Türkiye'de bu yılın Haziran döneminde işsizlik oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 1,2 puan azalarak yüzde 8 oldu. Bu rakam 2001 yılından bu yana görülen en düşük işsizlik rakamı oldu. Haziran döneminde kentsel alanlarda işsizlik oranı 2011 yılının aynı dönemine göre 1,6 puan azalarak yüzde 10, kırsal yerlerde ise 0,6 puan gerileyerek yüzde 4,3 olarak belirlendi.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Hanehalkı İşgücü Araştırması '2012 Haziran Dönemi Sonuçları'na göre, geçen yılın Haziran döneminde 2 milyon 537 bin kişi olan işsiz sayısı, 2012'nin aynı döneminde 2 milyon 226 bin kişiye geriledi. İstihdam ise 24 milyon 901 bin kişiden 25 milyon 577 bin kişiye çıktı.
Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus ise geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 240 bin kişilik artışla 73 milyon 561 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus (15 yaş ve daha yukarı yaştaki nüfus) ise 1 milyon 141 bin kişi artarak 54 milyon 680 bin kişiye ulaştı. Haziran döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 0,4 puan azalarak yüzde 50,8 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre, erkeklerde işgücüne katılma oranı 1 puanlık azalışla yüzde 71,7, kadınlarda ise 0,1 puanlık artışla yüzde 30,6 oldu.
İşgücünün eğitim ve yaş dağılımlarına bakıldığında, toplam işgücünün yüzde 16,3'ünü 15-24 yaş grubundakiler oluşturdu. Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için yüzde 70, kadınlar için yüzde 27,1 olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunu erkeklerde yüzde 83,7 olan işgücüne katılma oranı, kadınlarda yüzde 68,9 düzeyinde gerçekleşti.
İstihdam 676 bin kişi arttı
Bu yılın Haziran döneminde istihdam edilenlerin sayısı, 2011 yılının aynı dönemine göre 676 bin kişi artarak, 25 milyon 577 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 45 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 721 bin kişi arttı.
Sektörel kompozisyona bakıldığında istihdam edilenlerin yüzde 25,6'sı tarım, yüzde 18,6'sı sanayi, yüzde 7,5'i inşaat, yüzde 48,2'si ise hizmetler sektöründe yer aldı. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında inşaat sektörünün istihdam edilenler içindeki payının herhangi bir değişim göstermediği, hizmetler sektörünün payının 1 puan arttığı, buna karşılık tarım sektörünün payının 0,9 puan, sanayi sektörünün payının ise 0,3 puan azaldığı görüldü.
İstihdamın yüzde 69,9'u erkek
Haziran dönemi itibarıyla istihdam edilenlerin yüzde 69,9'unu erkek nüfus oluşturdu. İstihdam edilenlerin yüzde 57,9'u lise altı eğitimliler, yüzde 62,3'ü ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, yüzde 23,5'i kendi hesabına veya işveren, yüzde 14,1'i ise ücretsiz aile işçileri oldu. İstihdam edilenlerin yüzde 58,2'si 10 kişiden az çalışanı olan iş yerinde çalıştığı, yüzde 3'ünün ek bir işinin bulunduğu, yüzde 2,4'ünün mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş aradığı tespit edildi. Ücretli olarak çalışanların yüzde 86,4'ü sürekli bir işte çalışıyor.
Kayıt dışı istihdam yüzde 40,4
Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 3,1 puanlık azalışla yüzde 40,4'e geriledi. Bu dönemde, 2011'in aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı herhangi bir değişim göstermeyerek yüzde 84,3'te kaldı, tarım dışı sektörlerde yüzde 28,9'den yüzde 25,2'ye düştü.
Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 15,7
Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 311 bin kişi azalarak 2 milyon 226 bin kişiye geriledi. İşsizlik oranı ise 1,2 puanlık azalışla yüzde 8 seviyesinde gerçekleşti. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 1,6 puanlık azalışla yüzde 10, kırsal yerlerde ise 0,6 puanlık azalışla yüzde 4,3 oldu. Genç nüfusta işsizlik oranı da 2011 yılının aynı dönemine göre 2,3 puan azalarak yüzde 15,7'ye geriledi. Söz konusu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 18 düzeyindeydi. Haziran dönemi itibarıyla tarım dışı işsizlik oranı da yüzde 11,9'dan yüzde 10,2'ye geriledi.
Bu dönemde işsizlerin yüzde 29,8'i eş-dost vasıtasıyla iş aradı. İşsizlerin yüzde 88,4'ü (1 milyon 968 bin kişi) daha önce bir işte çalışanlardan oluştu. İşsizlik gerekçelerine bakıldığında ise işsizlerin yüzde 25,8'ini çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, yüzde 13,5'ini işten çıkarılanlar, yüzde 20,4'ünü kendi isteğiyle işten ayrılanlar, yüzde 6,1'ini iş yerini kapatan/iflas edenler, yüzde 9,6'sını ev işleriyle meşgul olanlar, yüzde 12,9'unu öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar yüzde 11,7'sini ise diğer nedenler oluşturdu.
