Geçen yılın son çeyreğinden itibaren Türkiye ile birlikte tüm dünyayı yerle bir eden küresel krizden en fazla etkilenen şirketlerin başında yer alan OYAK Grubu bünyesindeki Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları (Erdemir) dört çeyrek sonunda kâra geçti. 2008 yılında 211.4 milyon lira net kar elde eden Erdemir, 2009'u 168.7 milyon lira zararla tamamladı. Erdemir, geçen yılın 9 aylık döneminde 288 milyon lira zarar etmişti. Şirket yılın son çeyreğinde 120 milyon lira net kâr elde etti. Erdemir krizin etkisini en ağır şekilde hissettiği 2008 yılının son çeyreğinde 1 milyar 188 milyon lira zarar açıklamıştı. Şirketin 2008'deki kârı bir önceki yıla göre yüzde 70 azalarak 211 milyon liraya indi. Erdemir 2009'da ilk çeyrekte 137, ikinci çeyrekte 197, üçüncü çeyrekte ise 288 milyon lira zarar açıkladı. Erdemir'in Eylül 2008 ile Eylül 2009 arasındaki toplam zararı 1 milyar 476 milyon lira olarak gerçekleşti.
Kriz beş cepheden vurdu
Küresel kriz Türkiye'nin demir-çelik devi Erdemir'i özellikle 2008 yılının son çeyreğinde sarstı. Yurtiçi ve yurtdışı siparişlerin kesilmesi, ürün fiyatlarında yaşanan yüzde 70'lik düşüş, yüksek fiyattan temin edinen hammaddeler, fiyat düşüşünden doğan stok değer düşüş karşılıkları ve döviz açık pozisyonundan kaynaklanan kur farkı giderleri Erdemir'in tek çeyrekte 1 milyar 188 milyon lira zarar etmesine neden oldu. Erdemir Genel Müdürü Oğuz Özgen, geçen yılın mart ayında düzenlediği basın toplantısında, "İlave sipariş alamazsak 1 ay sonra fabrikada hatlar duracak" açıklamasında bulunmuştu. Krizi, "ölüm sarmalı" olarak tanımladıkları periyotlarla gördüklerinin altını çizen Özgen, "Nedir bu ölüm sarmalı? Mayıs 1995'de 475 dolar olan sıcak rulo fiyatları, Şubat 1996'da 256 dolara düşmüş. Sonra Nisan 1997'de tekrar 345 dolara yükselmiş ve sonra ölüm sarmalına yakalanmış fiyatlar. Buna ölüm vadisi de deniyor. Aralık 1998'de 185 dolara düşen fiyatlar devam etmiş ve 2003'e gelinmiş. Temmuz 2008'de sıcak rulo fiyatları bin 100 dolarda zirve yapmış. Şu anda fiyatlar 400 dolar bandını da kırdı" açıklamısında bulunmuştu.
İşçi ücretleri düşürüldü
Erdemir'de geçen yıl Metal İş Sendikası 7 binin üzerinde işçinin brüt ücretlerinde 16 ay boyunca yüzde 35 indirimi kabul etti. Sendika ile Erdemir grubu arasında yapılan görüşmelerde çok sayıda işçinin işten çıkartılmasının alternatifi olması sebebiyle ücretlerin yüzde 35 oranında indirilmesi konusunda anlaşılmıştı. Erdemir'de işçi ücretlerinde yapılan yüzde 35'lik indirimin maliyetlerde 218-260 milyon TL arasında tasarruf sağlaması bekleniyordu. Sendika ile yapılan anlaşma 1400 işçinin işini korumasını sağladı.
Cironun üçte biri son çeyrekte
Erdemir'in 2008 yılında 6.8 milyar lira olan satış geliri, geçen yıl yüzde 23 oranında azalarak 5 milyar 235 milyon liraya düştü. Şirket 2009'daki cirosunun yaklaşık yüzde 31'ini son çeyrekte elde etti. Erdemir'de yurtiçi satışlar yüzde 28'lik düşüşle 3.9 milyar liraya inerken, yurtdışı satışlar binde 8'lik artışla 1 milyar 207 milyon liraya çıktı. Erdemir'de 9 aylık bilançoda 2.5 milyar lira olan yurtiçi satışlar, son çeyrekte yüzde 54 artarken, yurtdışı satışlardaki artış ise yüzde 20 oldu.
Erdemir'de satışlardaki yüzde 23'lük düşüşe karşılık, satış maliyetlerindeki düşüş yüzde 16'da kaldı. Brüt kârı yüzde 70'lik düşüşle 244.7 milyon liraya inen Erdemir'in, genel yönetim giderleri 125 milyon liradan 108 milyon liraya, diğer faaliyet giderleri ise 177 milyon liradan 111 milyon liraya düştü. Şirketin faaliyet kârı yüzde 90 azalarak 51.7 milyon liraya indi. Erdemir'de dokuz aylık bilançoda 153 milyon liralık faaliyet zararı oluşmuştu. Erdemir'de dokuz aylık bilançoya göre son çeyrekte satışlar yüzde 45 artarken, satış maliyetleri yüzde 38 arttı. Erdemir'in finansal geliri 142.9, finansal giderleri ise 417 milyon lira olarak gerçekleşti. Finansal giderlerin 217 milyon lirasını banka kredi faizleri, yaklaşık 100 milyon lirasını ise türev işlemlerden zarar oluşturdu.
Kriz Erdemir'i niçin vurdu
* Yurtiçi ve yurtdışı siparişlerin kesilmesi.
* Ürün fiyatlarındaki yüzde 70'lik düşüş.
* Yüksek fiyattan temin edinen hammadeler.
* Fiyat düşüşünden doğan stok değer düşüş karşılığı.
* Döviz açık pozisyonundan kaynaklanan kur farkı giderleri.
Krizden çıkışın sinyalleri
* Ürün fiyatlarındaki kısmi toparlanma.
* Dövizdeki düşüşle kur farkı giderinin azalması.
* Yurtiçi ve yurtdışı talepte canlanma.
* Otomotiv sektöründeki canlılık.
* Son çeyrekte iç satışların yüzde 54 artması.
* Fiyat artışıyla birlikte stok değer düşüş karşılığı azaldı.