Bir zamanlar iki tarafına dizili yüksek lüks apartmanları, geniş kaldırımları, seçkin mağazalarıyla gözde bir cadde olan İnönü Caddesi ve o caddeyle özdeşleşmiş İzmir’in Hatay semti, bitmek bilmeyen metro inşaatı nedeniyle son yıllarda sıkıntı yaşıyor.
İzmir metrosunun ikinci etabı olarak düşünülen ve 2005’te temeli atılan 5.5 km’lik Üçyol-Üçkuyular hattının ne zaman tamamlanacağı hakkında şu anda en yetkili kişiler de dahil hiç kimsenin bir fikri yok. İnönü caddesi, en işlek olduğu Nokta durağı bölgesinde, inşaat nedeniyle yaklaşık iki yıldır trafiğe tamamen kapalı. Ulaşım, geliş ve gidiş yönlerinde, servis yolu olarak kullanılan ara sokaklardan yapılıyor. Bununla bitmiyor, caddenin birkaç noktasında trafik tek şeritten veriliyor, birçok noktada da cadde kenarlarına kurulmuş metro şantiyeleri, şaft çukurları var. Metro yapımı gibi kent ulaşımında büyük önem taşıyan bir girişim nedeniyle, bütün bu yaşananlar olağan bulunup her türlü sıkıntısı hoş görülebilir. İzmirliler de, yıllardır özlemini çektikleri metroyu sevinç ve heyecanla karşılamıştı. Fakat aradan geçen yaklaşık beş yılda, ihaleler bir bir iptal edilip metronun bitiş zamanı büsbütün belirsizleşince, kafalardaki soru işaretleri çoğaldı ve yakınmalar da arttı.
Ne oldu İzmir metrosunda? Yaşanan “resmi” sürecin özeti şöyle: Üçyol-Üçkuyular metro hattı inşaatının ilk ihalesini Bayındır İnşaat kazandı. Haziran 2005’te Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ve CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın katılımıyla temeli atılan hattın 24 ayda, yani Haziran 2007’de bitirilmesi öngörülüyordu. Fakat işler yürümeyince belediye ihaleyi iptal etti. Nisan 2007’de bu sefer yarışı Bozoğlu İnşaat kazandı. Süre 2010 Ocak ayına kaldı. Bozoğlu İnşaat da çalışmaları durdurunca belediye, Ağustos 2009’da sözleşmeyi feshetti. Metronun çökme tehlikesi olduğundan yeni ihale “davet usulü” açıldı. İhaleyi kazanan firma tam inşaata başlıyordu ki, ihaleye çağırılmadığını bu nedenle haksızlığa uğradığını iddia eden bir firma, Kamu İhale Kuruluna (KİK) başvurdu. KİK ihaleyi iptal etti. Belediye, bu kararı haksız buldu ve itiraz edeceklerini açıkladı. Bir yandan da, çökme riskine karşı tünelleri kendi olanaklarıyla betonlamaya başladı. Son durumda, iki yılda bitmesi öngörülen proje, şu anda beşinci yılını doldurmuş durumda. Üstelik, en az iki yılı kesin olmak üzere bitiş zamanının önü açık görünüyor.
Esnaflar duvarı seyrediyor
Metro inşaatının sıkıntıları nedeniyle eğer seçeneği varsa, hiç kimse bu caddeyi kullanmak istemiyor. Fakat evi bu cadde ya da çevresinde olan vatandaşlar ile cadde üzerindeki dükkânlardan geçimini sağlayan esnaf, sorunla her gün yüz yüze yaşamak zorunda. Çoğu hava parası ödeyerek tutulabilmiş, caddenin trafiğe kapalı bölümündeki dükkânların önünde, iki yıldır bir duvar var ve bazı bölümlerinde bırakın alışveriş yapılmasını, insanlar evlerine bile girmekte zorlanıyor.
