Mimari denince aklınıza sadece görkemli ve pahalı yapılar geliyorsa bir de alternatif bir mimari anlayışının ortaya konduğu Garanti Galeri’deki sergiyi gezin.
“Mimariyi Tersten Giymek” başlıklı sergi, Auburn Üniversitesi’nde profesör olan bir mimarın öğrencileriyle birlikte yoksul bir çevrede yürüttüğü mimari faaliyetleri konu ediniyor. Mimari, yalnızca bir yığın çizimin ardından ağır betonlar ve demirler kullanılarak yapılan binalar mı, yoksa Alabama’da inşa edilmiş, ihtiyaca cevap veren basit yapılar mı?
Her gün etrafınızda gördüğünüz onlarca ev, işyeri, kamu binası vs. ilk şıkka örnek olsa da, Amerika’nın Alabama eyaletindeki Hale Country’de işler böyle yürümüyor. Araba lastiklerinden, trafik levhalarından, şişelerden, eski gazete ve mukavvalardan tamamen yöre halkının ihtiyacına göre yapılar inşa ediliyor. Projeyi ortaya atan ve geliştiren Prof. Samuel Mockbee ve öğrencileri, ayağı sakat olana göre, evinin fazla ışık görmesini isteyene göre, balıklarını rahat pişirebilmek isteyene göre özel yapılar tasarlıyorlar. Toplumsal sorumluluk fikrinden temellenen anlayış, yoksul halkın ihtiyacını en makul şekilde çözmeyi öngörüyor. Bunun için öğrenilen teorik bilgiler olabildiğince pratik hayata uygun hale getiriliyor ve ne olursa olsun mutlaka ihtiyaç sahibinin isteğine göre hareket ediliyor.
Sergide bir taraftan yapılan işlerin fotoğraflarına yer verilirken diğer taraftan da projeyi anlatan bir video gösterimi sunuluyor. Videoda öğrencileriyle birlikte görülen Prof. Mockbee, toplam dört ailenin yaşadığı ve nüfusu 80 olan Alabama Hale Country’de çalışma yaptıkları sırada, birçok kişinin kabul edilmeyeceği düşüncesiyle esas isteklerini dile getirmeye çekindiklerini söylüyor. Oysa yapılar bittikten sonra Hale Countrylilerin hepsinin de yüzü gülüyor ve “Keşke biz de daha fazla yardımcı olabilseydik.” cümlesi dökülüyor dudaklarından. Prof. Mockbee’nin başlattığı ‘Rural Studio’ çalışmaları, 1991’den bu yana sürüyor. Auburn Üniverisitesi mimarlık bölümünde okuyan ikinci ve beşinci sınıf öğrencileri, yarım ila bir ders yıllarını okulda değil de Hale Country’de geçiriyor. Böylece okulda öğrenilen teorik bilgiyle gerçek hayattaki uygulama ilk defa karşılaşıyor. Ve öğrencilerin karşısına bir proje dosyası değil, acil çözüm bekleyen somut ihtiyaçlar çıkıyor. Bu yolla öğrencilerin hayal güçleri ve sorun çözme yetenekleri gelişiyor. Öğrenciler ayrıca doğal hayata uyumlanmayı da öğreniyor.
Proje pek çok ödül almış
Rural Studio çalışmalarının esas amacı, mimarlığı ofislerden ve çizim masalarından kurtarıp, gerçekten ihtiyacı olan insanların hizmetine sunmak. Projenin fikir babası olan Samuel Mockbee, 1974 yılında Auburn Üniversitesi mimarlık bölümünden mezun oldu. 1977’de Thomas Goodman ile kurduğu firma ona kısa sürede bölgesel bir ün ve 25 tasarım ödülü kazandırdı. Mockbee, 1991 yılında mesleki pratiğini bırakarak, Rural Studio’yu kurmak üzere Auburn Üniversitesi’nde profesör olarak ders vermeye başladı. Aralarında “Mac Arthur Foundation Genius Grant” da bulunan çok sayıda ödülün sahibi Mockbee, ödülde ifade edildiği şekilde dahi olmadığını; ama 500 bin dolar tutarındaki ödülü alacak kadar akıllı olduğunu söyledi ve ödülü Rural Studio’ya bağışladı. Eylül 1998’de lösemi teşhisi konan Mockbee, 30 Aralık 2001’de öldü. Rural Studio çalışmalarını ise projeye ortak başladıkları dostu D.K. Ruth ve Auburn Üniversitesi öğrencileri sürdürüyor.
Garanti Galeri’deki sergi, 6 Eylül’e kadar açık kalacak. (0212 293 63 71)