İstanbul’a gelen turistin Türkiye’nin diğer bölgelerine kıyasla ortalama 350 USD daha fazla para harcadığı gerçeğiyle yola çıkan turizmciler, İstanbul’u turizmin gözdesi bir metropol haline getirmek için ellerinden geleni yapıyorlar. İstanbul’daki otellerin toplam yatak kapasitesi 105 bin 999 iken 23 bin 078 yatak kapasiteli konaklama tesisinin inşası ise halen devam ediyor.
Uzmanlar, İstanbul’da son dönemlerde Pendik, Maltepe, Merdivenköy ile üçüncü havalimanının yapılması planlanan Silivri bölgelerinde yeni otel yatırımlarının sayılarının hızla arttığını, ancak yeni yatırımlardansa mevcut otellerin yenilenmesinin daha mantıklı bir yaklaşım olacağını belirtiyorlar. Bunun en önemli nedeni olarak da 2009’da İstanbul’daki otellerin ancak yüzde 60’ının dolabilmesi gösteriliyor. Turistik Otelciler, İşletmeciler, Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, İstanbul’daki yatak kapasitesinin yeterli olduğunu, İstanbul’a daha fazla otel yatırımı yapılmaması gerektiğini söyledi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2008 yılında ülkemizde kişi başı turist harcaması ortalama 650 USD civarındayken, İstanbul’da yaklaşık 1.000 USD olarak gerçekleşti. İstanbul’un ağırlıklı olarak kültür, kongre ve alışveriş turizmine ev sahipliği yapmasından ötürü ortalama 3.2 gün gibi kısa bir süre kalmalarına karşın kişi başı turizm gelirinin yüksek olması dikkat çekici bir özellik olarak değerlendiriliyor. Kongre turizminden elde edilen gelir, diğer turizm türlerinden elde edilen gelirlerden 3 kat daha fazla olarak gerçekleşiyor.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy, İstanbul’u üst düzey, Akdeniz sahillerini ise orta halli turistlerin tercih ettiğini söyledi. Ulusoy, “Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin eğitim seviyesinde yükselme, orta sınıf mesleklerin payında azalma, yüksek gelir kesiminin payında artış eğilimi gözlenmektedir” dedi.
Özel Belgeli, Özel Nitelikli Turistik Butik Otelciler ve İşletmeciler Birliği Derneği (ÖZBİ) Başkanı Hasan Gülkaynak, Türkiye’de gerçek butik otel sayısının 9 olup bunların 4’ünün İstanbul’da bulunduğuna dikkat çekerken Antalya Sunrise Otelleri’nin sahibi Saadettin Ulubay, Avrupalı müşterinin yüzde 40’ının butik otelleri tercih ettiğini belirtti.
TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy, yabancı turislerin Türkiye’de en fazla ziyaret ettikleri illerin sırasıyla Antalya, İstanbul ile Muğla olduğuna dikkat çekerek, bu illerin turizm açısından popülaritelerini kaybetmelerinin söz konusu olmadığını belirtti. İstanbul’a gelen turistle Akdeniz kıyılarını ziyaret eden turist profili arasında ciddi farklılıkların olduğuna işaret eden Ulusoy şunları söyledi:
“Tatil veya turizm ürünleri fiyatlarının, yöre veya tesislere göre çok farklı bir tablo gösterdiğini belirtmekte yarar görüyorum. Örneğin İstanbul’da üst gelir gruplarına hitaben yüksek standartlı otellerdeki konaklama veya tur/tatil fiyatları ile Akdeniz veya Ege kıyılarında, kitle turizmi pazarından turist çeken yöre ve tesislerdeki fiyat düzeyleri arasında çok büyük bir fark var. Bu açıdan bakarsanız, Türkiye’nin her yeri fiyat itibarıyla ucuz tatil cenneti olarak nitelendirilemez. Bununla beraber Türkiye, önemli pazarlarımızda kanımca, halen ucuz olmaktan ziyade, fiyat-kalite ilişkisi açısından avantajlı ve çok cazip bir tatil ülkesi olarak algılanmaktadır.”
Yüksek büyüme
Türkiye’ye son yıllarda gelen turistlerin eğitim seviyesi ile gelir düzeylerinin yükseldiğine dikkat çeken Ulusoy, şöyle devam etti:
“Birliğimiz AR-GE Departmanı’nca, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Yabancı Ziyaretçi Çıkış Anketi’ne istinaden yapılan analiz ve değerlendirme çalışmasına göre son yıllarda ana başlıkları ile Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin eğitim seviyesinde yükselme, orta sınıf mesleklerin payında azalma, yüksek gelir kesiminin payında artış eğilimi gözlenmektedir. Hepimizin bildiği gibi, Türkiye turizmi, bugüne kadar, tamamı sektörümüzün dışında oluşan faktörlere, konjonktürel olumsuzluklara bağlı olarak, zaman zaman dalgalanmalar göstermesine karşın genelde çok yüksek bir büyüme trendi gerçekleştirmeyi başarmıştır. Bu defa da ilk altı ayda kaydedilen bu çok küçük düşüşün ardından, ülkemize gelen yabancı ziyaretçi sayısının, kısa sürede toparlanarak tekrar hızlı bir büyüme trendine gireceğine inanıyoruz.”
