“Buranın bir Ermeni mezarlığı olduğunu biliyoruz. Biz üzülüyoruz. Kim olursa olsun mezhebi, dini ne olursa olsun burası tarihtir. Her kepçede kemik çıkıyor. Mezarlık üzerine okul yaptırılması saygısızlıktır...”
Van’ın Gevaş ilçesi Aydınocak Köyü’nde iş makineleri toprağı kazdıkça kemik fışkırdı. Köylünün huzursuzluğu arttı. Huzursuzluk, Ermeni mezarlığı olarak bilinen bölgeye dört gün önce, beş derslikli ilköğretim okulu ve lojman inşaatıyla başladı. Milli Eğitim Müdürlüğü’nün ihalesini kazanan firmanın temel kazısında çok sayıda kafatası ve kemik çıktı. Olaya jandarma ve savcılık el koydu. Çalışma durduruldu.
Kafatası ve kemiklerin bir bölümü, kazı işinde çalışanlar tarafından toplanırken, çoğu hafriyatla birlikte yakındaki bir çukura döküldü. Bölgenin Ermeni mezarlığı olduğunun bilindiğini anlatan köylülere göre buraya okul yapılması doğru değil.
Daha önce AA muhabirine kemiklerin hastalıktan telef olunca topluca gömülmüş hayvanlara ait olabileceğini söyleyen kaymakam Tahsin Aksu, inşaatın sürüp sürmeyeceğine inceleme sonunda karar verileceğini açıkladı:
“Olay yerine giderek incelemelerde bulundum. Kazı yapılan alanda mezar olduğunu gösteren bir emare yok. İnşaatın yan tarafında sağlık evi, onun yanında da kaya taşları var. Onların mezar taşı olduğu yönünde de incelemeler yapılıyor. Kafatasına benzer bişey var. Netice itibarıyla de savcılık aldı, inceleme yapıyor. ‘Hayvan veya insan kemiği midir’ diye bakılacak. Direk olarak bunlar insan kemiğidir diyemeyiz. Bu köyde Ermeniler ve Müslümanlar birlikte yaşamış. Kazılan yerlerden kemikler çıkabilir. Ancak buranın mezarlık ya da Ermeni mezarlığıdır demeniz için araştırmanın tamamlanması lazım. İncelemelerin tamamlanmasından sonra alınacak karara göre okulun yerinin değişip değişmeyeceğine de karar vereceğiz.”
‘200 yıldır buradayız’
200 yıldan beri bu köyde yaşadıklarını anlatan köylülere göre ise inşaat yapılan arazinin Ermeni mezarlığı olduğunu herkes biliyor:
“Mezarların taşlarının çoğu tahrip edilmiş. Kimileri de bu taşları evlerinin duvarlarında kullanmışlar. Şimdi bu bölgede okul için kazı yapılıyor. Daha derine inilirse daha çok kafatası ve kemik çıkar. Buranın bir Ermeni mezarlığı olduğunu biliyoruz. Biz üzülüyoruz. Kim olursa olsun mezhebi, dini ne olursa olsun burası tarihtir. Turizm amacıyla kullanılabilirdi. Her kepçe darbesinde kemik çıkıyor. Tabii ki mezarlık üzerine okul yapılması saygısızlıktır. Köy merası olduğu için de, köyün neye ihtiyacı varsa bu arazinin üzerine yapılıyor. Okul buraya değil eski okulun yerine yapılabilirdi.”