372 bin kişi bu dönemde işten ayrıldı
TÜİK verilerine göre, Haziran 2012 döneminde 2 milyon 408 bin kişi işe yeni başladı veya iş değiştirdi. Bunun toplam istihdam içindeki oranı yüzde 9,4 oldu. İşe yeni başlayan veya iş değiştirenlerin yüzde 28,2'si 25-34 yaş grubunda yer aldı. Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin yüzde 16,7'si sanayi, yüzde 34,2'si hizmetler, yüzde 23,9'u inşaat sektörü, yüzde 25,2'si ise tarım sektöründe işe başladı. Mevcut işsizlerin yüzde 16,7'sini (372 bin kişi) bu dönemde işten ayrılanlar oluşturdu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış göstergeler
Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü göstergelerine bakıldığında Haziran döneminde mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında bir önceki döneme göre 13 bin kişilik artış, işsiz sayısında ise 25 bin kişilik azalış gözlendi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,1 puanlık azalış ile yüzde 49,7, istihdam oranı herhangi bir değişim göstermeyerek yüzde 45,3, oldu. İşsizlik oranı ise 0,1 puanlık azalış ile yüzde 8,9 seviyesinde gerçekleşti.
Mehmet Büyükekşi: Rekor tazelendi
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Mayıs ayında yüzde 8,2'ye gerileyen işsizliğin, Haziran ayında 0,2 puan daha düşerek yüzde 8'e inmesinin dünya ekonomilerindeki kötümser havaya rağmen ihracat desteği ile hızla büyüyen Türkiye ekonomisinin gücünü net bir şekilde yansıttığını kaydetti. Büyükekşi, işsizlik rakamlarının, 2012 yılının Mayıs ayında yüzde 8,2'ye gerileyerek, son 11 yılın en düşük işsizlik rakamı olarak kayıtlara geçtiğini hatırlatarak, ''Bu ay rekor tazelendi ve işsizlik yüzde 8'e geriledi. Küresel ekonomik durgunluk, dünya genelinde işsizliği önemli bir sorun olarak öne çıkarıyor. Avrupa'da yaklaşık 25 milyon işsiz varken ve Avrupa Birliği'ndeki her beş gençten biri iş bulamıyorken, Türkiye'de 2012 yılı Haziran döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 676 bin kişi artarak 25 milyon 577 bin kişiye yükselmiştir. İhracatın katkısıyla Türkiye'de işsizlik oranı yüzde 8'e gerileyerek son 11 yılın en düşük seviyesine ulaşırken, dünya ülkeleri işsizlikle boğuşmaktadır'' ifadelerini kullandı.
İşsizlik oranının ABD'de yüzde 8,3, AB'de yüzde 10,4, Avro Bölgesi'nde yüzde 11,3 olduğuna dikkati çeken Büyükekşi, ''İşsizlik Fransa'da 10,3, İtalya'da 10,7, Portekiz'de 15,7, İspanya'da 25,1'e ulaşırken, komşumuz Yunanistan'da yüzde 24,7'ye tırmanmıştır. Haziran'da işsizlik oranında yakalanan yüzde 8'lik seviye, 2012 Orta Vadeli Program'da (OVP) belirtilen yüzde 10,4'lük oranın 2,4 puan gerisindedir'' değerlendirmesinde bulundu. Büyükekşi, büyümeyi sırtlayan ve 2. çeyrekte yaşanan yüzde 2,9 büyüme rakamına, 5,7 puan net katkı veren ihracatın, aynı katkıyı istihdama da yansıtmasından dolayı büyük mutluluk duyduklarını dile getirerek, TİM'in 3 ayda bir düzenlediği İhracatçı Eğilim Anketi'nde istihdam artışının sinyallerini aldıklarını belirtti.
Büşükekşi, şunları kaydetti:
''Anketimizin 2012/2.çeyrek sonuçlarına göre, ihracatçı firmalarımızın istihdam ettiği ortalama çalışan sayısı, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 26,6 oranında artmıştı. 2012 yılının ilk yarısında 80 bin istihdam sağlayan ihracatçı firmalarımızın, 2012 yılının ikinci yarısında ise 100-120 bin ek istihdam daha yaratacaklarını söylemiştik.
