Kan kaybı devam eden Formula 1’de yeni bir tartışma alevlendi. Eski İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Mehmet Yıldırım, Formula’nın sürekli izleyici kaybetmesi ve yaşadığı olumsuz sürecin nedenini, Formula 1 Derneği’nin dışlanmasına bağladı. 2000 yılında Formula 1 organizasyonunun Türkiye’de gerçekleşmesi için lobi yürütmek amacıyla kurulan Formula 1 Derneği’nin ortaklıktan atıldığını söyleyen Yıldırım, “Derneği devre dışı bıraktılar. Biz yönetimden ayrılınca İTO’nun kurduğu şirketle ilgisi kesildi, dışlandılar. Olay kenar mahalle esnafının eline kaldı” dedi. Derneğin kurucu üyesi Nuri Çolakoğlu, “Bizi dışladılar, başlangıçta planlanan gibi yapmadılar. Parayı biz veriyoruz aklı da biz veririz dediler, olmadı” dedi. CNR’ın sahibi Ceyda Erem, Formula 1 pistinin işletmesine yine talip olduğunu açıkladı. Çolakoğlu ise işi, otomobil endüstrisi, finans ve iletişim konsorsiyumunun ele alması gerektiği önerisini getirdi.
Maliyeti katlandı
Bilet satışlarının düşmesi, yabancı ziyaretçi beklentisinin gerçekleşmemesi üzerine maliyeti gittikçe kabaran Formula 1 pisti ile ilgili tartışmalar yeniden alevlendi. Pist yapım işini ihalesiz verdiği için hakkında dava açılan eski İTO Başkanı Mehmet Yıldırım, ağır ifadelerle şimdiki İTO yönetimini eleştirdi. Yıldırım, “Ben bu derneğe kurulan şirkette yüzde 30 hisse vermiş, yönetime almıştım. Çünkü bizim meclis üyeleriyle dünya çapındaki bir organizasyonu nasıl yöneteceksin? O günlerde bu derneğe neden hisse verildiği tartışma konusu da olmuştu. İşin doğrusu, ilgili dernekle, federasyonla işbirliği yapılmadı. Kendi başlarına burayı yönetiriz dediler. Bu bir yarış değil, bu bütün bir organizasyondu. Ölü doğdu” dedi. Bernie Ecclestone’ın muhatap bulamadığı için çekilmek istediğini belirten Yıldırım, “Ecclestone işletmeci değildi, yarışçıydı. Zorla ona kiraya verdiler. 3 milyon dolar gibi düşük bir rakama kiraladılar. Yatırım, yılda bir yarış için yapılmadı. Böyle olsaydı prefabrik iki tribün yeterdi. 120 milyon dolara değil, 20-25 milyon dolara mal olurdu” dedi.
Ecclestone, çekilmek istiyor
20 Nisan 2007’de FİYAŞ, Formula’nın sahibi Bernie Ecclestone ile anlaşmaya vararak, pisti kiraya vermişti. Ecclestone da pisti işletmek üzere Türkiye’de İstanbul Park AŞ’yi kurmuştu. Bu şirket hem 3 milyon dolarlık pist kirasını ödüyor hem de kârından FİYAŞ’a ödeme yapıyor. Ancak, Ecclestone da pistten çekileceğini bildirdi.
Nuri Çolakoğlu: Devre dışı bırakıldık
Türkiye Otomobil ve Motor Sporları Federasyonu Başkanı (TOMSFED) Mümtaz Tahincioğlu, Muhtar Kent, Cem Hakko, İskender Atakan, Alinur Velidedeoğlu, Yiğit Şardan, Jan Nahum, Özcan Tahincioğlu ve Mehmet Karabeyoğlu ile birlikte Formula 1 Derneği’nin kurucuları arasında yer alan Nuri Çolakoğlu, devre dışı bırakıldıklarını söyledi. Çolakoğlu, “Düşündüğümüz modele göre yatırımı FİYAŞ yapacaktı. İşletmesini de FİYAŞ ve dernek yapacaktı. Dernek bu sporun nasıl yönetileceğini bilen bir dernekti. Pisti 30-40 hafta dolduracak kişiler vardı bu dernekte. Fakat Mehmet Yıldırım’ın yönetimden ayrılmasından sonra dernek yavaş yavaş devre dışına itildi. İlk yıllarda derneğin getirdiği büyük yarışlar saf dışı kaldı. Derneğin parası yoktu. Akıl fikir verebilecek bir dernekti. Onlar da parayı biz veriyoruz aklı da biz veririz, biz yönetiriz dedi, dernek devre dışı kaldı. Bu işi, otomotiv endüstrisinin katılımıyla geniş çaplı bir konsorsiyum devralmalı” dedi.
