İstanbul'un Her Köşesi Alışveriş Merkezi, Peki Hangisinde Durum Ne?

İstanbul, alışveriş merkezi (AVM) kavramı ile 80’lerin sonunda Ataköy’de açılan Galeria ile tanıştı. Ancak, geniş kitleler tarafından benimsenen ilk alışveriş merkezi kuşkusuz Etiler Akmerkez oldu. Akmerkez, markalarıyla, mağazalarıyla uzun süre sektördeki liderliğini, AVM denince ilk akla gelen marka olma özelliğini korudu. Zaten yatırımcı da uzunca bir süre bu sektöre fazla ilgi duymadı. Yıllarca kişi başına düşen kiralanabilir alan hesapları yapıldı, bu rakamların Avrupa ile kıyaslandığında Türkiye’nin ne kadar geride kaldığı konuşuldu.

2000’li yıllara gelindiğinde ise sektörde taşlar yerinden oynamaya başladı. Özellikle son 3 yıldır sektör, yerli-yabancı, küçük-büyük pek çok yatırımcının gözdesi konumunda. Şimdiden İstanbul’un bir AVM cenneti haline geldiğini söylemek mümkün. Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği verilerine göre İstanbul’da halen 59 alışveriş merkezi bulunuyor. Bunun yanı sıra inşaat halinde 46, proje aşamasında ise 37 AVM yatırımı dikkat çekiyor. 2007 sonunda AVM’lerin toplam alanı 1,5 milyon metrekareydi, şu an inşaat halindekilerin toplamı ise milyon 3 metrekare...

Talep aynı ama arz yüzde 40 arttı

2007’de alışveriş merkezi açılışları iyice hız kazandı. Bakırköy Meydan, Ümraniye Meydan, İstinyePark, Bakırköy Capacity, Güngören Kale Center geçen yıl kapılarını açan merkezlerden sadece birkaçı. Projeksiyonlarını 2007’de açmak üzere hazırlayan Nişantaşı City’s ve Esentepe Astoria ise biraz gecikmeyle de olsa 2008 başında tüketiciyle buluştu. Akmerkez de yeniden atağa kalkarak, 25 milyon dolarlık yenileme yatırımına başladı. Artık İstanbul’da her semtin en az bir alışveriş merkezi var.

Birleşmiş Markalar Derneği Eski Başkanı ve İnci Deri’nin sahibi Ali Murad Kızıltaş’ın verdiği bilgilere göre alışveriş merkezi enflasyonuyla birlikte büyük şehirlerdeki firmaların metrekareleri yüzde 40 büyüdü. Ancak, tüketicinin gelirinde önemli bir artış olmadı, nüfusta ya da turist sayısında da önemli bir artış yok. Yani talep aynı talep ama arz yüzde 40 arttı. Arzda kısa süre içinde böyle ciddi bir artış yaşanınca mağazalarda da sıkıntı başladı. Büyük umutlarla girilen bazı yeni alışveriş merkezleri yatırımcıyı hayal kırıklığına uğrattı.

Desa Deri’nin Genel Müdür Yardımcısı Alparslan Karayalçın, yeni açılan alışveriş merkezlerinin hiçbirinin, eski AVM’lerin rakamlarına yaklaşamadığını belirtti. Yüksek kira rakamları, ciddi maliyetlerle girdikleri ‘Shopping Mall’larda hayal kırıklığı yaşadıklarını vurgulayan Karayalçın, “Bunlar inandığımız projelerdi. Ancak şimdilik hiçbiri Capitol’e ya da Tepe Natilius’a yaklaşamadı. Sabırla bekliyoruz. Ama bir taraftan bunun acısını da çekiyoruz” şeklinde konuşuyor.

Rüzgârlı Kanyon’un yıldızı Harvey Nichols

2005 sonunda açılan Şişli Cevahir ile 2006 yazında kapılarını açan Levent Kanyon, İstanbul’daki alışveriş merkezi yatırımlarının dönüm noktası oldu. Kanyon, öyle iddialı giriş yaptı ki sektörle ilgili olmayan kişi ya da kurumlar bile alışveriş merkezi piyasasının akıbetini izlemeye başladı. Zaman içinde Kanyon’un ‘açık havada alışveriş’ konsepti, merkeze dezavantaj olarak geri döndü.