Açıklanan istihdam rakamları, ihracat destekli büyümenin istihdama çok olumlu yansıdığını bir kez daha teyit etmiştir. İhracatçılar olarak ülkemizin büyümesini sırtlamakla kalmıyor, istihdama da net katkı sağlıyoruz. İl il ülkemizin dört bir yanında yatırım ve ihracat meşalesini yakıyoruz. Bu çabalarımıza bundan sonra da devam edeceğiz. İhracatımızın ulaştığı dinamizm, yeni teşvik paketinin desteği ile birlikte daha da artacak, bu motivasyon ülkemize yeni yatırım sahaları, istihdam olanakları ve daha fazla ihracat olarak geri dönecektir.''
Özlem Derici: Mevsimsellikten arındırılmış işsizlikte yüzde 8,9-9 seviyelerden çok aşağıya bir düşüş beklemiyoruz
Ata Yatırım Kıdemli Ekonomisti Özlem Derici, mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranındaki olumlu seyrin sürdüğünü söyleyerek, ''Burada dikkat edilmesi gereken nokta, geçen yılın aynı ayına göre istihdam artışında önemli yavaşlamalar olması. Zaten beklenilen bir durumdu. Bir süredir işsizliğin bozulmasını ya da işsizlikteki iyileşmenin durmasını bekliyorduk. Ama bu hizmet sektörüne bağlı olarak gerçekleşmiyordu. Tarım ve sanayi zayıf seyrederken, hizmet sektöründe ciddi istihdam artışları söz konusuydu. Hala daha hizmet sektöründen istihdamın gerçekleştiğini görüyoruz'' şeklinde konuştu.
Toplamda geçen yıla göre 676 bin kişilik istihdam artışı olduğunu söyleyen Derici, ancak sanayide 64 bin, inşaatta 58 binlik bir artış gerçekleştiğini, tarımda ise düşüşün yaşandığını belirtti. 599 bin kişilik artışın hizmet sektöründen kaynaklandığına dikkati çeken Derici, şu değerlendirmelerde bulundu:
''Bu, çok sağlıklı bir dağılıma işaret etmiyor. Genele dağılmış istihdam dağılımını göstermiyor. Önümüzdeki dönemde haziran-temmuz-ağustos rakamları gelecek ve sonbahara sarkacak göstergeler, ekonomik yavaşlamanın biraz daha hissedildiği aylar bunlar. Yani ikinci çeyrek ve aynı zamanda üçüncü çeyrekte diğer büyüme göstergelerinde yavaşlama sinyallerini gördük. Dolayısıyla işsizlikte çok hızlı bir düşüş de yok. Yüzde 8,9-9 civarında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı. Ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya bağlı olarak bu seviyelerden çok aşağıya bir düşüş beklemiyoruz. Üçüncü ve dördüncü çeyrek işsizlik rakamlarının yüzde 9 ve üzeri seviyelerde gerçekleşmesini bekliyoruz.''
Veyis Fertekligil: Düşük büyüme hızına karşın, işsizlik oranındaki iyileşme şaşırtıcı ve olumlu
T-Bank Baş Ekonomisti Veyis Fertekligil, yaz mevsiminin de etkisiyle işsizlik oranındaki düzelmenin haziran döneminde de devam ettiğini, yüzde 8 oranının 2005 yılında açıklanmaya başlanan serinin en düşük oranı olduğunu belirtti. Tarım sektöründe çalışan sayısındaki azalmaya karşın, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısının arttığına dikkati çeken Fertekligil, ''Bunda özellikle hizmet sektörü ve inşaat sektörlerinin katkısı olmuş. Diğer taraftan mevsimsellikten arındırılmış yüzde 8,9 oranı da aynı serideki en düşük oran'' dedi.
Bu sene düşük büyüme hızına karşın işsizlik oranındaki iyileşme şaşırtıcı ve olumlu olduğunu vurgulayan Fertekligil, şu değerlendirmede bulundu:
''Bunda biraz iş gücüne katılma oranındaki düşmenin de etkisi var sanıyorum. Hizmet ve inşaat istihdamının katkısının yaz ayları boyunca sürmesi beklenebilir ve önümüzdeki 1-2 ay için yüzde 8 seviyeleri sürebilir. Ancak sonbahar-kış aylarında işsizlik oranının tekrar yüzde 9-10 düzeyine gelmesi şaşırtıcı olmayacaktır.''
Murat Akyüz: Hepimize ciddi anlamda moral oldu
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) BaşkanıMurat Akyüz, son rakamlarda yaz ayının çok etkili olduğunu dile getirdi. Bir taraftan ihracatın duraklamaya başlamasının, bunun dışında çeşitli endüstrilerde, özellikle otomotivde yaşanan sakinleşmelerin kafalarda soru işaretlerine sebep olduğunu vurgulayan Akyüz, son işsizlik rakamlarının moral olduğunu ifade etti.
