Türkiye'de son yıllarda alışveriş merkezlerinin sayısı hızla artmaya başladı. Artan sayıyla birlikte alışveriş merkezlerinin büyüklükleri ve kaliteleri de tartışılmaya başlandı. Alışveriş merkezlerinin günlük hayatımızdaki yeri her geçen gün artıyor. İlk olarak 1988'de 42 bin metrekarelik alana sahip Galleria-İstanbul ile alışveriş merkezleriyle tanışan Türkiye'de, 17 yıl sonra bugün, alışveriş merkezlerinin kapladığı toplam alan 1.9 milyon metrekareye ulaştı.
Toplam alışveriş merkezi sayısı ise 92 oldu. Ama DTZ Pamir&Soyuer Gayrimenkul Danışmanlık'ın hazırladığı rapor, Türkiye'de bu konuda hala ciddi bir potansiyel bulunduğunu ortaya koyuyor. Potansiyelin çekim merkezi ise İstanbul. Halihazırda Türkiye'deki toplam alışveriş merkezlerinin yüzde 41'i İstanbul'da bulunuyor. Anadolu'da ise başta Ankara ve İzmir olmak üzere İzmit, Diyarbakır, Antalya, Gaziantep, Kayseri, Bursa, Konya gibi 20 ilde alışveriş merkezleri bulunuyor.
Uzmanlar, İstanbul’da iyi bir konum ve mağaza karmasına sahip, ulaşımı kolay olan aynı zamanda sineması bulunan ve ana kiracısı hipermarket olan bir alışveriş merkezinin, yılda ortalama 15-18 bin ziyaretçi aldığını belirtiyor. Bu rakamın nüfus ve ekonomik koşullara göre değişmekle birlikte, Anadolu kentlerinde ise 10-12 bin kişi arasında değiştiği kaydediliyor.
Bin kişiye 75 metrekarelik alan
DTZ ortaklarından Firuz Soyuer, İstanbul'da her bin kişiye 75 metrekarelik alışveriş merkezi alanı düşmesine karşın, Avrupa kentlerinde bu rakamın 300 metrekareye kadar tırmandığını belirtiyor. Soyuer, başta İstanbul olmak üzere, Türkiye'de alışveriş merkezlerinin hızla artacağını öngörüyor. Günümüzde 92 adede ulaşan alışveriş merkezlerinin hem adet, hem de alan olarak yüzde 41'inin İstanbul'da bulunduğunu hatırlatan Soyuer, "Şu anda İstanbul'da 39 alışveriş merkezi aktif durumda. Ama planlanan ve yapım aşamasında olan 19 yeni proje ile İstanbul bu konudaki liderliğini sürdürecek" diyor.
Bu tür yatırımlarda bazı noktalara dikkat edilmesi gerektiğini belirten Soyuer, "Ekonomik refah düzeyi, arzın sunulduğu lokasyonun nüfus yoğunluğu ve kişilerin alışveriş tercihlerinin ne kadarını bu tür merkezlerden karşılamayı tercih ettikleri gibi etkenler, yatırım kararında önemli kriterler. Örneğin ABD'de toplam alışverişin yüzde 50'si alışveriş merkezlerinden karşılanırken, bu oran Avrupa'da yüzde 25'lere düşüyor. Türkiye'de ise yüzde 10'larda. Bu tablo da yatırımcıları bu konuda haklı çıkarıyor" diye konuşuyor. Cevahir Alışveriş ve Eğlence merkeziyle İstanbul'da toplam alışveriş merkezi alanının 858 bin metrekareye ulaştığını belirten Soyuer, bu rakamın bir kaç yıl içinde ikiye katlanacağını söylüyor.
Hangi alışveriş merkezi neden en büyük?
Alışveriş merkezlerinin gelişimi sadece Türkiye'de değil, dünyada da hızlı biçimde sürüyor. Soyuer bu konuda ise en büyük potansiyelin başta Çin olmak üzere Güney Asya ülkelerinde olduğunu vurguluyor. Bunun nedeni ise güçlü nüfus yoğunluğu ve ekonomideki hızlı gelişim.
