Türkiye'de bu yıl enerji sektörünün en hareketli alt kolu kuşkusuz güneş. Bunun iki ana nedeni var. Birincisi güneşe dayalı elektrik santrali kurmak isteyenlere ilk kez bu yıl lisans verilmeye başlanıyor. Dünya Gazetesi'nin haberine göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) lisans başvurularını 10- 13 Haziran tarihleri arasında kabul edecek. 1 megawatt (MW) ve üzerindeki kurulu güce sahip projeler için lisans alınması şart. Bu yıl için 600 MW'lik bir lisanslama gerçekleştirilecek. Gelişmelere göre bundan sonra her yıl EPDK güneşe dayalı elektrik lisanslaması için yeni kapasiteler açıklayacak.
2013 yılını enerjide "güneş yılı" haline getiren ikinci ana neden ise geçtiğimiz yıl devreye giren lisanssız elektrik üretimi mevzuatı. Ve lisanssız elektrik üretmek isteyenlerin en çok ilgi gösterdikleri kaynakların başında da güneş enerjisi var. Peki, güneş enerjisinden kendi elektriğinizi nasıl üretirsiniz? Bu soruya bir çırpıda cevap vermek zor. Zira hem konu yeni hem süreç biraz karmaşık. Lisanslı elektrik üretimini ayrı bir başlık altında değerlendirmek üzere burada lisanssız üretimi ele alalım.
Şirket kurma şartı yok
Dünyanın en büyük güneş hücresi ve paneli üreticilerinden Yingli Solar'ın Türkiye Genel Müdürü Uğur Kılıç, güneşin herkesin kullanımına çok uygun bir enerji kaynağı olduğunun altını çiziyor. Özellikle 1 MW'ye kadarki kurulu güce sahip sistemlerle, gerek şahısların gerekse işletmelerin güneşten elektrik üretebileceğini söylüyor. 1 MW ve altı için şirket kurma zorunluluğu yok. Hem şirketler hem kişiler başvurabiliyor.
Solar Harita’ya sorun
Peki güneşten elektrik üretmek size bir avantaj sağlar mı? Bu sorunun kesine yakın cevabını, bu işi profesyonel olarak yapan mühendislik, danışmanlık ve proje firmalarından alabilirsiniz. Ama onlara gitmeden önce de üç aşağı beş yukarı kendi durumunuzu öğrenmenin yolları var. Etrafınızda bir bilene danışın, daha önce bu sistemi kurmuş ya da kurmaya başlamış kimseler varsa onların tecrübelerinden yararlanın. Bunların hiç biri yok mu? Ya da bir başka kanaldan çapraz sorgulama mı yapmak istiyorsunuz? Bunun da kolayı var. Bilgisayarınızı açıp internette www.solarharita.com adresine girin. Eski Başbakan Yardımcısı Kemal Derviş'in de bir zamanlar başkanlığını yaptığı Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP'nin desteğiyle kurulmuş bu site, güneş enerjisinden yararlanmak isteyenlere dönük bir tür rehber. Sitedeki ilgili bölüme, yaşadığınız şehri ve her ay tükettiğiniz elektrik miktarını giriyorsunuz. Sistem size, ne kadarlık bir kurulu güce ihtiyacınız olduğunu söylüyor. Bu sistemi kurmanız halinde elektrik faturalarından ayda kaç liralık bir avantaj sağlayacağınızı da görebiliyorsunuz. Hatta bu arada, kuracağınız sistemle yılda kaç kilowatsaat (kWh) elektrik üreteğinizi ve bu yolla atmosfere yaptığınız karbon salımını ne kadar azaltabileceğinizi de öğreniyorsunuz.
Kendini 6-7 yılda geri ödüyor
Buraya kadarki süreci tamamladıysanız, sıra kritik soruya gelmiş demektir. Bu sistemi kurmak için kaç para gerekiyor? Aslında www.solarharita. com adresinden edindiğiniz bilgiler, size yapmanız gereken harcama tutarını da dolaylı olarak vermiş oluyor. Çünkü ihtiyacınız olan güneş paneli sayısını ve kurulu kapasitesini öğrendiğinize göre 1 kW’lik bir sistemin kaça kurulduğunu piyasadan rahatlıkla bulabilirsiniz. Hatta biz küçük bir piyasa araştırması yaptık. 1 kW’ lik bir güneş enerjisi sisteminin maliyeti yaklaşık 1200-1500 Euro arasında değişiyor. Rakamlar, sistemin kurulacağı coğrafyaya, binanın ya da sahanın yapısına, kullanılacak panel markasına ve tipine göre değişiyor. Bir örnek verelim ki konu kafalarda üç aşağı beş yukarı daha da netleşsin. Ayda 50 kWh elektrik üretimi için üç adet panelden oluşan 0.75 kW'lik bir sistem yeterli.
