Ekonomik gücü iyi olan tüketiciler satın aldığı ve yaşadığı konutlarda daha çok estetik ve dış görünüşe önem verir. Ekonomik gücü olmayan tüketiciler de bir an önce başımı sokacak bir evim olsun ister. Konut sağlamlığı ve güvenliği neredeyse ikinci planda gelir. Ülkemiz, çok uzun yıllardan beri deprem felaketleri nedeniyle büyük acılar çekmiş ve çekmektedir. Ancak, ne toplumun ne de yöneticilerin ilgili taraflar olarak bu konunun önemini kavradığı ve gerekli önlemleri aldığı söylenemez. Çünkü asıl sorun deprem değil, depremin her an olabileceğini düşünerek gerekli önlemleri almamak ve bilinçli davranmamaktır.
Diğer taraftan, deprem ya da hiçbir dış etki olmadan çöken binalar nedeniyle de birçok canlar yok olmuştur. Ayrıca, bazı yüksek binalarda çıkan yangınlarda yangın merdiveni bulunmaması nedeniyle can kayıplarının artışına neden olunmuştur. Demek ki asıl sorun, satın aldığımız ve yaşadığımız konutların sağlamlığı ve güvenilirliği konusundaki önlemlerin yetersizliği, bilinçli olmayışımız ve davranmayışımızdır. Bu nedenle, aşağıdaki soruları sorarak çözüm aramak doğru olur:
- Satın aldığımız ve yaşadığımız konutların ne kadar sağlam ve güvenli olup olmadığı hakkında bilgimiz var mı?
- nin bulunduğu bina kaç yıllıktır, fiziksel durumu nedir?
- Her türlü tesisat (elektrik, su, kanalizasyon, ısıtma) durumu nasıl, projeleri uygun bir şekilde yapılmış ve gerçekleştirilmiş mi?
- Bina, nasıl bir zemin üstünde inşa edilmiş, zemin incelemesi ve araştırması yapılmış mı?
- Çevre ile bağlantısı nedir; yeşil alan, park, bahçe barındıran bir çevrede mi?
- Daha önceden kalan borçları var mı?
- Depreme dayanıklılık raporu var mı?
- Konutta her hangi bir ayıp varsa tüketici haklarını nasıl arayacak?
Konutlarda aranacak koşullar
Konutun imar planı, imar planına uygun jeolojik raporu, mimari projesi, statik - betonarme projesi, tesisat projeleri (su, elektrik, ısı) bulunmalıdır. Bu projeler, belediye veya bayındırlık müdürlüğünce onaylanmalıdır. Konutun bağlı bulunduğu belediye veya bayındırlık müdürlüğünce onaylanmış yapı ruhsatı bulunmalı ve konut yapı kullanma iznine bağlanmalıdır. Bina belediye sınırları içerisinde ise binanın kanalizasyon tesisatı belediyenin kanalizasyon şebekesine bağlanmalıdır. Konutun depreme dayanıklılık raporu olmalıdır. Konutun yapımında kullanılan malzemelerin onaylı projelere uygun seçilip seçilmediğine, standartlara uygun olup olmadığına bakılmalı, baktırılmalıdır. Binanın ve binadaki tüm tesisatların yapımındaki işçilik kalitesi kontrol edilmeli ve incelenmelidir. Konutun ısı yalıtımının, otoparkının, asansörünün, yangın merdiveninin, bahçe düzenlemesinin, çocuk oyun alanının ve yeşil alanının bulunması gerektiğine dikkat etmeli; bu düzenlemelerin mevcut yönetmelik ve mevzuata uygun yapıldığı ilgili belediye veya bayındırlık müdürlüğünce belgelendirilmelidir. Kolon kirişlerinde ve köşelerde dikkat çekecek derinliklerde çatlaklar olmamalıdır. Temellerde yalıtım işlemleri yapılmalıdır. Kar, yağmur suyu için çatı ve balkon giderleri bulunmalıdır. Giderler suyu bina çeperlerine ve temellerine zarar vermeyecek şekilde uygun yerlere iletmelidir. Dört kattan yüksek binalarda asansör olmalı; asansörler yönetmeliğe uygun şekilde yapılmalıdır. Su ve elektrik sayaçları bina içinde uygun yerlere monte edilmelidir. Yeni binalarda kullanılan su ve elektrik için abonelik işlemleri yapılmalıdır. Binanın bodrumu bulunmalıdır. Pencere üstlerinde sahte kirişler olmamalıdır. Konutun ulaşım güzergahlarına yakınlığına, iç ve çevre yollarının yapılı olması gerektiğine dikkat edilmelidir. Konutun altında ve yakın çevresinde patlayıcı, parlayıcı, yanıcı maddeleri imal eden ve satan firmalar bulunmamalıdır. Konut, tapu sicil kütüğüne kayıtlı olmalı, eğer apartman dairesi alınıyorsa kat mülkiyeti kurulmuş olmalı, kat mülkiyeti tapu senedi alınmalıdır. Konutun tapu kaydında ipotek, şerh v.b. kayıtlar olmamalıdır.
Ayıplı konutlarda hak arama yolları
Kişiler, satın aldığı yeni konutlarda herhangi bir sorun ya da ayıp çıktığında, Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa'ya göre haklarını arayabilir. Satın alınan yeni konutta ayıp açık bir şekilde görülüyorsa ya da ayıp farkına varılabilecek bir durumda ise bir ay içerisinde, eğer ayıplar ya da sorunlar kullanım süresi içinde ortaya çıkmış ise beş yıl içerisinde, ayıplar tüketiciden hile ile gizlenmişse görüldüğü tarihte, bu ayıpların ücretsiz olarak giderilmesi konutun satın alındığı müteahhit ya da firmadan istenebilir.
Turhan ÇAKAR / Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı
Tüketici Hakları Derneği / Tel: 425 15 29 - 417 93 34 - 419 37 74 / thd@tuketicihaklari.org.tr
www.tuketicihaklari.org.tr