Dünyanın yedi harikasından biri olan ve
Türkiye’den yaklaşık 160 yıl önce çıkarılan Halikarnas Mozolesi için can sıkıcı
bir iddia ortaya atıldı. Maltalı bir bilim adamı, Halikarnas’ın Mozolesi’nin
İngilizler tarafından 1858 yılında bulunduğunu, görkemli mozoleye ait taşların
Bodrum’dan HMS Supply isimli donanma gemiyle kaçırıldığını ve Malta’daki Grand
Harbour’a getirildiğini ileri sürdü. Skandalın daha büyüğü ise mezara ait
mermerlerin, aynı döneme denk gelen 6 yıl içinde Malta’da Cospicua kentinde inşa
edilen Dock 1 adlı limanın inşaatı sırasında kullanıldığının anlaşılmasıyla
patlak verdi. Maltalı bilim adamı Stephen Brincat, Türkiye’yi anlatan ve
İngilizce yayınlanan uluslararası kültür dergisi Cornucopia’da 19’uncu yüzyılda
İngilizlerin Bodrum’da yaptığı kazıları anlatan bir makaleden yola çıkarak bu
bilgiye ulaştı.
Arşivleri karıştıran Brincat, mozoleden getirilen mermer
parçalarının limanın gelecek yıl 12 milyon euro’luk bir projeyle yenilenecek
olan Dock 1 kısmının temeli için kullanıldığı bilgisine de ulaştı. Bodrum’da
kazıyı yapan İngiliz arkeolog Charles Newton’un, "Zaten Bodrumlular bunu
bulsalardı kırar inşaatlarında kullanırlardı" diyerek bu tarihi eserleri
Türkiye’den kaçırdığını söyleyen bilim adamının bu iddiası, arkeoloji profesörü
Anthony Bonnano tarafından da "Hiç şaşırmadım" sözleriyle karşılandı. Profesör,
Malta’nın bu tür tarihi eserlerin taşınmasında ve saklanmasında kullanıldığını
belirtti. Malta’da yayınlanan Times of Malta gazetesine göreyse dünyanın 7
harikasından birine ait olan bu gizem, limandaki dibi bile görünmeyen bulanık
suyun altında yatmaya devam ediyor.
Parçalar Bodrum Kalesi’nden
Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Müdürü Yaşar Yıldız parçaların
inşaatta kullanılma ihtimalinin düşük olduğunu kaydetti: "O dönem belki en kötü
en değersiz taşlar Malta’ya bırakılmıştır. Malta’dan beni de aradılar ve taşın
cinsini sordular ben de mermer olduğunu söyledim. Newton, Halikarnas’ın 50 metre
uzunluğundaki anıt mezarındaki taşları direk götürmüyor. O anıt bir depremde
yıkılıyor geriye kalan parçalar Bodrum Kalesi’nin yapımında kullanılıyor. Newton
kalan parçaları götürüyor. Parçalar arasında Halikarnas’ın mozolesinden kalanlar
da var. O dönemdeki boşluktan yararlanıp götürüyorlar."
British Museum’da sergileniyor
Halikarnas Mozolesi’nden geriye kalan parçaların büyük bir kısmı
1406 - 1523 tarihleri arasinda inşa edilen Bodrum Kalesi’nde kullanılmıştı.
İngiliz arkeolog Newton 1856-1857 arasında Halikarnas Mozolesi’nde yaptığı
kazılar sırasında bulduğu kabartmaları, Mausolos ve Artemisia’nın heykellerini,
dört atlı arabanın parçalarını British Museum’a götürdü. Bu dört parça halen
Londra’daki British Museum’da sergileniyor.