TUROB Başkanı Timur Bayındır, İstanbul’da 105 bin 999 yatak kapasitesinin bulunduğunu ve bunun yeterli olduğunu belirtti.
Bayındır, “İstanbul’a daha fazla otel yatırımı yapılmamalı, çünkü otellerin dolmadığını görüyoruz. Şu an yapılması gereken, mevcut oteller üzerinden yenileme çalışmalarına gidilmesidir. Devlet bunun için yatırımcıya destek olmalı. Otelini yenilemesi gereken kişiye kredi verilmesi, otel sahibi verilen krediyi sonradan karşılayacak gücü kendinde göremiyorsa otelin bir başkasına devredilmesi gerekiyor” dedi.
Doluluk oranı yüzde 60
İstanbul’daki oteller geçen senelerde yüzde 70-80 oranında doluluk gösteriyorken 2009’da yalnızca yüzde 60’ının dolabildiğine dikkat çeken Bayındır, sözlerini şöyle sürdürdü:
“2002-2008 döneminde İstanbul’da turist sayısı yüzde 300 artmıştı. 2008 yılında, Kapıkule ve İpsala sınır kapılarından karayoluyla giriş yapan 2 milyon turistin yarısının İstanbul’a geldiği varsayıldığında, turist sayısının 8 milyonu geçtiği dikkatleri çekecektir. İstanbul ortalama doluluk oranı 2007 yılında yüzde 74 iken 2008’de yüzde 69’a düştü. 2008 yılında meydana gelen düşüş, yatak sayısında arz-talep dengesinin arz yönünde artışından oluşmuştur. 2009 yılında krizle birlikte İstanbul’daki otellerin doluluk oranı yüzde 60’a kadar geriledi.”
Yeni yatırım merkezleri
Yeni otel yatırımlarının Anadolu Yakası’na çevrildiğini, bununsa birkaç temel nedeninin olduğunu kaydeden Bayındır, şunları söyledi:
“İstanbul Park, Sabiha Gökçen Havalimanı’nın açılması ile Marmaray projesinin ardından yatırımların yönü Anadolu Yakası’na çevrildi. Anadolu Yakası’ndaki mevcut 9 bin yatak kapasitesinin kısa süre içerisinde tamamlanacak yeni yatırımlar ile 15 bine ulaşması bekleniyor. Bu artışta özellikle arz-talep dengesi ve buna bağlı olarak satış fiyatlarını koruyabilmek, yükseltebilmek için tanıtım ve pazarlamaya gereken hassasiyetin gösterilmesine devam edilmesi gerekmektedir.”
Kentteki gerçek butik otel sayısı; 4
Diğer yandan yapısal özelliği, mimari tasarımı, tefriş, dekorasyon ve kullanılan malzemesi yönünden özgünlük arz eden, işletme ve servis yönünden üstün standart ve yüksek kalitede, deneyimli veya konusunda eğitimli personel ile kişiye özel hizmet verilen ve en az on odalı oteller olarak adlandırılan butik otellere ilgi her geçen gün artıyor.
İstanbul’da ilk butik otel, Turing Otomobil Kurumu Başkanı Çelik Gülersoy’un 1987 yılında Sultanahmet’teki açtığı Yeşil Ev iken bugün Türkiye’de gerçek anlamda butik otel özelliği taşıyan 9 otel bulunuyor. Sakin bir ortamda ama 5 yıldızlı otel kalitesinde tatil yapmak isteyenlere hitap eden bu otellerde genel olarak şu özellikler yer alıyor: Modern, reprodüksiyon, antika gibi özelliği olan mobilya ve malzemeler ile tefriş ve dekorasyon, beş yıldızlı otel odaları için belirlenen nitelikleri taşıyan konforlu odalar, kapasiteye yeterli kabul holü, kahvaltı salonu, oturma salonu, alakart lokanta, 24 saat oda servisi, spor aktiviteleri, odaya gazete servisleri.
Konuya ilişkin görüşlerine başvurduğumuz ÖZBİ Başkanı Hasan Gülkaynak, her küçük otelin butik otel olmadığını, Türkiye genelinde 600’ün üzerinde otelin kendini ‘butik’ olarak adlandırmasına karşın yalnızca 9 otelin gerçek anlamda butik otel özelliği taşıdığını söyledi. Gülkaynak, “Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca ‘Butik’ belgesi verilmiş otel sayısı 9 olup bunların 4’ü İstanbul’dadır. Bu oteller toplam 89 oda ve 813 yatak kapasitelidir. Ayrıca Özel Tesis Belgeli otel sayısı yatırım işletme belgeliler de dahil olmak üzere toplam 172 otel olup bunların 60’ı İstanbul’dadır. 5 bin 242 oda, 11 bin 333 yatak bulunmaktadır” dedi. Gülkaynak, butik oteller açısından kısmi doluluklar yaşanmış olsa dahi geçen yıllara kıyasla butik otellerdeki doluluk oranında yüzde 15 düşüş yaşandığına dikkat çekti.