Endüstrilerin biraz daha hareket edebileceği rakamlara ihtiyacı olduğunu kaydeden Akyüz, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Bunlardan birisi işsizlik rakamlarıydı. İlk defa bu kadar gerilemesi, hepimize ciddi anlamda moral oldu. Ama şunu da unutmayalım Uzak Doğu'da, Asya'da işsizlik rakamı yüzde 1'ler düzeyinde olan ülkeler var. Bu demektir ki daha gideceğimiz çok fazla yol var. Endüstrilerimize ciddi anlamda yatırım yapmaya ihtiyacımız var. Gelecek dönemde yeni teşvik mekanizmaları da işsizlik rakamlarının düşmesine yardımcı olacaktır. Tabi mevsimsel işsizlik rakamlarından çok, bütün yıl boyunca devam eden işsizlik rakamları bizi daha çok ilgilendiriyor. 2013'te işsizlik hedefini ne kadar geriletirsek, yüzde 7'ler seviyesini hedeflersek, ülke o kadar huzur içinde olacaktır.''
Emre Alkin: Türkiye'de işsizliğin yüzde 9'dan, enflasyonun ise yüzde 6,5'tan daha aşağıya düşmesi için herhangi bir sebep görmüyorum
Ekonomist Emre Alkin, yaz aylarındaki mevsimsel iyileşmeleri çok dikkate almamak gerektiğini kaydetti. Türkiye'nin çok değişik bir durum yaşadığını aktaran Alkin, bazı sektörlerin kırılganlıkta çok ileri giderken, bazı sektörlerde istihdam artışının olduğunu ama haziran ayı dendiği zaman çok net olarak mevsimselliğin etkili olduğu bir ay olduğunu dile getirdi. Haziran da mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik rakamının yüzde 8,9 olduğunu hatırlatan Alkin, mayıs ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik rakamının yüzde 9 olduğunu anımsattı.
İşsizlikte belli bir gerilemenin olduğunu ama bunun yaz aylarında gerçekleştiğine dikkati çeken Alkin, şu tespitlerde bulundu:
''Ben işsizlik platosunun kalıcı şekilde yüzde 9'un altına düştüğüne inanmıyorum. O yüzden çok dikkatli olunması lazım. Hem de ekonomi soğurken, düşüyormuş gibi görünmesi ancak mevsimsellikle açıklanabilir. O yüzden yüzde 9 seviyesi kalıcı işsizlik seviyesi. Yaz aylarında ortaya çıkan hizmet sektöründen dolayı istihdamda ciddi artışlar oluyor. Olmasın mı- Elbette olsun. Ama bütün dikkat edilmesi gereken husus, Türkiye ekonomisinin aşırı soğumasını gerektirecek hareketlerden uzak durmak. 'Büyüme düşerken işsizlik artar, enflasyon artarken işsizlik artar' gibi bilindik paradigmalar vardır genellikle. Ama bu paradigmaların değişebildiğini gördük orta vadede. Yani ekonomi soğurken belli bir seviyede işsizliğin düşebildiğini gördük ama sadece belli bir süreliğine. Enflasyonla mücadele ederken de büyümenin pek ala olabileceğini Türkiye ekonomisi kanıtladı. Ben hala hem işsizlikte, hem de enflasyonda çok kırılgan bir yüzeyde yürüdüğümüzü, tam bir buz tabakasının üzerinde yürüdüğümüzü görüyorum. Karşı kıyıya geçene kadar mutlaka çok heyecanlandığımız bir anda endişelendiğimiz anlar olacak. O yüzden Türkiye'de işsizliğin yüzde 9'dan, enflasyonun ise yüzde 6,5'tan daha aşağıya düşmesi için herhangi bir sebep görmüyorum. Yapısal bir değişiklik de yok ama bu genel rakamlar sevindirici.''
Haluk Bürümcekçi: İyileşme, mevsimselliğin de ötesinde
EFG İstanbul Menkul Değerler Baş Ekonomisti Haluk Bürümcekçi, işsizlik oranlarındaki gerilemenin mevsimselliğin de yardımıyla haziran ayında da devam ettiğini kaydederek, ''Ancak mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranının da 0,1 puan düşüşle yüzde 8,9 ile tarihi düşük seviyesine inmesi iyileşmenin mevsimselliğin de ötesinde olduğunu gösteriyor'' dedi. Tarım dışı istihdamdaki yıllık büyüme oranının geçen yılın yüzde 6 seviyelerinin gerisinde kalsa da, yüzde 4'e yakın seviyelerini koruyarak, hanehalkı tüketim harcamalarını ayakta tuttuğunu ve büyümeye destek verdiğini belirten Bürümcekçi, son bir kaç aydır yıllık bazda gerileyen sanayi istihdamının da tekrar artış yönüne geçtiğini söyledi.