Peki Türkiye'deki alışveriş merkezleri, dünyadaki örnekleriyle karşılaştırıldığında nerede duruyor? Bu konuda bir sınıflama ya da sıralama bulunuyor mu? Soyuer, bu sorunun iki farklı cevabı olduğunu söylüyor. Nitelik olarak Türkiye'deki alışveriş merkezlerinin, Avrupa veya Amerika'dakilerden farkı olmadığını savunan Soyuer, "Bir Amerikalı alışverişte nasıl davranıyorsa, Çinli de Türk de aynı biçimde davranıyor. Söz konusu alanlarda bulunan markalara bakıldığı zaman hepsinin zaten küresel olduğu görülüyor. Farklılık yaratan unsurlar arasında ülkelerin mimarisi ve damak zevki sıralanabilir" diyor.
Cevahir büyük
Alışveriş merkezlerinin sınıflandırılması konusunda İngiliz ve Amerikan kökenli iki farklı uygulama bulunduğunu anlatan Soyuer, "Örneğin alışveriş merkezlerinin çıktığı Amerika kökenli Uluslararası Alışveriş Merkezleri Derneği, International Council of Shopping Centers (ICSC) kriteri, söz konusu yerlerin sahip olduğu kiralanabilir alanın büyüklüğü olarak kabul ediliyor. Buna göre bir merkezin büyüklüğü toplam alan, mağaza sayısı ya da kaç kiracısının bulunduğuyla değil, tamamen kiralanabilir alanın büyüklüğüne göre belirleniyor" diye konuştu.
Hızlı gelişim nedeniyle "en büyük alışveriş merkezi hangisidir" sorusunun sıkça değiştiğini anlatan Soyuer, "Örneğin Cevahir, ilk açıldığında dünya ve Avrupa sıralamasında önemli büyüklükte sayılan bir merkezdi. Sonuç olarak 108 bin metrekare alana sahip ve bu iyi bir oran. Ama bu oran Cevahir'i dünyanın en büyüğü yapmıyor. Şu anda en büyük sıralamasında ilk dörtte Çin'de açılan alışveriş merkezleri bulunuyor” dedi.
Soyuer, İngiliz kriterlerinin ise merkezlerin bulunduğu lokasyon ve fonksiyonuna göre değiştiğini belirterek, alışveriş merkezlerinin, şehir içinde Town Center (Akmerkez), şehir kenarlarında (Kozyatağı Carrousel) ve perakende parkları (İKEA) gibi kategorilere ayrıldığını anlattı. Soyuer, İstanbul'daki alışveriş merkezlerinin, kent içindeki mekan sıkıntısı nedeniyle, şehir kenarlarına doğru kaydığına da dikkat çekti.
En büyük başka, en iyi başka
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nurşin Oral ise, alışveriş merkezlerinin sadece boyutları çerçevesinde değil; ziyaretçi sayısı, mağaza adedi ve çeşitliliği, konumu ve benzeri pek çok kritere göre değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Oral, bu konuda referans olarak, AMPD'nin de üyesi olduğu ICSC'yi gösteriyor. ICSC'nin bu konuda güncellediği bir çalışması olduğunu hatırlatan Oral, "Avrupa için alışveriş merkezlerinin standartları belirlendi. Buna göre alışveriş merkezleri bölgesel ölçekli, orta ölçekli, küçük ölçekli veya outlet merkezleri, perakendeciler parkı, semt merkezleri gibi kategorilere ayrılıyor. Buna göre Cevahir'in açılmasıyla, Türkiye'de de üst bölgesel alışveriş merkezi kategorisinden bahsetmek mümkündür" dedi.
Metrocity Genel Müdürü Semet Yolaç da, alışveriş merkezlerinin öneminin, yer ve hedef kitlesine göre değiştiğini söyleyerek, “Her lokasyona aynı alışveriş merkezini koyamazsınız. En büyük olmak en iyi olmak anlamına gelmiyor” diyor. Yolaç, Türkiye'de özellikli alışveriş merkezlerine doğru bir gidişatın bulunduğunu belirterek, "Burada güçlü bir eğlence merkezi ya da farklı kompleksler olabiliyor" dedi.
“Salt bir bina yapmakla büyük olunmuyor. İyi olmak için çok fazla kriterin yerine getirilmesi gerekiyor” diyen Profilo Alışveriş Merkezi Genel Müdürü Nuri Aka ise, büyüklüğün yanında yerin, müşteri kitlesine uygun mağaza karması ve markaların bulunmasının da önemli olduğunu söylüyor.
www.yapi.com.tr: Haberin tamamını okumak için lütfen kaynağa tıklayın.