Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nün ana temasını “Gezegeninizin size ihtiyacı var- İklim değişikliği ile mücadele için birleşin” olarak belirledi. Bu tema, ülkelerin; süresi dolan Kyoto Sözleşmesi’nden sonra başlayacak Kopenhag sürecinde yeni bir anlaşmada buluşmalarını hedefliyor. Küresel ısınmaya yol açan sera gazı salımlarını azaltmayı hedefleyen Kyoto’yu son anda onaylayan Türkiye ise aralık ayında başlayacak Kopenhag toplantılarına çok kötü bir karne ile gidiyor. Çünkü Çevre ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı en son sera gazı envanterine göre salımlar 2007 yılında yüzde 119 oranında artarak dünya ortalamasını bile aştı.
5 Haziran, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1972 yılında Dünya Çevre Günü kabul edilerek kutlanmaya başlandı. Her yıl başka bir kentte haziranın ilk haftasında uluslararası bir sergi ile kutlanan Çevre Günü’nün bu yılki merkezi Meksika. Küresel iklim değişikliği ile mücadelede birlikte hareket etmenin önemine vurgu yapmayı amaçlayan 5 Haziran 2009 Dünya Çevre Günü’nü Türkiye, korkunç bir sera gazı envanteri ile “kutluyor.”
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın en son hazırladığı ve BM Sekreteryası’na gönderdiği 2007 yılına ait sera gazı emisyonu envanterinde Türkiye’nin atmosfere bıraktığı toplam sera gazı 372 milyon tona çıktı. Bu rakam, Türkiye’de kişi başına düşen sera gazı salımının da 5.2 tona çıkarak 4 tonluk dünya ortalamasını bile aştığını gösteriyor.
1990-2006 yılları arasında yüzde 95 sera gazı salımı artışı ile dünya birincisi olan Türkiye, 2007 yılında 119’luk artış ile Kyoto Sözleşmesi’nde OECD ve Doğu ülkelerinin yer aldığı Ek-1 grubunun “şampiyonu” oldu. 40 milyon ton sera gazına denk gelen bu artışın yüzde 75’i enerji, yüzde 25’i de tarım sektöründe gerçekleşti. Salımlarda yüzde 77 ile karbondioksit başı çekerken azotoksit yüzde 13, metan yüzde 10’luk paya sahip. 2. sırada yer alan İspanya’nın artış oranı yüzde 50 olarak gerçekleşirken İngiltere yüzde 15, Almanya yüzde 18 oranında sera gazı emisyonlarını azalttı. Ek-1’deki 40 ülke içinde açık ara birinci olan Türkiye, anlaşmaya taraf olan tüm ülkeler arasında ise Çin’in ardından 2. sıraya yerleşti. Emisyonlardaki artış göz önüne alınarak yapılan hesaplamalara göre Türkiye 2012’den önce kişi başına düşen emisyonda 6 tonu geçecek. 2012-2015 arasında ise 9 tona ulaşarak 8 tonluk Avrupa ortalamasının üstüne çıkması bekleniyor. NASA Uzay Araştırmaları Goddard Enstitüsü’nün yaptığı hesaplar da 15 yılda aşılmaması gereken ortalamanın Türkiye’de sadece 7 yılda aşıldığını gözler önüne seriyor.
Kopenhag’da indirimi kabul etmeliyiz
Türkiye, 1997 yılında imzalanan ve 2005’te yürürlüğe girebilen, sera gazı emisyonlarını düzenlemeye yönelik tek uluslararası araç olan Kyoto Protokolü’nü de 5 Şubat 2009’da onayladı. Ancak protokolün süresi 2012’de doluyor ve uluslararası platformda yeni yasal süreç için hazırlıklar başladı bile. Birleşmiş Milletler İklim Görüşmeleri’nin ilk hazırlık toplantısı Kopenhag’da 6-19 Aralık tarihlerinde gerçekleştirilecek. Türkiye’nin bu görüşmeler sırasında izleyeceği politika büyük önem taşıyor. Diğer gelişmiş ülkelere göre sera gazı salım oranının düşük olması, geç sanayileştiği için tarihsel sorumluluğu bulunmaması nedeniyle bazı ayrıcalıklara sahip olan Türkiye, masadan sera gazı salımı düşürme konusunda yükümlülük almadan kalkarsa tüm bu ayrıcalıklarını kaybedecek. Sera gazı emisyonlarındaki artış göz önüne alındığında Türkiye, bugün yükümlülük almaktan kaçarsa Kopenhag’daki anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra sera gazı salımlarında en çok indirim yapması gereken ülke olacak.
Türkiye’nin artık kömürlü termik santrallara ve çimento fabrikalarına teşvik vermekten vazgeçmesi gerekiyor. Çünkü hızı durdurulamayan küresel iklim değişikliğinin etkileri canlı yaşamını ciddi şekilde tehdit etmeye başladı. Global Humanitarian Forum’un raporuna göre, iklim değişikliği her yıl 325 milyon kişiyi olumsuz yönde etkiliyor. Bu sayının 20 yılda ikiye katlanarak dünya nüfusunun yüzde 10’unu etkisi altına alacağı tahmin ediliyor.