Kriz Noktasındaki Moskova Mirası



Özellikle sosyalist rejimin değişmesinden sonra çok keskin bir değişim yaşayan Moskova'da, bu değişimin kentin mimari kültürüne yansımaları tartışılıyor. The Guardian'da geçtiğimiz günlerde Luke Harding imzasıyla yayımlanan habere göre, Moskova'da 1000 tarihi bina yıkıldı ve zengin gettoları şehrin mimari mirasının yerini alıyor. Moskova'nın gösterişli art nouveau tarzı evleri, Stalin dönemi gökdelenleri ve Willy Wonka benzeri ihtişamlı çikolata fabrikası gibi eşsiz ve çeşitli mimari mirası ciddi yokolma tehdidi altında. Ülkenin başkenti, 'Gucci çantalı yöneticilerin eşlerine' uyacak şekilde bir 'yapay kente', 'değeri şişirilmiş, işçi sınıfı konutlarından dönüştürülmüş lüks ve gösterişli gettolara' dönüştürülmekte.

'Kriz Noktasındaki Moskova Mirası' isimli raporda The Moscow Architecture Preservation Society ve Save Europe's Heritage, Moskova Belediye Başkanı Yuri Luzhkov dönemindeki yıkımın muazzam olduğunu söylüyor. Son 5 yıl içinde, 200'ü anıt olarak nitelendirilen 1000 tarihi bina yok edildi.

Rusyanın katı koruma kanunları olmasına rağmen, rüşvet almaya alışmış memurlar bunları uygulamakta yetersiz kaldılar. Rapora göre, diğer tarihi binalar da 'yanarak' sırra kadem bastı. Bunların yerine, orijinallerin taklitleri yapılıyor. Rapora göre, Moskova, Londra Covent Gardens, Smithfield Pazarı, Kopenhag ve Stockholm gibi örneklerde olduğu üzere birçok Avrupa kentinin yeniden hayat bulmasında tarihi alanların kilit bir rol üstlendiğini öğrenemedi.

Save Europe's Heritage Başkanı Marcus Binney, raporun sunuş yazısında bütün anıtsal yapıların tehdit altında olduğuna dikkat çekiyor: "Moskova, görkemli geçmişiyle dalga geçen yapay bir şehir haline gelme tehlikesi altında". "Yaygın görüşe göre eski binaların modern versiyonları, eskisi kadar, hatta eskisinden daha iyi; otantiklik kavramı kaybedilmiş. Şehir otoritelerinin tarihi binalara öncelikli yaklaşımını bu tutum belirliyor".


Rapor 18.yy'da Catherine döneminde yapımına başlanan Tsaritsyno'da son zamanlarda yapılan çalışmalar gibi bir takım sağlıksız gelişmelerden bahsediyor. Yapı, hiçbir zaman bitirilememiş, yakın zamana kadar da Moskova'nın güneyinde popüler bir parkta 'romantik bir harabe' olarak durmuştu. Muhalefete rağmen, Luzhkov geçen yıl, sarayı beton ve 'şişirme' restorasyon yöntemleriyle 'bitirmeye' karar verdi.

Diğer ihtilaflı projeler arasında, Kremlin'in hemen yanındaki kentin önemli simgelerinden Moskova ve Rossiya otellerinin yıkımı ve yeniden inşası sayılabilir. 17. yüzyıldan kalma bazı evler de yok edilenler arasında. Dostoyevski'nin Ecinniler romanına ilham kaynağı olan Prospekt Mira 3 numaradaki saray da bunlardan birisi. Rapora göre bina, 2002 yılında yerle bir edildi ve yerine 'utanç verici bir taklit' dikildi. Yılın başlarında ise Kremlin yakınlarındaki bazı tüccar evleri yok edildi. Rapora göre, şehrin en güzel pitoresk görüntülerini yok etmek pahasına, eski caddedeki ve nehir kenarlarındaki geleneksel, sıra ahşap evler yok edilmekte.

Daha önceleri de Moskova'nın hızla değişen silüeti ile ilgili eleştiriler yapılmış olsa da, ilk defa bir grup uluslararası uzman tarafından alarm veriliyor. Rapor, Başkan Vladimir Putin'e de gönderiliyor. Moscow Architecture Preservation Society kurucularından Clementine Cecil, başarı şansının olup olmadığı sorusuna, "Bu uzun bir süreç. Böyle muazzam bir bürokrasinin olduğu bir ülkede işler çok yavaş ilerler" cevabını veriyor.



Rapor, bazı olumlu gelişmelerden de bahsediyor. 1930'larda yıkılan Rus Ortodoks kiliseleri restorasyonları bunlar arasında. Parlatılan ve boyanan kubbeler, başkentin her yerinde görülebilmekte.

Moskova, Berlin'le yarışabilecek endüstriyel mimarisi, Empire State binası benzeri Stalin gökdelenleri ile sıradışı bir mimari çeşitliliğe ev sahipliği yapıyor. Modern dönemde inşa edilmiş konstrüktivist evler ve yazlık saraylar da bu mimari stiller arasında. Ne var ki, Moskova'nın dış çeperleri, uçsuz bucaksız bir 'düz çatılı apartman blokları' denizi.

Raporda, "Moskova, yine de dünyanın en şaşırtıcı mimari yapı kümeleri ve kent silüetlerinden birine sahip' deniliyor.


Haberin orjinalini okumak için tıklayın