Fırsat Noktasında Olmak

Arolat'tan / Osman S.AROLAT

Türk işadamları ve müteahhitleri Sovyetler Birliği'nin dağılma döneminde de, sosyalist blok içersinde yer alan merkezi plan ülkelerinin piyasa ekonomisine ilgi duymaları döneminde de, risk almayı başarıp, Batılılar'dan önde yer aldılar. Romanya için de bu böyle oldu. Binlerce büyüklü küçüklü Türk işadamı bu ülkede önemli sorunlar yaşandığı dönemde, bu ülkede iş yapmaya çalıştılar, yer aldılar. Bazıları oraya yerleşip uzun süreli ilişkiye girdiler. Bazıları sorunlar yaşanmasına neden oldu. Şimdi Romanya'nın yap-işlet-devret modeliyle yeni bir fırsat noktası yarattığını görüyoruz. Ve inanıyoruz ki, Türk işadamları bu fırsattan da yararlanacaklardır...

Türk işadamları Romanya'yı daha bu ülkenin AB kapısından çok uzakta olduğu yıllarda 1990'larda keşfettiler. Romanya'da birçok sorun yaşanırken, büyüklü küçüklü binlerce Türk firması Romanya'da kuruldu. Birçok alanda Türk girişimcileri Romanya'da yer aldı. Romanya halkının özlem duyduğu Batı tipi yaşamın, giyim kuşamın bu ülkeye getirilmesinde bu Türk girişimcilerin, bavul ticaretinin önemli etkisi oldu.

Ancak, bu gelişme, ne yazık ki, kuralları, kurumları iyi işleyen bir ilişkiye dönüşmedi. Zaman zaman küçük vurkaçlar, kısa zamanda kâr elde etme istekleri, Türk malı ve Türk taciri imajını zedeleyen sonuçlar doğurdu. Bunun üstüne Romanya'da ilk büyük sıçramayı elde eden Türk bankalarının bazılarının yaşadığı sonuçlar da eklenince ilişkilerde güven unsuru zedelendi...

Türk girişimcileri Romanya'da liberalleşme çabaları başladığı dönemde, dışa açılmada, tam fırsat noktasında durup iyi işler yaptılar. Ama yeterli disiplin sağlanamadığı, olumsuzluklar kontrol altına alınamadığı için bazı olumsuzluklar da yaşandı. Ama bütün bunlara karşın Arçelik gibi önemli Türk firmaları bu ülkede önemli işbirliği içersinde yatırımlar yaptılar. Kombassan gibi firmalar Romanya özelleştirmesinde önemli rol oynadılar. Romanya'daki değişim sürecinde fırsat noktasında olup, başarılara imza attılar. Romanya'da başarılı banka örnekleri veren bankalarımız da oldu...

Şimdi öğreniyoruz ki, Romanya bizim de Özal döneminde daha hızlı altyapı yatırımları için denediğimiz bir modeli yap-işlet-devret modelini hayata geçiriyor. Otoyollardan, alışveriş merkezlerine, köprülere, 5 yıldızlı otellere birçok alanda yap-işlet-devret modeliyle ihaleler açıp, aralarında Türk firmalarının da bulunduğu yabancıların, ülkelerinin imarına katılmasını istiyorlar. Yani yeni bir fırsat noktası gündemde...

Türkiye, başta Rusya ve Bulgaristan olmak üzere Romanya'nın bugün ihaleye açtığı konularda, altyapı girişimlerinde önemli projeleri gerçekleştirmiş, başarılara imza atmış durumdalar. Bugün Bechtel firmasıyla birlikte Romanya'da 2.2 milyar Euro'luk yol yapımını üslenen Enka, özellikle akıllı binalar konusunda başta Moskova olmak üzere Rusya'da çok büyük projeleri gerçekleştirdi. Kira geliri paylaşımıyla Moskova Belediyesi'yle birçok renevasyon çalışmasını gerçekleştirip, eski binaları modernize etti. Birçok Türk firması daha Enka'nın açtığı yoldan benzeri başarılarla yola devam ettiler.

Şimdi, Türk-Romen İş Konseyi Başkanı Yardımcısı ve Romanya'da birçok projenin yaratıcısı yürütücüsü olan Tamer Atalay'ın önerdiği gibi, öncelikle Romanya'nın taleplerinin Türk işadamlarına sürekli ve en iyi şekilde duyurulması gerekir. Türk işadamları yap-işlet-devret modeliyle önlerine konulacak olan bu projelerden büyük çoğunluğunu gerçekleştirebilecek durumdadır. Bu fırsatları sonuçlandırabilecek güçtedir. Bundan kimsenin şüphesi olmasın. Bizim için önemli olan fırsat noktasında olmaktır.