Medeniyetlerin beşiği Mardin’de artık bir kent müzesi var. Sabancı Vakfı, Prof. Metin Sözen ve Mardinli İstanbul Valisi Muammer Güler’in desteğiyle hayata geçirilen Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi ve Dilek Sabancı Sanat Galerisi, 1645 metrekare üzerine kuruldu.
Mardin’i her yönüyle anlatan müzede Mardin mutfağı, sabunları, bakırcılığı, kapı tokmakları, taş işçiliği, diğer dini inançlarla ortak kutlanan bayramları hakkında bilgileri ya da bölgenin ilk matbaasını görmek mümkün.
2000 yılında kurulan Tarihi Kentler Birliği, ÇEKÜL Vakfı’nın önerisiyle üye 200 yerleşme yerinde birer tarihi yapının kurtarılarak kent müzesine dönüştürülmesi konusunda karar almıştı. Bunun üzerine 2000-2005 yılları arasında Mardin’de de kent müzesi kurulması için çalışmalar başlatıldı. Uzun süren mekân arayışından sonra, II. Abdülhamid döneminde Diyarbakır Valisi Hacı Hasan Paşa tarafından 1889’da Süvari Kışlası olarak inşa edilen yapının kent müzesi olması için restore edilmesine karar verildi. Mardinli İstanbul Valisi Muammer Güler ve Prof. Metin Sözen, müzeye katkıda bulunmak amacıyla Sakıp Sabancı’yla görüşünce Dilek Sabancı’nın da katkıda bulunduğu çalışmalar 2006’da başlatıldı.
Geçen yıl inşaatı biten müze binasının eserlerini bulma çalışmaları son bir yıldır Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer ve Prof. Metin Deniz tarafından yapılıyor. Eskiye ulaşmakta zorluk yaşadığını söyleyen Ölçer, günümüzden yola çıktıklarını anlatıyor:
"Şu anki kültür üzerinden eskiye doğru gittik. Buranın maden, taş, takı işçiliği, müziği gibi zanaatlerini kullandık. Bunun için de Mardinliler Eğitim ve Kültür Vakfı ve burada yaşayan halkın çok yardımı oldu. Sonuçta halk kültürü çabuk unutulan bir şey. İnsanlar hep daha modern olanı istiyor, kullandıkları eşyaları saklamıyor, geleneklerinden çabuk kopabiliyorlar. Ama böyle bir koleksiyon sergileyeceğimizi öğrenen halk, son güne kadar ellerinde bohçalarla geldiler. İçlerinde 100 yıllık kıyafetler, yatak örtüleri, eşyalar vardı."
Bölgenin ilk matbaası burada
Bu kadar yoğun ilgi beklemeyen müze yetkilileri tarihi eser sayılabilecek bu eşyaların çoğunu depoya kaldırmak zorunda kaldı. Çünkü bu kadar çok sergileme vitrinine ihtiyaç duyacaklarını hiç düşünmediler.
Müze katında Mardin mutfağı, sabunları, bakırcılığı, kapı tokmakları, taş işçiliği, diğer dini inançlarla ortak kutlanan bayramları hakkında bilgileri ya da bir kiliseden alınan bölgenin ilk matbaasını görmek mümkün. Hatta bu matbaada Süryanice ve Arapça basılan kitapları da... Müze katındaki göz alıcı diğer şeylerse sahne tasarımcısı Prof. Metin Deniz’in hazırladığı canlandırmalar. Bu sayede taş işçiliği ya da kıyafetler hakkında daha net bir izlenim elde edilebiliyor.
Sabancı Koleksiyonu Mardin'e taşındı
Kent Müzesi’nin alt katındaki sanat galerisi, ismini Dilek Sabancı’dan alıyor. 47 sanatçının 75 eseri "Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Koleksiyonu’ndan Seçmelerle - Doğa, İnsan ve Deniz" başlığıyla bir sene boyunca Mardin’de sergilenecek. Hikmet Onat’dan İbrahim Safi’ye, Şeref Akdik’ten Abidin Dino’ya, Adnan Çoker’den Selma Gürbüz’e kadar Türk resim tarihinin erken döneminden yakın döneme kadar olan dönemi farklı sanatçıların eserleri anlatıyor. Serginin uzun süre burada kalacağını söyleyen Nazan Ölçer, ileride bu galeride Mardinli ya da Mardin’de eğitim almış sanatçıların eserlerinin sergileneceğini özellikle vurguluyor.
Sakıp Sabancı Müzesi, Mardin Kent Müzesi’ne koleksiyonlarından seçtiği kaftan ve halılarla da destek veriyor.
Mimaride kent kimliği vurgusu
Restorasyon çalışmalarına 2006’da başlanan müze, 1645 metrekarelik alanın 1600 metrekaresinin yeniden inşa edilmesi ile tamamlandı. Toplamda Sabancı Vakfı tarafınfan 7 milyon TL harcandı.
Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi ve Dilek Sabancı Sanat Galerisi’nin ince uzun yapısı doğrusal bir yürüme aksında sergileme birimlerinden oluşuyor. Mekânsal bütünlüğün vurgulandığı sergileme düzeninde Mardin kenti kimliğine özgü özellikler dikkat çekiyor.