Kuzey Afrika'nın Gecekondularından Kurtulması Türk Müteahhitlere Yarıyor
Haftasonu Fas'a yaptığım ziyaretten dönüşte kafamdaki bir klişeyi tekrar doğrulama şansım oldu. Bu klişe, bölgede çalışan Türk işadamlarının inşaat sektöründen olması. Bilet sırasında önümde duran kişi, Nijer'de küçük yerleşimlere su pompası tedarik ediyordu. Hemen yanımdaki bir başkasıysa Fas'ın kuzeyindeki TangerMed liman projesinin altyapısıyla ilgili işler yapıyordu.
Elbette, yurtdışında tanıştığım tüm Türk işadamlarınnı inşaat sektöründen geldiğini söylemek önyargılılık olur. Ancak Türkiye'de yurtdışına iş yapan müteahhitlik şirketlerinin sayısında önemli bir artış var. Başka ülkelere açılan Türk müteahhitlik şirketlerinin yakaladığı büyüme büyük oranda 2001'deki ekonomik krize bağlı. İç piyasa krizden kötü etkilenmiş ve birçok ihale ya askıya alınmış ya da iptal edilmiş olduğu için birçok şirket çareyi yurtdışında projeler peşinde koşmakta buldu. Cesur şirket yönetimlerinin bu büyük adımı atarak yurtdışına açılmış olması önemli bir gelişme.
Üstelik iş olanakları sadece Körfez bölgesi ya da eski Sovyet Cumhuriyetleri'nde de değildi. Sadece Kuzey Afrika'nın en büyük ülkelerinden Cezayir ve Fas, büyük kentlere çeki düzen vermek ve etraflarını kaplayan gecekonduları ortadan kaldırarak burada yaşayanları daha modern konutlara taşımak üzere büyük projelere giriştiler.
Bu konut projeleri ilk başta düşük sabit maliyetleri yüzünden çok çekici görünmese de ihtiyaç olan evlerin sayısının çok olması bu anlamda kâr edilebileceği anlamına geliyor. Cezayir'de Çinli şirketler düşük maliyetli konut inşa etmesinde oldukça etkin. Fas'ta ise İspanyol ve Fransız firmaları harekete geçmiş durumda. Elbette CGI, Jet Group ya da Ad Doha gibi yerel devlerden de bahsetmek gerek. Ancak buralarda yapılacak daha çok iş var.
Kazablanka'da Societe Generale Bankası'nın gayrımenkul departmanının başındaki isimle, Muhammed Amaliki ile görüştüğümde ülkedeki konut açığının şu anda 400 bin daire civarında olduğunu söyledi. İhtiyacın karşılanması için her yıl buna 100 bin daire daha ekleniyor.
Yönetimin "Gecekondusuz kentler" ("Villes Sans Bidonvilles") politikası önümüzdeki 15 yıl içinde toplu konutlar için 28 milyar dolar gibi bir bütçe ayrılmasını öngörüyor. Bu proje dahilindeki dairelerin 12 bin ila 22 bin 500 dolara satılması öngörülüyor. 885 gecekondu bölgesini hedef alan bu plan, büyük bir iş fırsatı. Büyük inşaat firmalarının programa destek vermesini sağlamak için vergi muafiyeti gibi avantajlar da sağlanıyor.
Ancak emlak sektörü sadece yoksullara konut sağlamaktan ibaret değil. Yüksek ve orta gelir grubunun konut talebi de yükselişte. Özellikle fiyat aralığı 120 bin ila 150 bin dolar olan 3 odalı daireler için. Büyüyen nüfus ve daha kaliteli konutlara olan talebin boyutu da aşağı yukarı 100 bin daireye ulaşmış durumda. Öyle sanıyorum ki büyük proje fırsatları olduğu sürece Kazablanka havaalanında Türk işadamlarına rastlamaya devam edeceğim.