilitenin ardından fizibilite çalışması yapmak için 10 milyon dolara ihtiyaç duyduğunu ve sözkonusu paranın devlet tarafından karşılanmasını istediğini bildirdiler. Çalışmanın ardından sonuç alınamaması riski nedeniyle sözkonusu parayı öz kaynaklarından sağlamak istemeyen şirketin, uluslararası finans kuruluşlarından da kaynak sağlayamadığı ifade edildi. Türkiye, İsrail ve Hindistan’ın bu ay yapması planlanan üçlü toplantının Hindistan’ın düşük katılım bildirmesi nedeniyle ertelendiği ifade edildi. Öte yandan Türkiye ve İsrail’in Enerji Bakanlığı Müsteşarı düzeyinde katılacağı toplantı için İsrail’den de Müsteşar düzeyinde bir katılım talep edildi.
İhale yapılacak mı?
Proje, daha önce Bakanlar Kurulu tarafından ön çalışmalarının yapılması için Çalık Holding’e görev verilen Samsun-Ceyhan petrol boru hattının devamı niteliğinde olacağından, çalışmaları da ön fizibilite işini de Çalık Holding yapmıştı. Enerji Bakanı Güler, Çalık Holding’in sistemde yer alıp almayacağına ilişkin konunun Türkiye’ye bırakıldığını, söz konusu hattın Samsun - Ceyhan’ın devamı olması nedeniyle Çalık Holding’in devrede olacağını duyurmuştu. Fizibilite raporunun tamamlanmasının ardından projenin hayata geçirilmesine karar verilirse bir ihale açılıp açılmayacağı bilinmiyor. İsrail, Türkiye ve Hindistan’ın yanısıra İtalya gibi ülkelerden şirketlerin oluşturacağı uluslararası bir konsorsiyum kurulması daha büyük bir olasılık. Bu konsorsiyumda Türkiye adına Çalık Holdin’in ve Samsun Ceyhan projesi için işbirliği yaptığı İtalyan ENI şirketinin olmasına da kesin gözüyle bakılıyor.