Gülkaynak “Butik otellerde yönetmelik gereği jakuzili oda standart hale geldi, dekorasyonda özel tarihsel parçalar olabiliyor. Türkiye’de kültürel etkinlik olan bölgelerde butik otelcilik gelişiyor, ancak krizden ötürü bu yıl taleplerde yüzde 15’lik bir düşüş yaşandı. Türkiye’de butik otelleri tercih eden turistlerin sırasıyla Amerika, Avrupa, Japonya’dan geldiğini görüyoruz. Butik oteller için önemli destinasyonlar başta İstanbul olmak üzere Alaçatı, Kapadokya, Antalya Kaleiçi, Bozcaada, Asos, Safranbolu, Çeşme, Bodrum, Datça, Mardin olarak sıralanabilmektedir” diye konuştu.
Turistler butik otelleri tercih ediyor
Antalya Sunrise Otelleri’nin sahibi Saadettin Ulubay ise Avrupalı müşterinin yüzde 40’ının butik otelleri tercih ettiğini belirtti. Ulubay, şöyle konuştu:
“Müşterinin otel tercihi, yaşam tarzına göre değişiyor. Avrupa’dan Türkiye’ye ziyarete gelen turistlerin yüzde 40’ı butik otelleri tercih ediyor. Rahat ve nostaljik bir hava arzulayan turistlerin butik otellerde en çok tercih ettikleri bölge ise Sultanahmet, Taksim, Topkapı bölgeleri. Ancak daha kalabalık bir grup halinde gelen ya da business amaçlı gelen turistlerin hemen hepsi 5 yıldızlı otelleri tercih ediyorlar.”
Türkiye Otelciler Federasyonu Başkanı Ahmet Barut, İstanbul’un her bölgesinin birbirinden farklı özelliklerinin olduğunu, iş için gelen turist Maslak bölgesinde bir otelde kalabilirken gezme amaçlı gelenlerin ise Sultanahmet, Taksim, Topkapı bölgelerini tercih ettiğini söyledi. Barut ayrıca, Silivri Gazitepe’ye yapılması planlanan üçüncü havalimanının da bu bölgedeki turizmi canlandıracağını, otel yatırımlarının yönünün bu bölgeye çevrilebileceğini söyledi.
2032 adet acenta
* Atatürk ve Sabiha Gökçen havalimanları ile Haydarpaşa, Pendik ve Karaköy limanlarından alınan verilere göre; 2009 İstanbul’a gelen yabancı ziyaretçi sayısı, geçen yılın ocak-haziran ayına kıyasla yüzde 0.6 azaldı.
* 2009 yılının ilk yarısında İstanbul’a gelen yabancıların toplamdaki yüzdeleri şöyle: Almanlar: yüzde 14.7, İngilizler: yüzde 5.7, Fransızlar: yüzde 5.2, Ruslar: yüzde 5.0, İtalyanlar: yüzde 4.9, Amerikalılar: yüzde 4.7, Hollandalılar: yüzde 3.7, İranlılar: yüzde 2.8, İspanyollar: yüzde 2.7, Ukraynalılar: yüzde 2.4, Azerbaycanlılar: yüzde 2.1, Avusturyalılar: yüzde 1.8, Japonlar: yüzde 1.8, İsviçreliler: yüzde 1.8, İsveçliler: yüzde 1.4, Diğer ülkeler: yüzde 38.9.
* İstanbul’da tüm gruplar ve şubeler dahil toplam 2032 adet acenta bulunuyor.
* İstanbul’da Avrupa ve Anadolu yakası olarak ayrı ayrı belirtilmiş olan tesislerin tamamının yatak kapasitesi toplamı 61.054’tür. İstanbul’da ayrıca belediye belgeli konaklama tesisleri de bulunmaktadır. Bunların sayısı: Tesis: 770, oda: 23.588, yatak: 44 bin 945’tir. Toplamlarına bakıldığında ise İstanbul’daki yatak kapasitesi 105 bin 999 yataktır.
* İstanbul’da inşası devam eden toplam 23 bin 078 yatak kapasiteli konaklama tesisi bulunuyor.
* İstanbul’daki “İşletme Belgeli” Yeme – İçme ve Eğlence Tesisleri’nin toplam kapasitesi 78 bin 156 kişi.
* İstanbul’da inşası devam eden toplam 4 bin 803 kişi kapasiteli Yeme – İçme ve Eğlence Tesisi bulunuyor.
* Ocak-Mart 2009 dönemine ilişkin ilk üç ayda yabancı turizm gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10.7 düşüşle, yaklaşık 1 milyar 791 milyon ABD Doları olarak gerçekleşti.
Rakamlarla Türkiye turizm sektörü
* 1 milyon yatak kapasitesi bulunuyor.
* 50 sektöre ivme kazandırıyor.
* 22 milyar dolar döviz girdisi sağlıyor.
* Dolaylı olarak 6 milyon kişiye istihdam sağlanıyor.
* Turist başına Türkiye genelinde 650 dolar getiri sağlıyor.