Louvre Heykelleri İade Etmiyor



İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, Smyrna Apollonu ve Smyrna Jüpiteri heykellerinin kente iadesi istemlerine, Paris’teki Louvre Müzesi yetkililerinin olumsuz yanıt verdiğini bildirdi. Louvre Müzesi Yöneticisi Henri Loyrette’nin, “Eserlerin 1680’de Türk piyasasından tamamen yasal yollardan edinildiğini ve ‘Kültürel Değerler Hakkında UNESCO Sözleşmesi’nin iadeyi öngörmediğini” gerekçe gösterdiğini belirten Kocaoğlu, iade için mücadeleyi sürdüreceğini vurguladı.

Loyrette’den gelen yanıtın kendileri için sürpriz olmadığını belirten Kocaoğlu, müzeye ikinci bir mektup yazdığını bildirdi. Kocaoğlu “kültürel ve tarihsel mirasımıza sahip çıkma kararlılığını göstereceklerini” belirttiği bu mektubunda şöyle dedi:

“İzninizle, 1680’de Türk piyasasının ne olduğu ve bunun hukuki bir edinim için ne kadar öne sürülebileceği konularını şimdilik bir yana bırakıyorum. UNESCO Sözleşmesi de tüm diğer sözleşmeler gibi emsaller ve teamüllerle değiştirilip geliştirilebilir nitelikte bir uluslararası belgedir. Ayrıca isimleri bile kentimizle anılan eserlerin, müzenizin de desteği ve işbirliğiyle düzenlenerek açılacak bir müzede, ait oldukları topraklarda, beraber var oldukları eserlerle yan yana sergilenmesinin anlamlı olacağına dikkatinizi çekmek istiyorum. Dünyadaki yankılarına bakılırsa, ilk mektubumuzun hedefine ulaştığı anlaşılıyor.”

Özgen Acar'ın yorumu

Gazetemiz yazarı Özgen Acar, Kocaoğlu’nun açıklamasını şöyle yorumladı: “Osmanlı döneminde Fransa’ya giden bazı eserler Türkiye’deki Fransız Kültür Heyeti ile İzmir Ticaret Odasının işbirliği ile birkaç yıl önce İzmir’de sergilenmişti. ‘İzmir- Bir Kentin Portresinin Fransız Kolleksiyonlarından Anlatımı’ adlı sergide Louvre Müzesi’nden bazı parçalar da yer almıştı. Başyapıt olmayan bu eserler daha sonra Paris’e geri gitmişti.

İster Türkiye’nin imzaladığı 1970 UNESCO sözleşmesi, ister 1994’ten beri imzalamadığı UNIDROIT anlaşması o yüzyılların olaylarını kapsamıyor. İzmir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, ikinci yanıtında ‘1680 piyasası kavramını’ bir yana bırakarak UNESCO sözleşmesinin değişmesi gerektiğini söylüyor ve bunun uzun bir yol olduğunu da vurguluyor. Ancak UNESCO anlaşmasını daha somutlaştırması için hazırlanan UNIDROIT sözleşmesi de buna olanak sağlamıyor.

Bununla birlikte, 19. yy’da Hollanda Başkonsolosu’nun kaçırdığı ya da o günkü yasal koşullarda serbestçe Lyden Müzesi’ne gönderdiği tekne Manş denizinde batmıştı. Bu eserleri daha sonra İngiliz amatör balık adamlar bulmuşlardı. Bu olayı Cumhuriyet gazetesi Türk kamuoyuna duyurmuş, Türk hükumeti, amatör İngiliz dalgıçlarının masraflarına karşılığında 25 bin sterlin ödedikten sonra bu buluntular Türkiye’ye geri getirilmişti. Böylece ilk kez Osmanlı döneminde dönemin yasal koşullarına uygun olarak serbestçe giden ya da kaçırılan bu eserler geri getirilmişti.”