Belirli bir kesim, İstanbul’da ulaşım sorunlarından söz açılınca hemen 3. Boğaz Köprüsü ve çevre yollarını gündeme getiriyorlar. İstanbul’da Boğaz’ın iki yakası arasında motorlu araçlarla günde yaklaşık 1.1 milyon yolculuk yapılıyor. Diğer bir deyimle, İstanbul’da toplam yolculukların ancak yüzde 11’i Boğaz’ı geçiyor. Araçların Boğaziçi Köprüsü’nde yüzde 84’ü, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde ise yüzde 67’si otomobil. Boğaz’ı geçen yolculukların yaklaşık yüzde 46’sı (yaklaşık günde 500 bin yolculuk), araç trafiğinin yüzde 76’sını oluşturan otomobillerle yapılıyor. Diğer bir deyimle köprüler, insanların taşınmasından çok araçların taşınmasına hizmet etmekte. Boğazı geçen yaklaşık olarak 70 bin günlük yolculuk servis araçlarıyla (yüzde 7), 300 bin yolculuk otobüslerle (yüzde 28) ve 200 bin yolculuk denizyoluyla (yüzde 19) yapılıyor.
Boğaz’a yapılacak 3. bir köprü de yüzde 80 oranında otomobil trafiğine hizmet edecektir. İstanbul’da trafik tıkanıklığı yalnızca Boğaz köprüleriyle sınırlı değildir. İstanbul’daki tüm ana ulaşım yollarında sabah ve akşam saatlerinde trafik tıkanıklığı sorunu yaşanmaktadır. İstanbul’da Boğaz geçişlerindeki tıkanıklığı çözmek için şu anda yapılması gereken, otomobillerin kentin iki yakası arasında geçişlerini kısa dönemde biraz rahatlatacak, fakat orta ve uzun dönemde trafiğin daha fazla tıkanmasına yol açacak yeni bir köprü yapmak değildir. 3. köprü, yukarda açıklanan kısır döngü nedeniyle açılışından beş yıl sonra tıkanacak ve 4. köprü tartışmaları başlayacaktır.
Boğaz geçişleri için öncelikle tamamlanması gereken proje, otomobillerin değil insanların taşınmasına hizmet edecek olan tüp demiryolu (Marmaray) projesidir. Bu projenin gerçekleştirilmesi durumunda 2010 yılında günde 600 bin kişinin tüp demiryolu geçişini kullanması beklenmektedir.
İstanbul’a ve İstanbullulara bir şans verelim: 3. köprüsüz bir İstanbul’da yaşama şansı. Metroyla, tramvayla, vapurla, otobüsle konforlu, hızlı ve ekonomik olarak aynı elektronik biletle yolculuk yapabilme şansı. Vapurla, tramvayla gelebilecekleri, motorlu araçların giremediği kent meydanlarında rahatça yürüyebilme şansı.
İstanbul Ulaştırma Ana planı ve Mevcut Uygulamalar / Haluk Gerçek
* Dizayn Konstrüksiyon Dergisi, Haziran 2003 – Sayı 211