Kime gideceksiniz
Tüm bunları öğrendikten sonra sıra geldi ilk hareketi yapmaya. Nereye başvuracaksınız? Eğer lisanssız elektrik üretimi yapacaksanız öyle devlete falan başvurmuyorsunuz. Ya panel üreticisi ve satıcısı firmalara ya da direkt güneş enerjisi işi yapan ve EPC denilen firmalara gideceksiniz. Piyasada proje geliştiren, kurulum yapan çok sayına mühendislik ve danışmanlık firması bulunuyor. Hatta bu işin satış ve pazarlamasını internet üzerinden yapanlar da var.
Bürokrasiyle siz boğuşmuyorsunuz
Solar proje geliştiren ve uygulayan firmalar sizin www.solarharita. com yardımıyla kaba taslak elde ettiğiniz bilgileri de göz önünde bulundurarak, bölge, saha, bina ve tüketim analizinizden yola çıkarak sizin ne kadarlık bir kurulu güce ihtiyacınız olduğunu kesinleştiriyor. Sizin adınıza EPDK’ya, bölgenizdeki dağıtım şirketine, daha sonra Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ’ye, belediyeye vs. yapılması gereken başvuruları yapıyor, gerekli onayları ve izinleri alıyor. Yani siz kapı kapı dolaşmak zorunda değilsiniz.
Kredi bulmak mümkün mü?
Tamam, firmayla anlaştınız ve kendi güneş santralinizi kurdurmaya karar verdiniz. Şayet ev tipi bir tesis kurmak istiyorsanız, bunun maliyeti bir araba parasının yarısını bile bulmayabilir. Biraz daha büyük kurmak isterseniz ve de finansman yetersizliği söz konusu ise birçok bankanın yenilenebilir enerji için verdiği desteği var. Özellikle büyük ticarethaneler, Akbank, İş Bankası, Denizbank, Garanti ve Vakıfbank’ın oluşturduğu Avrupa Kalkınma Bankası ve Avrupa Birliği destekli Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı TURSEFF 'e gidip kredi talebinde bulunabilir. TURSEFF sadece yenilenebilir enerjiye kredi veriyor. Ama bir ticarethaneniz var ve fiyatlar milyon Euro seviyesine çıkıyorsa onlar yardımcı oluyorlar. Avrupa Birliği ve Avrupa Kalkınma Bankası da Turseff'i destekliyor.
Özberk: Bürokraside tıkanma olmasın
Gaziantep’te güneş paneli üreten SolarTürk’ün Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Osman Özberk, güneş enerjisi yatırımlarının artacağını söylüyor. Ancak Özberk’in bazı endişeleri var: “Yatırımcı önce bulunduğu bölgedeki dağıtım şirketine başvuracak, olur alacak. Ardından ön taslak projesi çıkacak ve bunun uygunluğu TEDAŞ'tan alınacak. Bunlar tamamlanıp inşaat tamamlandıktan sonra yine TEDAŞ bunun doğru kurulup kurulmadığını kontrol edip onaylayacak ve bağlanabilirsiniz diyecek. Tüm bunların tamamlanıp inşaatın bitirilmesi en az 6-7 ayı alacak. Kamuda tüm bu süreçlerde görev alacak personel sayısı yetersiz. Şu anda onaylanan proje sayısı iki elin parmakları kadar. Başvurular arttıkça bunun altından kim nasıl kalkacak bilemiyorum. Yetkileri bölgelere devretmek işi çözebilir.
