Maliye Bakanlığı, 2010 yılı Bütçesinin TBMM'ye sevk edilmesinin
ardından yeni Gelir Vergisi Taslağı'na yoğunlaşacak. Daha
önce Vergi Konseyi, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel
Müdürlüğü'nce ortaklaşa hazırlanan taslakla ilgili olarak önce Maliye Bakanı
Mehmet Şimşek'e brifing verilecek. Brifing sırasında ya da daha sonraki
toplantılarda gelir vergisi oranları, kentsel rantların ve zirai kazançların
vergilendirilmesi, esnafın durumu ve vergi güvenlik müesseseleri gibi kritik
konulardaki alternatifler de masaya konulacak.
Maliye Bakanı'nın görüşüne bırakılan konular, Şimşek'le
yapılacak görüşmeler sonucunda netleştirilecek ve Taslağa da son şekli
verilecek. Gelir Vergisi Kanun Taslağı, daha sonra da Başbakanlığa
gönderilecek.
Maliye Bakanlığı, yeni Gelir Vergisi Kanunun Meclis'te biran
önce yasalaşmasını ve 2010 yılı başlarında yürürlüğe girmesini
hedefliyor.
Kentsel rantlara vergi
Yeni Gelir Vergisi Taslağı, mevcut kanunda geniş çaplı
değişiklikler öngörüyor. Gelir vergisine tabi gelirler, şimdi olduğu gibi ticari
kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul
sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar şeklinde
düzenleniyor.
Veraset vergisi kaldırılırken, ivazsız intikaller gelir
vergisine dahil ediliyor ve bu gelirlerin kentsel rantlarla birlikte diğer
kazançlar içinde vergilendirilmesi planlanıyor.
Taslak, yol, metro, köprü, park, okul, hastane gibi kamu
hizmetleri sonucunda sahibine rant sağlayan gayrimenkullerden devletin pay
almasının yolunu da açıyor.
Düzenlemede, kentsel rantların vergilendirilmesinde 10 yıllık
bir geçiş dönemi öngörülüyor. Taslakta yeralan düzenlemeye göre, edindiği
gayrimenkulü bir yıl içinde satanlar, elde edilen rant gelirinin yüzde 10'unu
düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup, gelir vergisi ödeyecek.
Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar, değer artış kazancının yüzde 20'sini düşüp,
yüzde 80'inin vergisini verecek.
Kentsel rantlarda vergiden düşülecek tutar, 3. yılda yüzde 30,
4. yılda yüzde 40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda yüzde 60, 7. yılda yüzde 70, 8.
yılda yüzde 80, 9. yılda yüzde 90 olacak. Böylece bir yıl içinde elden çıkarılan
gayrimenkulden elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda ise
kazancın yüzde 10'u vergilendirilecek.
Ancak Gelir İdaresi, kentsel rantların vergilendirilmesiyle
ilgili 10 yıllık süreyi, biraz daha uzatmayı düşünüyor. Bu çerçevede Maliye
Bakanının da görüşü doğrultusunda sürenin 15 hatta 20 yıla kadar çıkabileceği
ifade ediliyor.
Esnafa vergi istisnası
Taslakta küçük esnafa da istisna geliyor. Bir iş yeri açmaksızın
gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapmak kaydıyla hallaç, kalaycı,
lehimci, çilingir, boyacı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı,
badanacı, çamaşır yıkayıcısı ve hamal gibi kimselerin veya küçük tamirat ve
tadilat işleriyle uğraşan küçük sanat erbabının bu işlerinden elde ettikleri
kazançlar gelir vergisinden istisna olacak.
Vergi oranlarında karar hükümetin
Bu arada Vergi Konseyinin hazırladığı ilk taslakta gelir
vergisinde halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak düzenlenen vergi tarifesi de
değiştirildi. Yüzde 15'lik ilk oran yüzde 10'a çekilirken, diğer oranlar yüzde
20 ve 25 olarak belirlendi.
Ancak, Maliye Bakanlığındaki gözden geçirme çalışmalarında
taslağın bu oranlarla mı, yoksa halen uygulanmakta olan oranlarla mı hükümete
sevk edileceği konusunda mutabakat sağlanamadı ve oranlarla ilgili karar
hükümete bırakıldı.