Son yıllardaki hızlı gelişimiyle, milli gelir büyümesine
önemli katkı sağlayan inşaat sektörü, talebin adeta durma noktasına gelmesi
nedeniyle sıkıntılı bir dönem yaşarken, inşaat maliyetlerindeki artışın sürmesi
de özellikle konut yapımında sektörü zorluyor. Ortalama büyüklükteki bir
dairenin toplam maliyetinin 170 bin YTL’ye yaklaştığı dikkati çekiyor.
ANKA’nın, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanak yaptığı
hesaplamaya göre bu yılın Ocak-Mart döneminde yapı ruhsatı alınan inşaatlarda
ortalama büyüklükteki bir dairenin arsa bedeli hariç inşaat maliyeti ev tipi
yapılarda 88.1 bin, apartman tipi yapılarda yaklaşık 81.6 bin YTL oldu. Türkiye
genelinde özellikle yap-satçı müteahhitlerin arsa sahipleri ile sözleşmelerinin
yüzde 50-50 paylaşım esasına dayandığı dikkate alındığında, ortalama
büyüklükteki dairenin toplam maliyetini bulmak için inşaat maliyetinin ikiyle
çarpılması gerekiyor. Buna göre ortalama büyüklükteki bir dairenin arsa bedeli
dahil toplam maliyetinin 160-180 bin YTL aralığında olduğu dikkati çekiyor.
Küresel ekonomiden kaynaklanan dalgalanmalar ve siyasi alanda ortaya çıkan
belirsizlik algısının da etkisiyle ekonomideki güven kaybı paralelinde konut
talebi son aylarda durma noktasına gelirken, yükselmeye devam eden maliyetlerin,
konut yapımcılarını zor durumda bıraktığı, bu yüzden genel olarak yeni inşaat
ruhsatlarının azaldığı gözleniyor.
İnşaat sayısında hızlı düşüş
İlk çeyrekte, ev tipi ikamet amaçlı 3 bin 959, apartman tipi 12 bin 634 bina
için yapı ruhsatı alındı. İnşaat ruhsatı alınan ev tipi bina sayısı geçen yılın
aynı dönemine göre yüzde 32, apartman tipi yapı sayısı yüzde 5.9 azaldı.
Ev tipi yapılarda yüzde 31.8 azalarak 4 bin 21 olan toplam daire sayısı,
apartmanlarda ise yüzde 5.5’lik bir artışla 111 bin 696 olarak gerçekleşti.
Ev tipi yapıların toplam yüzölçümü 695.2 bin, apartman tipi olanların 16
milyon 302.9 bin metrekare olarak belirlendi.
Daireler küçüldü
Bu arada inşaatına yeni başlanan yapılarda, artan maliyetlerin de etkisiyle
daire hacimlerinin küçüldüğü gözlendi. Geçen yıl ilk üç ayda alınan inşaat
ruhsatlarında ev tipi yapılarda 173.9 metrekare olan ortalama daire büyüklüğü
172.9 metrekareye, apartman dairelerinde ise 149.6 metrekareden 146 metrekareye
düştü. Ev tipi yapılarda ortalama daire büyüklüğünün önceki yıla göre yüzde 0.6,
apartmanlarda ise yüzde 2.4 küçüldüğü belirlendi.
Ev tipi yapıların toplam inşaat maliyeti olarak değeri 354.4 milyon YTL,
apartmanlarınki ise 9 milyar 111.1 milyon YTL olarak hesaplandı.
Metrekare maliyeti 558 YTL
Buna göre ortalama metrekare maliyeti ev tipi yapılarda yüzde 8.2 artarak
509.8 YTL, apartmanlarda da yüzde 12.6 artışla 558.9 YTL olarak gerçekleşti.
Buna göre ev tipi yapılarda 172.9 metrekare olan ortalama büyüklükteki bir
dairenin inşaat maliyeti 88 bin 140.2 YTL’ye, apartmanlarda 146 metrekare olan
dairenin ortalama maliyeti 81 bin 570,5 YTL’ye geldi.
Aynı birim değerlerle 100 metrekare büyüklüğündeki bir dairenin maliyeti ise
evlerde yaklaşık 51 bin, apartmanlarda 55.9 bin YTL düzeyinde gerçekleşti. Arsa
bedeli de düşünüldüğünde 100 metrekarelik bir dairenin toplam maliyetinin
100-110 milyar YTL dolayında olduğu dikkati çekti.
Kullanıma açılan daireler daha büyük
İnşaat izni önceki yıllarda alınıp tamamlanarak geçen yıl yapı kullanım izni
alınan binalarda ise ortalama daire büyüklüğü evlerde önceki yıla göre yüzde
14.3 artarak 191.3, apartmanlarda ise yüzde 2.3 artışla 149.6 metrekare oldu.
Kullanım izni verilen yapılarda birim metrekare başına inşaat maliyeti ev tipi
yapılarda yüzde 125 artarak 514.3 YTL, apartmanlarda yüzde 11.8 artışla 533.9
YTL oldu.
Buna göre ortalama büyüklükteki bir dairenin inşaat maliyeti evlerde yüzde 28
artışla 98.4 bin, apartmanlarda yüzde 14.3 artışla 79.8 bin YTL olarak
gerçekleşti.
İnşaatta hızlı büyüme süreci sona erdi
Son yıllarda hızlı bir büyüme süreci kaydederek GSYH büyümesine önemli katkı
yapan inşaat sektörünün büyüme hızının çeyrekler itibariyle son dönemde giderek
düştüğü belirlendi. TÜİK’in 1998 bazlı yeni gayri safi yurt içi hasıla (GSYH)
serisine göre GSYH’nın yüzde 5.7 küçüldüğü ağır ekonomik kriz yılı 2001’de yüzde
17.4 oranında küçülen inşaat sektörü izleyen beş yılda rekor oranlarda büyüme
kaydetti. GSYH büyüme oranının yüzde 6.2 olduğu 2002 yılında inşaat sektörü
yüzde 13.9 büyüdü. 2003 yılında genel büyüme oranı yüzde 5.3, inşaattaki büyüme
yüzde 7.8, 2004 yılında genel büyüme yüzde 9.4, inşaattaki yüzde 14.1 oldu. 2005
yılında GSYH büyüme oranı yüzde 8.4 olurken, inşaat yüzde 9.3, 2006 yılında da
milli gelir yüzde 6.9, inşaat yüzde 18.5 büyüdü.
2007 yılında ise ilk çeyrekte yüzde 7.6 olan milli gelir büyüme oranı,
ikincide yüzde 4’e, üçüncü ve dördüncü çeyreklerde yüzde 3.4’e geriledi, yılın
tümünde yüzde 5 oldu. İnşaat sektörünün büyümesi de ilk çeyrekteki yüzde
8.8’den, ikincide yüzde 7.5’e, üçüncü çeyrekte, yüzde 4’e, son çeyrekte ise
yüzde 0.5’e kadar düştü. İnşaatta yıllık büyüme oranı yüzde 5
çıktı.