Son yıllarda artan konut yapımıyla gündeme gelen çevreye duyarlı 'yeşil' inşaatlarla birlikte 'yeşil etiketli asansör' kavramı da yaygınlaşıyor. İşyeri ve apartman yöneticilerinin asansörlerin montaj ve bakımına gereken özeni göstermemeleri nedeniyle böyle bir düzenlemeye gidiliyor.
Yapılan denetimler sonucunda Türkiye'de asansör üreten her üç firmadan neredeyse ikisi korsan. Faaliyette bulunan 120 bin asansörün yarısı her an kazaya yol açabilir. Ortalama bin kadar üreticinin ancak 100'ü standartlara uygun asansör üretiyor. Pazar lideri olan Schindler Genel Müdür Yardımcısı Okan Süha Yıldırım, asansörlerin yılda en az bir kere emniyet ve işletme standartlarına uygun olup olmadığının kontrol edilmesi gerektiğini belirterek, cihazların aşağı yukarı yönde kontrolsüz hareketler sergilemesi nedeniyle kazaların ortaya çıktığını söylüyor. Tüm bu asansörleri sektör 'kaldıraç' olarak sınıflandırıyor. Yıldırım, "Birçok bina sahibi sağlıksız bakım yapıldığını bile bile ucuza kaçıyor." diyor.
Makine Mühendisleri Odası ve Elektrik Mühendisleri Odası Ankara şubeleri ortak bir araştırmaya imza attı. Araştırmada 15 Şubat 2003 tarih ve 25021 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Asansör Yönetmeliği'ndeki maddelere dikkat çekilmiş, her asansörün yılda bir kez yapının bağlı olduğu belediyeler tarafından kontrolünün yapılması gerektiği belirtilmişti. Sadece Ankara'da bir yıl içinde 161 asansör kazası meydana gelmiş ve 4 kişi hayatını kaybetmişti. Türkiye genelinde ise 1998-2008 yılları arasında toplam 1.173 kaza oldu. Son on yılda meydana gelen kazalarda 7 kişi hayatını kaybederken 65 kişi de yaralandı.
Her yıl üretilen 14 bin yeni asansörün yarısının standartlara uygun olmadığı kaydediliyor. Denetimin olmaması nedeniyle her iki asansörden birinin kazaya davetiye çıkardığını belirten Schindler Genel Müdür Yardımcısı Okan Süha Yıldırım, 120 bin adetlik pazarın çoğunu merdivenaltı üretimin oluşturduğuna dikkat çekiyor. Bakımların yetersiz kişiler tarafından yapıldığını, 100 lira verip yetkili kişilere yaptırmak yerine 10 lira verip işten anlamayan kişilere bakım yaptırıldığını anlatan Yıldırım, merdivenaltı firmaları ortadan kaldırmak amacıyla yasanın çıktığını hatırlatıyor. Ancak bu işi 20 kadar firmanın ciddiye aldığını ve standartlara uygun yaptığını söylüyor. Bunun üzerine harekete geçen devlet yetkilileri bu kez Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan asgari güvenlik standartlarına uygunluğu belgeleyen CE işaretlemesini, yasal bir zorunluluk haline getirerek 1 Mart 2005'te uygulamaya koydu. Sektör tarafından da olumlu karşılanan bu gelişme 500 milyon dolarlık büyüklüğe ulaşan Türkiye asansör sektörünü umutlandırdı. 1990'dan bu yana hızla gelişen asansör sanayii, inşaat sektörünün yaygınlaşmasıyla daha da büyüdü. Teknolojik olarak Avrupalı rakipleriyle başa baş mücadele eden yerli üreticilerin gözü Rusya ve Avrupa pazarında. Rusya'da en az 1 milyon adetlik pazar olduğu belirtiliyor. Avrupa'daki nüfusun yaşlanması bu bölgede asansöre olan talebin hızla artmasını sağladı.
'Her gün 900 milyondan fazla kişiyi taşıyoruz'
Dünyanın en büyük yürüyen merdiven tedarikçisi ve ikinci en büyük asansör üreticisi konumundaki Schindler Grubu olarak her gün 900 milyondan fazla kişiyi taşıdıklarını belirten Okan Süha Yıldırım, şirketin ticari faaliyetlerinin beş kıtaya yayıldığını aktarıyor. 40 bin kişinin çalıştığı grup, tüm ürünlerini testlerden geçiriyor. Örneğin asansör bir binanın en üst katından hızla bırakılıyor ve durup durmayacağı test ediliyor. Ancak asansörün kopma, çakılma gibi riskleri bulunduğu için bazı firmalar bu teste yanaşmıyor. Kazaların en çok çocukların başına geldiğini hatırlatan Yıldırım, "İşimizi ciddiye aldığımız için bu testi her üründe yapıyoruz. Özellikle kapılar çok önemli. Kazaların büyük çoğunluğu çakma kapılardan kaynaklanıyor." diyor.
Dünyada 8 milyon asansör bulunuyor
* Konularda asansör kullanımı yüzde 15.
* Sektör, her yıl yüzde 10 büyüyor.
* Pazarın hacmi yıllık 500 milyon dolar.
* Dünya genelinde 8 milyon asansör var.
* Türkiye'deki asansör sayısı 120 bin.
NOT: Schindler Grubu verilerine göre.