KOBİ’lere, su pompalarına ve üniversitelere bire bir
Fabrikalar, organize sanayi bölgeleri, benzin istasyonları, alışveriş merkezleri, turizm sektöründeki konaklama tesisleri, güneş enerjisi projelerinin çok fizibil olabileceği alanlar. Bu projelerde ortalama yüzde 20-30 ana para yüzde 75 kredi gibi bir yol bulunuyor. Üniversiteler için ekstra avantajlar var, teşvik alarak bu projeleri gerçekleştirebiliyor. Hem KDV vermiyorlar hem de elektrik masraflarını düşürüyorlar. Fina Enerji’nin Özyeğin Üniversitesi’ne kurduğu sistem Nisan ayında devreye girecek örneğin. Tarımsal sulama projeleri için de güneş enerjisi çok avantajlı. Tarım Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı hibeler veriyor. Bu sayede bu tip projelerde yüzde 100 kredilendirmeye kadar ulaşabiliyorsunuz.
Sistem verimliliği ve sağlam firma bulmak önemli
Fina Enerji Solar Proje Geliştirme Yöneticisi Orçun Başlak’a, güneş enerjisi sistemleri konusunda sık karşılaştıkları soruları sorduk. İşte Başlak’ın söyledikleri: “Genelde fotoğraf makinelerinin megapikselinde olduğu gibi panel verimliliğiyle ilgili sorular geliyor. Megapiksel ne olursa olsun güzel fotoğraflar çekilebiliyor. Güneşte de panel verimliliğinden çok sistemin genel verimliliği önemli. Kullanım süresi ile sistemi kurduracağınız firmanın bunu garanti edip edememesi önemli. Yatırım en az 5.5, en fazla 7 yılda geri dönüyor, ondan sonra kar edeceğinizi öngörüyorsunuz. Panel üreticisi diyor ki 25 yıl performans garantisi. Sizin yapacağınız sistemin arkasında duracak firmanın sağlam olması gerekiyor. İnvertörler (evirici - panelin ürettiği doğru akımı alternatif akıma çeviren kısım) kalitesi önemli. Ev alıyorsunuz. Üç dört yıllık değil her şeyiyle tapulu alıyorsunuz. 30 yıllık ev. Örneğin firma iflas ederse, kapısını çalabileceğiniz bir kimse yoksa sizin yatırımınız yok olmaya mahkum. O yüzden fotofoltaik santral işi, alınırken kazanılır.
Lisanslı elektrik üretmek isteyenler için…
Lisanssız elektrik için takvim ve coğrafya sınırlaması yok. Ancak lisanslı elektrik üretmek için santral kuracaksanız, öncelikle elektrik üretim lisansına sahip bir enerji şirketiniz olmalı. Lisans başvurusu için de mininum bir yıllık güneş ölçümü yapmanız, yaptırmanız gerekiyor. EPDK'nın belirlediği bölgeler dışında lisans başvurusu da yapılamıyor. 2013 yılında lisans verilebilecek bölgeleri öğrenmek için EPDK'nın internet sitesinde trafo isimleri ve kapasiteleri, bölgelerini görmek mümkün. Şu ana kadar güneş ölçümüne başlamamış olanlar için bu yıl tren kaçtı. Onlar ancak 2014 için açıklanacak kapasiteleri ve bağlanma noktalarının açıklanmasını bekleyecek. Ölçüm yapan 641 firma arasında 13 Haziran'daki lisans dağıtımında yarış olaca
Sektör, Solarex’te buluşuyor
Güneş enerjisi sektörünün uluslararası buluşma noktası olan Güneş Enerjisi ve Teknolojileri Fuarı’nın (Solarex) 6’ncısı bugün başlıyor. 13 Nisan'a kadar açık kalacak Fuarda, sektöre ilişkin birçok yeni ürün ve hizmetler tanıtılacak. İhlas Fuarcılık yetkilileri, dünya çapında tanınmış ve Türkiye’de yatırım yapmaya gönüllü çok sayıda dünya markasının, fuara yoğun bir ilgi gösterdiğini belirtiyor. Solarex İstanbul, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Balkanlar, BDT ülkeleri, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’yı kapsayan bölgenin en büyük güneş enerjisi fuarı olarak gösteriliyor. Organizasyon yetkilileri, Solarex’in sadece bir fuar olmakla kalmayıp aynı zamanda bir iş platformu olduğunu ifade ediyor. Öte yandan, fuar sırasında seminer programları da organize ediliyor. Düzenlenen seminerler sayesinde fuar sırasında yeni iş bağlantıları kurulurken, bu programlarla katılımcı ülkeler ve Türkiye açısından sektörde yeni fırsatların doğması sağlanıyor.