Çevre vergilerinin, küresel ısınma ve beraberinde getirdiği iklim değişikliğine karşı global önlem olarak düşünülebileceği bildirildi. Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Ayşe Uyduranoğlu Öktem, "Karbondioksit vergisi, daha çok karbon salınımına yol açan enerji türlerinden daha az karbon salınımına neden olan enerji türlerine doğru talepte kayma yaratmayı amaçlıyor" dedi.
Doç. Dr. Öktem, TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odasının düzenlediği, "İklim Değişimi Sempozyumu" için "Küresel Isınma ve iklim Değişikliğine Global Bir Önlem: Karbondioksit Vergisi" başlıklı bildiri hazırladı.
Çevre sorunlarının iktisat literatüründe "negatif dışsallık" olarak algılandığını ifade eden Öktem, bu soruna ilk olarak İngiliz İktisatçı Arthur C. Pigou'nun dikkat çektiğini belirtti.
Çevre vergilerinin, son yıllarda mali araçlar içinde ön plana çıktığına dikkati çeken Öktem, bilim çevrelerinin, vergileri çevre sorunlarının çözümünde etkin bir araç olarak kullanılabileceğini ifade ettiklerini aktardı.
Vergiler arasında, karbondioksit vergisinin de yer aldığını belirten Öktem, "Çevre vergilerinin amacı, üçüncü kişiler üzerine yüklenen dışsal maliyeti, vergi aracılığıyla fiyata yansıtarak dışsal maliyete neden olan kişileri bu maliyete katlanmaya zorlamaktır" dedi.
Öktem, şöyle devam etti:
"Karbondioksit vergisi, daha çok karbon salınımına yol açan enerji türlerinden daha az karbon salınımına neden olan enerji türlerine doğru talepte kayma yaratmayı amaçlıyor. Bu verginin amacı, hiçbir şekilde bütçeye gelir yaratmak değildir. OECD, çevre vergilerini ya da yeşil vergileri tanımlarken, bu kaygıyı gözönünde tutmuş ve vergilerin amacının, tüketici veya üretici tercihlerinde çevre lehine değişiklik yaparak çevreyi korumak olduğu belirtilmiştir.
Karbondioksit vergisinin de getirisi iki türlü olabilir. İlk getirisi, fiyat mekanizması ile üretici ve tüketicilerin kararlarında çevre lehine bir değişiklik yaratmaktır.
İkincisi ise daha önce vergilendirilmemiş bir alanın vergilendirilmesi ile bütçeye sağlanan ek gelirin, ekonomiye doğrudan etkisi olan gelir ya da kurumlar vergisi gibi dolaysız vergilerin indirilmesi için kullanılmasıdır."
Karbondioksit vergisinden elde edilecek hasılatın önceden belirlenen bir amaca yönelik kullanılması gerektiğini ifade eden Öktem, "Genelde, bu tür vergilerden elde edilen hasılatın çevreyi korumak için alınan önlemlere finansman kolaylığı sağlamakta kullanılması, vergiyi haklı kılacak ve vergi uygulamasının başarılı olmasına yol açacaktır" dedi.
AB ve karbondioksit salımı
Karbondioksit salınımını kontrol altına almak yönünde ilk uluslararası çabanın AB'den geldiğini vurgulayan Öktem, AB'nin iklim değişikliği politikasında karbondioksit salınımıyla mücadele etmenin önemli bir yere sahip olduğunu ifade etti.
İsveç'in karbondioksit vergisi koyan ilk ülke olduğunu belirten Öktem, bu ülkeyi, Finlandiya, Norveç, Hollanda ve Danimarka'nın izlediğini kaydetti.
Öktem, OECD tarafından yapılan çevre vergileri tanımı gereği, vergilerin çevreye zarar veren aktivitelerin çevre lehine değişmesine yol açacağını belirtti.