Ceyda Erem: Talibim, bana versinler
CNR Fuarcılık’ın sahibi Ceyda Erem, F1’in işletmesine talip olduğunu açıkladı. “Ben bu işe talibim. Önümüzdeki yıldan itibaren pisti işletmeye hazırız” dedi. Hazırlığa bir yıl önceden başlanması gerektiğini belirten Erem, şunları söyledi:
“Ecclestone üç yıl önceden çekileceğini açıkladı. Üç yıl beklemeye gerek yok. Anladığım kadarıyla Ecclestone da çok fazla bu konuya eğilmedi. Ki bu kadar kan kaybı yaşanıyor. Eğer bu şekilde devam ederse bu kayıp daha da derinleşir, hatta seneye yapılmaması riski doğabilir. Bu nedenle de hemen el değiştirmesinde fayda görüyorum. Yapılması gereken çok şey var. Dünya çapında çok iyi bir tanıtım yapılması gerek. 12 ay boyunca değişik organizasyonların düzenlenmesi lazım. Önümüzdeki yıl 2010. Ve bir sürü organizasyon hazırlanıyor bu nedenle. Çok süratli bir şekilde hazırlık yapmak ve önümüzdeki yılı kaçırmamak lazım. Çok geç kalındı. Bende olsaydı bu işi krize rağmen uçururdum.”
‘Tünelin ucunda ışık var’
Geçtiğimiz hafta sonu düzenlenen Formula 1 yarışını pazar günü 30 bin kişinin izlediğini belirten İstanbul Park Genel Müdürü Can Güçlü, “Biz üç günlük bilet satıyoruz. Bu nedenle 90 bin diye düşünmek lazım. Katılımcıların 15 bini yabancı. Bunların 10 bini biletli seyirci. Kalanı da takımlarla beraber gelen yabancılar” diye konuştu. Bu organizasyonun beş yılda bırakılmaması gerektiğini ifade eden Güçlü, şöyle devam etti:
“Gelecek yıl da düzenlemeyi düşünüyoruz. Bu organizasyondan takımlar ve yabancı basın çok mutlu. Avrupa’dakinin en iyi olduğunu söyüyorlar. Bunu kalıcı hale getirmemiz lazım.” Güçlü, eleştirileri şöyle değerlendirdi:
“Rakamları iyi analiz etmek lazım. Yurtdışında biletleri satan Grand Prix Tours adlı şirketin yöneticiyle görüştüm. Bana 2005’ten beri en fazla biletini sattığını söyledi. Sattığım biletlerin 3’te 1’ini doğrudan yurtdışına sattım. 30 bin bilet sattığımız düşünüldüğünde bu da 10 bine denk gelir. İlk sene sattığımız bilet 62 bindi. Fakat bu rakamlar her zaman 3 gün üzerinden hesaplanıyor ve 3’le çarpılıyor. Dolayısıyla bu yıl 3 günde toplam 90 bin seyirci geldi.”
Geçen sene satışın yüzde 60’ının sponsor firmalara gerçekleştiğini anlatan Güçlü, şöyle konuştu:
“Mutlu olmadığımı, daha iyisinin olabileceğini söyleyebilirim. Ama tünelin ucunda ışık görüyorum. Tribünler dolu gözüksün diye davetiye dağıtmayı istemedik. Beş sene öncesine dönme imkânımız olsa ana tribünü 26 bin değil 6 bin kişilik yapardım. Portatif tribünleri sökmek çok masraflı. Gelecek sene bu tribünleri brandayla kapatırız diye düşünüyorum. O günden bunları göremezdik, çünkü bilmiyorduk.”
Formula 1 Türkiye tarihi
- Formula 1’i getirme fikrini 2000’de bir grup gönüllü ortaya attı. Hükümet destekledi. İTO, projenin masrafını üstlendi.
- Vakıflar Genel Müdürlüğü 2 bin 200 dönümlük araziyi tahsis etti.
- Dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Formula One Association’a, Türkiye adına 2011 yılına kadar 94.5 milyon dolar ödeme taahhüdünde bulundu.
- Pistin ilk maliyeti 60 milyon dolar olarak hesaplandı.
- İTO, yapım işini ihalesiz verdi. Maliyet hesabı şaştı. TOBB ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin kaynaklarına başvuruldu.
- Açıklanan rakamlara göre maliyet katlandı. Bazı rakamlara göre 120, bazılarına göre 160 milyon dolara tamamlandı.
- Pist Ağustos 2005’te bitti.
- 150 bin yabancının geleceği hesaplanıyordu, ilk yarışlara gelen yabancı sayısı 15 binde kaldı. 85 milyon dolarlık gelir hayal oldu.
- İhalesiz yapım nedeniyle Mehmet Yıldırım hakkında dava açıldı.
- Tesis çalıştırılamadığı için 3 milyon dolara Formula 1 patronu Bernie Ecclestone’a kiralandı.
- Satılan bilet sayısı yıldan yıla azaldı. Organizatörler, ilgiyi canlı tutumak için bilet fiyatlarında indirime gitti. Yıllara göre üç günlük izleyici sayısı, 2005’te 180 bindi. Bu yıl organizatörlere göre 90, gözlemcilere göre 30-40 bine düştü.