Küresel Miras Vakfı Uyardı: Mangalcılar Ani'yi Bitirecek
Kaliforniya merkezli Küresel Miras Vakfı, dünyada yok olma
tehlikesi altında bulunan merkezler arasında Kars'taki Ani
Harabeleri'ni de saydı. 'Kaybolan Mirasımızı Korumak'
başlıklı raporda, Ortaçağ mimarisinin temellerini oluşturduğu söylenen ve
coğrafi yönüyle 'Yüzüklerin Efendisi' öyküsünün yaşandığı bölgeye benzetilen Ani
Harabeleri için en büyük tehlikelerden biri olarak
'mangalcılar' gösterildi. Geçen hafta yayınlanan ve
'Anadolu uygarlığının kavşağında' sözleriyle tanımlanan Ani
Harabeleri'nde restorasyon çalışmalarının profesyonel biçimde yapılmadığı öne
sürüldü. Raporda, "Koruma altında olmayan bir site olarak Ani, harabelerde
piknik yapan düzenli ziyaretçiler, artı yağmacılar ve buraya yasadışı olarak
yerleşenler tarafından tahrip ediliyor." denildi.
Ani Harabeleri'ne iki sayfa ayrılan rapora göre Türkiye ve Ermenistan
sınırında bulunan kalıntılar, Ortaçağ Avrupa mimarisinin beşiği. 10 ve 11'inci
yüzyıllar sırasında Ermeniler tarafından kurulan anıt, birçok Avrupalı gotik
tarz katedrallere ilham kaynağı olmuş, düzinelerce eski kilise ve hizmet binası
barındırıyor. Bugün çoğunlukla bir harabe olan Ani, o dönemlerden bu yana
insanlara karşı himayesiz kalmış ve kendisini yağmacı ve vandallardan korumaya
çalışıyor. Fakat güzelliklerinden çoğu bugüne ulaşmış. Buna karşın tarihî miras
bugün tehditlerle karşı karşıya. Rapor, Ani Harabeleri'nin
'rekonstrüksiyon' adı altında olumsuz sonuçlanan birçok
girişime maruz kaldığını, profesyonel olmayan şekilde yönetilip organize
edildiğini iddia etti. Raporda, 'yetersiz yönetim' konusunda ise, "Ani'nin
binaları, bu süreci sadece harabelere değil, tarihî çevreye de en az zarar
verecek şekilde sürdürecek yüksek becerili profesyonellere ihtiyaç duyuyor."
ifadelerine yer verildi.
Magosa da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya
Küresel Miras Vakfı raporunda ele alınan korunmaya muhtaç diğer 11 kültürel
varlık şöyle:
Mirador Tapınağı: Maya uygarlığının beşiği, Guatemala Sans Souci Sarayı:
Karayip Adaları'nın Versay'ı, Haiti Fort Santiago ve Intramuros:
Filipinler'in tarihî şehri Mahansrhangarh: En erken arkeolojik kent
sitelerinden biri, Bangladeş Maluti Tapınakları: Hanedan krallarının binası,
Hindistan Taksila: Antik İndus uygarlığının kavşağı, Pakistan
Chersonesos: Karadeniz'deki en büyük klasik arkeolojik site, Ukrayna
Magosa: Haçlı kralların antik kent limanı, Kuzey Kıbrıs Hişam Sarayı:
Emevi krallığının saray kompleksi, Filistin Lamu: Doğu Afrika'daki en
eski tarihî kent, Kenya Ninova: Antik dünyanın kültür merkezi, Irak