İnönü caddesinin özellikle sözünü ettiğimiz trafiğe kapalı bölümünde oturan vatandaşlar ve esnaf, seslerini duyurabilmek için iki yıldır hemen her yolu denedi, denemeye de devam ediyor. Geçen yıl, yolu kapatarak eylem yaptılar, imza topladılar, Belediye Başkanı’ndan bir randevu alabilmek için günlerce uğraştılar, Büyükşehir Belediyesi’nin kapısında saatlerce beklediler, Deniz Baykal İzmir’e geldiğinde karşısına çıkmaya çalıştılar. Çeşitli şekilde basın-yayın organlarında cılız da olsa seslerini duyurmayı başarabildiler. Fakat en çok istedikleri şey, bir türlü gerçekleşmedi: Ne onlar Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun karşısına çıkıp dertlerini anlatabildiler ne de bu kadar feryada rağmen Aziz Kocaoğlu onları ziyarete gelip dertlerini dinledi. Birçok dükkânın boşaldığı, kiraların ödenemez duruma geldiği, dükkân sahiplerinin kira zammı yerine, mal sahiplerine indirim yaptırdığı ve gerçekten de dayanacak güçlerinin kalmadığı koşullarda, bölge halkı ve esnafın beklediği şey, hiç değilse, yaşadıkları bu sıkıntıların görülmesi ve kendilerine en yetkili ağızdan bir açıklama yapılmasıydı. Halihazırda bölge halkı, belediye ve hükümetten, en kısa zamanda metro sorununun bir biçimde çözüme kavuşturulmasını, inşaat nedeniyle zarara uğrayan esnafa çeşitli kolaylıkların sağlanmasını istiyor. CHP İzmir milletvekili Memet Ali Susam’ın verdiği, “Kamu Yatırımı Nedeniyle Zarar Gören Esnaf ve Tüccarlara Destek Verilmesi Hakkında Kanun Teklifi”nin akıbetinin ne olduğu ise bilinmiyor. Aziz Kocaoğlu’nun, önlerindeki duvarı seyrederek müşteri bekleyen esnafın altındaki metro tünelinden, basın mensuplarıyla birlikte yürüyerek geçerken söylediği “Zabıta ve temizlik ekiplerimiz sürekli işbaşında. Trafiğe kapalı yerleri geçici parklanma için kullandırıyoruz. Bu bölgedeki esnafa dükkânının önünde işgaliye yapması için izin veriyoruz. Esnafın işinin artması için her türlü desteği veriyoruz” sözleri, bölge insanını rahatlatmak bir yana, onları öfkelendiren ve hiçbir anlamı olmayan boş sözlerdir.
Peki neden bu duruma gelindi? İnşaat neden bitmiyor? Hükümet mi inşaatı engelliyor? Belediye kendi beceriksizliğinden mi bitiremiyor? “Seçimden büyük bir zaferle çıktık, bir dahaki seçime ise daha çok zaman var” diye mi düşünüyor? Para mı yok? Peki ama bu proje zaten belediyenin öz kaynaklarıyla yapılmayacak mıydı? Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu birçok açıklamasında metronun bitmemesinin siyasi nedenlerden kaynaklanmadığını vurgulamasına rağmen, İzmir halkı yaygın olarak sorunun hükümetten kaynaklandığını, AKP’li bir belediye başkanı olması durumunda işin çoktan bitmiş olacağını düşünüyor. Vatandaşın durumu böyle algılamasında, yaşadığımız birçok benzer deneyimin yanı sıra İzmir özelinde AKP’nin yerel politikacılarının da çok büyük rolü olsa gerek. İnsan düşünmeden edemiyor, AKP’ye karşı, İzmir’e özel, o bilinen tepki olmasa, acaba bu uygulamalar, bu belediyecilik anlayışı aynı düzeyde oy alabilir miydi? Belediye, bu kadar insanın sıkıntısı karşısında bu kadar rahat olabilir miydi?
İzmir metrosunun ikinci etabı olan Üçyol-Üçkuyular etabı bir gün elbet biter. İnönü caddesi trafiğe tamamen açılır. Aziz Kocaoğlu, yürüyerek geçtiği tünelden bir gün trenle de geçer. Kaldırımlar sökülüp yeniden yapılır, beton dökülerek yamanmaz. Belki büyülü bir el, Hatay’ı, İnönü caddesini eski ışıltılı günlerine döndürür. Esnafın yüzü güler. Kimbilir, belki metronun açılışını, Allah uzun ömürler versin, Deniz Baykal yapar. Umutsuz yaşanmıyor.