İzmir’in aday olduğu EXPO 2020 organizasyonunun kaybedilmesinin ardından ortaya çıkan imar ve planlama tartışmaları sürüyor. Özel kanun ile planlanan fakat EXPO alınamadığı için ne olacağı belli olmayan İnciraltı ile ilgili sıcağı sıcağına açıklama yapan Mimarlar Odası İzmir Şube Başkanı Hasan Topal, Büyükşehir Belediyesi’ni göreve çağırdı. Topal, belediyenin burada ‘hakim kurum’ vasfını ve yetkisini kullanarak yeniden planlama yapması gerektiğini ifade etti.
Radyo Pause’de yayınlanan “Fatih Yapar’la Neler Oluyor” programına katılan Topal, “EXPO eğer alınsaydı yıllardır süren fuarcılık geleneği taçlandırılacaktı. Kentin sanat, kültür ve birçok alanını olumlu etkileyen organizasyon alınsaydı İzmir’e bu kadar fayda getirir miydi? Zaten bizim başta planlama ile ilgili birçok çekincelerimiz vardı. İnciraltı, üst ölçekli planlarda ‘turizm merkezi” olarak ilan edilmiş. Bu bölgede uzun yıllardır tarım niteliği de tartışma konusu oldu. Toprak ile ilgili yapılan etütlerde bölgenin tarım dışı kullanılamayacağına ilişkin raporlar var. Burası aynı zamanda zemin açısından çok yumuşak ve alüvyon topraklara sahip. Ayrıca imbat rüzgarlarının kente giriş noktası. Bu alanda imar yoğunluğunun olmaması gerekiyor. Bir yandan korunması gereken yerde bir yandan dünyanın en büyük yoğunluğunu yüklemeye çalışıyorsunuz. Karar vericilerin zaten algısında sorun vardı. İzmir’de EXPO kentin gelişmesi için araç değil İnciraltı’nın imara açılması için araç olarak görüldü. Biz, EXPO planlarına itiraz ettiğimizde ‘geçici bir yapı olacak’ denildi. Şimdi EXPO alınamadı ama ‘planlar kalıcıdır’ deniliyor. Biz o zaman zaten yanlış olduğunu söylemiştik. EXPO kanununda neyin nereye yapılacağı belli. Ama plana baktığınızda AVM getirildi. Kanunla planı tarif ederseniz aykırı iş yapamazsınız. EXPO kanunu hatalıydı ama yapıldı. Kanuna dayalı plan da hatalı, sonrasında plana dayalı projeler daha kötüydü. Yanlışlar birbirini getirdi. Bize göre baştan bu yana hatalı ve eksik işler yapıldı. EXPO alınamamışsa, kadük kalmışsa geçersiz olan kanunun planı da geçersizdir. Sistemin omurgası olan EXPO çöktüyse sistem ayakta kalamaz. İzmir kenti için İnciraltı çok önemlidir. Oradaki yaşayan insanları ile yeniden bir araya gelinmelidir. Alanın tüm verileri, tarım, kültür, peyzaj verileri ve dinamikleri bir araya getirip mutlaka yeni bir plan yapılmalıdır. Odalar, meslek kuruluşlarının katılımı ile yeniden bir vizyon ile düzenleme gerekmektedir. Burada İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne önemli görevler düşüyor. Ülkemizde çok farklı otoritelerin planlama yetkisi var. Bu durum tarihi açıdan yüz kızartıcıdır. İnciraltı’na baktığınızda planlama yetkisine sahip çok kurum var. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kıyılara, alan turizm merkezi olduğu için Kültür ve Turizm Bakanlığı da müdahale ediyor. Balçova ve Büyükşehir Belediyesi’nin sorumlu olduğu alanlar var. Büyükşehir ilgili aktörleri davet ederek yeniden çalışma yapması gerekiyor. Herkesin plan yapma yetkisine sahip olması ‘Türkiye’de plan yapılamaz’ demektir. Büyükşehir’e bu konuda önemli görevler düşüyor” dedi.
Kent tahrip edilmedi
EXPO’nun kaybedilmesinin ardından bölgede planlama ile ilgili beklentilerin oluştuğunu ifade eden Topal, “EXPO kaybedildi, kanun gitti. Artık alan normal statüsüne dönüşmüştür. Bu statü şudur. Bölge turizm merkezidir. Planlama bakanlığa aittir. Büyükşehir ve Balçova sınırlarında bulunduğu için alanın planlamasına belediyeler de müdahil olacaktır. Yasa ortadan kalktığı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verilen yetki tamamen ortadan kalkmıştır. Ancak alan aynı zamanda deniz kıyısında olduğu için bakanlık o statüsü nedeniyle aktör olacak. Yetkisi kıyı ile sınırlı alanın ortasından çekilecektir. Büyükşehir’in artık önderlik yapması gerekiyor. Kentin diğer plan kararlarına uyumlu bir şekilde yeni plan kararı alacak olan Büyükşehir’dir. Büyükşehir ile görüştüğümüzde kesinlikle bunu ifade edecek ve katkı sunmaya hazır olduğumuzu dile getireceğiz. Normal bir kentte ‘EXPO alınsaydı ne kazanılırdı’ diye sorsanız insanlar cevap verir. İzmir’de neyin geleceğini halk bilmiyordu. Vatandaşlarımız süreci benimsemedi. Böyle bir projenin arkasına kentsel programları koyarsanız faydalı olur. EXPO’nun kazanılamamış olması alanın tahrip edilememesi adına önemli. Ama böyle büyük bir projenin kaybedilmesi nedeniyle üzüntü duyuyoruz. Maalesef karar vericiler EXPO’ya bütün olarak bakmadı.
Kıyı tasarımına evet ama...
Topal, Büyükşehir Belediyesi’nin Körfez Kıyı Tasarım Projesi’ne destek verdiklerini fakat katılımcılığın esas alınması gerektiğini söyledi. Topal, “Kent iki siyasi partinin ikilemi üzerinde yürüyecek bir durumda değildir. Kentin olmazsa olmazları var. Kıyılar, ulaşım konusunda birlikte hareket edilmelidir. Odalar, belediyeler, STK’lar dikkate alınmalıdır. Bir kişi kıyıya gitmeden duramaz. Umarım gerçekleştirilir. Çıkıp ‘yaparsın-yaptırmam’ tartışmasına girildiğinde sağlıklı bir süreç yürütülemez” dedi.