Kanyon, kış aylarını soğuk ve rüzgârın etkisiyle çok da canlı geçiremedi. Buna karşın Kanyon’un sinema ve yeme içme bölümü ise önemli bir başarı yakaladı, kısa sürede kendine kemikleşmiş bir hedef kitle yarattı. Kanyon, bu kış sezonunu tentelerle rüzgârı önlemeye çalıştı. Bu süreçte ayrılan kiracılar olduğu gibi, Banana Republic gibi Türkiye’ye ilk giriş için Kanyon’u seçenler oldu.

City’s, ilk 20 gün tam doldu, şimdi eski coşkusu yok

Nişantaşı City’s daha açılmadan İstanbul’un en popüler alışveriş merkezleri arasındaki yerini aldı. Lokasyonu da konsepti de shop mix’i (dükkan karması) de oldukça iddialıydı City’s’in... Yerli, yabancı lüks markalar, merkezdeki yerini almak için yarıştı. Çünkü hedef, İstanbul’un en üst gelir grubuna hitap etmekti. Projeksiyona göre City’s bu hedef kitleyi tam 12’den vuracaktı. İlk haftalar çok başarılı geçti. Ancak, önce pahalı otopark sorunu, sonra alkollü içki satışının yasaklanması, müşteriyi soğuttu. City’s’deki Pal Zileri mağazasının sahibi Taci Şeker, City’s’de yaşananları şöyle anlatıyor: İlk 20 gün o kadar başarılıydı ki günde ortalama 20 bin YTL ciro yaptık. Bütün mağazalarda işler çok iyiydi. Sonra üst üste sorunlar çıktı. Biraz da yanlış politikalarla müşterilerde City’s’e karşı bir antipati oluştu.

Harvard buluşması yalan

Taci Şeker’e göre City’s’in başarılı olmasını istemeyenler de merkezi baltalamaya çalıştı. Basına yansıyan, City’s’deki mağaza sahiplerinin olumsuz gidişatı konuşmak için bir araya geldiği ‘Harvard Cafe buluşması da hiç olmamış. Şeker, “Basına sızdırılan bu dedikoduların komplo olduğunu düşünüyoruz” diyor. City’s’deki olumsuzluklardan hem mağazalar hem restoranlar etkilenirken, alkollü içki satışının yasaklandığı dönemde dahi müşteri sıkıntısı çekmeyen tek mekan İzzet Çapa’nın It’s a Joke’u oldu. Joke’ta boş masa bulabilmek için müşteriler uzun süre kapıda beklemeyi göze alıyor.

Yenilerin en gözdeleri İstinyePark ve Capacity

Yeni-eski kıyaslamasında oyunu yeni alışveriş merkezlerinden yana kullanan firmalar da var. Toyzz Shop’ların sahibi Cem Sunman, en iyi satış rakamlarını İstinye Park’ta yakaladıklarını belirterek, “İstinye, en iyi lokasyonumuz Akmerkez’i geçti” diyor. Nurus Mobilya’nın Pazarlama Müdürü Senem Öcel de Nuxx mağazalarında en iyi satışı İstinye Park’ta yaptıklarını ifade ediyor. Ali Murad Kızıltaş, İnci mağazaları arasında Capacity şubesinin çok iyi cirolara ulaştığını belirtiyor. Ancak, burada da kiraların yüksek olması nedeniyle kârlılığın düşük kaldığını belirtiyor. Kızıltaş, İnci mağazalarının en kârlısının hâlâ Cevahir olduğunu sözlerine ekliyor. Deriden’in patronu Ümit Zaim de Capacity’deki mağazanın en iyi satış yaptığı mağaza olduğunu belirtiyor. İstinye Park’tan da memnun ama Kanyon için yorum yapmıyor.

- İstinye ileride zayıflar mı?

U.S. Polo Genel Müdürü Levent Özkan, mağazaları arasında en çok satış yapanın İstinyePark şubesi olduğunu vurguluyor. Ümraniye’deki Meydan’da da iyi cirolar yaptıklarını belirten Özkan, şöyle devam ediyor: İstinye Park’ta korktuğum fast food alanının zayıf olması ve çocuk alanının bulunmaması. Bunlar ilerisi için bence tehlike olabilir..