Kentsel Dönüşüm Projesi Gecekondu Lobisine Takıldı
Türkiye'de kentsel dönüşüm projeleri Marmara depreminden sonra yoğun bir şekilde gündeme geldi. İlk uygulamalar 2003 yılında başladı ve hükümet, büyük çaplı gecekondu dönüşüm projeleri için düğmeye bastı. Kanunî altyapılar oluşturulduktan sonra Hazine ve belediye arazileri üzerine kurulu gecekonduların Toplu Konut İdaresi tarafından sosyal donanımlı binalara dönüştürülmesi çalışmaları başladı. Yaşanan büyük şokun ardından özellikle büyük şehirlerdeki gecekondulaşmanın barındırdığı risk üzerinde duruluyor. Bu çerçevede gecekondu ıslah projeleri geliştirilmeye başlandı. Ancak siyasi ve ekonomik rant yüzünden projelerin uygulamasında önemli sıkıntılar yaşanıyor. Bu projelerden bazıları ilginç engellemelerle karşılaşıyor. Bu konudaki son örneklerden birinin kahramanı olan müteahhit İnan Gözgül'ün başına gelenler, duyanları hayrete düşürüyor. Maltepe'deki Başıbüyük Mahallesi'nde belediye ile Toplu Konut İdaresi'nin ortaklaşa yaptığı kentsel dönüşüm projesi kapsamında bin 700 gecekondunun yıkılıp yerine modern evlerin yapılmasına gecekondu lobisi karşı çıktı. Bu lobi, ev ev dolaşarak proje aleyhine propaganda başlattı. Olumsuz propaganda yapanlar arasında siyasî parti temsilcileri de yer aldı. Belediyenin gecekonducuları ikna çabası sonuç vermezken mahalleli, ihaleyi alan müteahhidi inşaat alanına sokmadı. Bunun üzerine müteahhit İnan Gözgül projeden feragatini istedi. Gözgül, "Bölgeye ayrı bir görünüm kazandıracak projeye tepkileri anlamadım." dedi.
Dönüşüm Direnişi
İstanbul Maltepe'deki Başıbüyük Mahallesi'nde belediyenin mülkiyetindeki araziler üzerine kurulmuş evlerin yıkılarak yerine yenisinin yapılması için kentsel dönüşüm projesi geliştirdi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Maltepe Belediyesi ve TOKİ protokol imzaladı. İmar planları belediye meclislerindeki bütün partilerin oybirliği ile onaylandı. 4 bin dönümlük araziyi kapsayan projede ilk başta 1700 gecekondu yıkılacak, yerine apartmanlar inşa edilecekti. Projeyi gecekondu sahiplerine anlatma işini üstlenen Maltepe Belediye Başkanı Fikri Köse ev ev dolaşıp, mahalle sakinlerini ikna turuna çıktı. Tapusu olmayan ruhsatsız ve sağlıksız gecekondulardan kurtulmaları için bunun büyük bir fırsat olduğunu anlatırken, musluğundan sıcak suyu akan, her odasında kaloriferi yanan, depreme dayanıklı, yeşil alanları ve okulu olan projeye destek vermelerini istedi. Bazı gecekondu sakinleri ikna olurken, bazıları ayak diredi. Bunun üzerine 1700 gecekondunun ortasında yer alan ve içinde park bulunan belediye arazisine 5 apartmanlık örnek inşaat yapılması için harekete geçildi. Eylül ayının başındaki 210 konutluk projenin ihalesini Evyap İnşaat'ın sahibi İnan Gözgül kazandı. Projeyi 1 yıl içinde bitirmeyi taahhüt eden Gözgül, gecekonduların ortasına şantiye kurmak için hazırlık yaparken, tehdit telefonları almaya başlar. Araziye girişi bazı gecekondu sakinleri tarafından engellendi. Zemin etüdü yapmak için belediye ekipleri ve polis korumasında mahalleye geldiğinde bu kez taş ve sopalarla karşılandılar. Polis olaya panzerlerle müdahale etti. Gözgül son olarak araziye kendisi, belediye başkanı ve mahalle muhtarının temsili mezarının kazıldığını görünce, inşaatı yapmaktan vazgeçti. 2 ay boyunca çeşitli engellemelerin ardından bir kazma dahi vuramadan projeden çekildi. Edinilen bilgiye göre kentsel dönüşüme direnişte bazı grupların mahalle sakinlerine, "Eviniz yıkılacak sizi başka yere sürecekler" şeklindeki propagandaları etkili oldu. Bu söylentiyi yayanların arasında bazı siyasi partilerin temsilcilerinin de bulunduğu öne sürülüyor.
Gecekonduda oturan 22 bin aile eve taşındı
Kentsel dönüşüm projeleriyle ilgili ilk uygulamalar 2003 yılında başladı ve hükümet, büyük çaplı gecekondu dönüşüm (kentsel yenileme) projeleri için düğmeye bastı. Kentsel dönüşümde belediyeler gecekondularda yaşayanlara yeni evlerin yapımı tamamlanana kadar geçici konut tahsis ediyor, kiralarını ödüyor. Bugüne kadar Türkiye genelinde 119 belediye ile 101 bin konutluk gecekondu dönüşüm çalışması için protokol yapıldı. 22 bin 497 gecekondunun dönüşümü tamamlanarak hak sahipleri evlerinde oturmaya başladı. Kentsel dönüşüm 'mega köy' İstanbul için büyük önem taşıyor. Sadece İstanbul'daki kentsel dönüşüm için hesap edilen maliyet 3 milyar dolar. Türkiye genelinde ise 5 milyar doları buluyor.