Türk şirketleri kredi çılgınlığı döneminde büyük kârlarla yabancılara sattıkları şirketleri ölü eşek fiyatına geri alabilirler mi? Mümkündür. Çünkü özvarlığın kral olduğu devir sona erdi, nakdin kral olduğu devir başladı. Son on yıl içinde ucuz ve bol kredinin kamçıladığı Avrupalı şirketler, Türkiye dahil birçok ülkede milyarlarca yatırım yapıp büyüdüler.
Business Week’e göre, Euro bölgesindeki şirketlerin 11 trilyon dolar civarında borcu var. Kredilerin vadesi dünyanın ekonomik krizde olduğu, satışların düştüğü bir dönemde geliyor. Normal zamanlarda bunları yeniden finanse etmek veya uzatmak mümkündü. Ama bankalar da sıkışık olduğu için bu yol daraldı. Bu da özvarlık alıcısı olan şirketleri satıcı haline getiriyor.
Türklerle pazarlık
Bu şirketlerden biri, dünyanın en büyük çimentocusu olan ve kredi bolluğu sırasında süratli bir biçimde büyüyen Lafarge’dır. Lafarge kredi bolluğunun vahşeti içinde en hızlı gelişen şirketlerden biri oldu. Paris merkezli şirketin bu yıl 3.4 milyarı geri ödenmesi gereken 22 milyar dolar borcu var. Şirket ödemeleri yapabilmek için bazı varlıklarını satışa çıkardı. Türkiye’deki şirketleri bunların arasında. Piyasa haberlerine bakılırsa, Fransızlar üç şirketteki hisseleri için üç Türk alıcıyla pazarlık yapıyorlar: Oyak, Limak ve Batıçim.
Çimento fiyatları 2008 Ocak’ı ile Temmuz’u arasında tepeye vurmuştu. “Kâr marjı bir hayli yüksekti” diye konuştu bir uzman. “25 dolara mal edip 70 dolara satıyorsun. Her fabrika para basıyor.” Bu sırıttıran kâr döneminde Türkiye”deki çimento sektöründeki varlıkların yarısı el değiştirdi. “Dünyada bir konsolidasyon oyunu başlamıştı” dedi uzman. “Birçok şirket oyuna dahil oldu çünkü alımın yüzde 80’ini krediyle finanse etmek mümkündü. Fabrikalar astronomik fiyatlarla el değişti.”
‘Fırsatlar’ büyüyor
Sektörde yapılan en son, ve belki de en astronomik, satış Sanko’nun Garanti Yatırım aracılığıyla İtalyanlara bağladığı iş oldu. Çimentonun gerek ürün gerek tesis olarak tepeye vurduğu geçen yıl ortalarında Sanko, çimento şirketinin yüzde 30’unu 400 milyon dolara İtalyanlara sattı. Sanko’dan sonra çimento fiyatları düşüşe geçti. 25 dolara imal edilip 70 dolara satılan çimento 28 dolar civarına düştü. Çimento fabrikalarının değeri de düştü. Eşzamanlı olarak dünyadaki varlık değerleri de inişe geçti.
Lafarge bir buçuk yıl önce aldığı hisselere 500 milyon dolar civarında para ödemişti. Uzmanlar satıştan bunun yarısını alacağını söylüyor. Demek ki almak için iyi zamanlar başlıyor. “Ama” diyor bir bankacı, “herkes ne alırsa sermayesiyle almak zorunda. Banka finansı yok.” Bir sene sonra daha büyük fırsatlar olacak. “Bu sene beş liraya alabileceğini gelecek sene üç liraya alabilirsin” diyor.