Felsefe, sanat, sanayi ve bu güzel işbirliğinin sonucu tasarım dendiğinde kuşkusuz ilk akla gelen kent Milano'dur. Savaş sonrası İtalya'nın yeniden inşa ve yükseliş dönemlerinde, özellikle de 1950'li, 60'lı yıllarda tasarımı hem ticari avantaj hem de kültürel sorumluluk olarak gören sanayici aileler sayesinde tasarımcıların çoğu Milano'da yerleşmiş. Gio Ponti, Achille Castiglione ve Ettore Sottsass gibi mimar ve tasarımcıların bu kentte üretmesi rastlantı değil. Zaten tasarımın ruhu kaldığınız otelden yemek yediğiniz restorandaki çatal kaşığa, tabaklara, yemeğin yerleştirilmesine dek her detayda fark ediliyor.
Hafta başında Milano yine tasarım alanında öncü bir etkinliğe sahne oldu. Benetton Group ve POLI.design işbirliği ile moda perakendeciliğinin geleceğini masaya yatıran "Opening Soon-Çok Yakında" adlı sergi açıldı. Triennale Tasarım Müzesi'nde gerçekleştirilen serginin küratörlüğünü müze müdürü Andrea Branzi ve Luisa Collina üstlenmiş. Üç bölüm olarak hazırlanan sergide POLI.design'ın 2007 yılında Benetton için düzenlediği "Colordesigner" yarışmasının altı finalistinin projeleri, 700'ün üzerindeki katılımcıdan öne çıkanların yaratıcı çözüm önerilerinin video enstalasyonları ve Benetton'un farklı ülkelerde inşa edeceği, ünlü mimarlar tarafından hazırlanan on mağazanın maketleri yer alıyor.
Benetton Group Yönetim Kurulu Başkanvekili Alessandro Benetton, "Biz başlangıçtan bu yana kavramsal çerçevemizi hiç değiştirmedik. Tabii ki değişen dünya ile birlikte değişimler yaşadık" diyerek başladı sergi öncesi yaptığımız söyleşiye. Benetton, mimari ve tasarımın kurumsal kültürlerindeki önemini ısrarla vurguluyor. Tasarımı ve mimariye verdikleri önemi gruplarının özü, marka değerinin yansıması ve dünyayla iletişimlerinde en belirleyici unsur olarak görüyor. 44 yıl öncesinin öncü fabrikaları, mağazaları ve ünlü araştırma merkezleri "Fabrika", mimar Afra ve Tobia Scarpa, Tadao Ando gibi ünlü mimar ve tasarımcılarla yaptıkları işbirliği sayesinde ortaya çıkmış.
Milano Politecnico Tasarım Fakültesi kuruluşu olan POLI.design ile ortaklaşa yürüttükleri proje, gençlerin fikirlerine yatırım yapmaları da araştırma ve yaratıcılığı desteklemenin kalkınmada hayati bir önemi olduğuna inançlarının sonucu. Alessandro Benetton yaşadığımız global krize rağmen dünyanın geleceği konusunda karamsar değil. Dünya dengelerini belirleyen Amerika gibi bir ülkede Obama'nın başkan seçilmesi ve yeni başkanın felsefesi düşüncelerini etkileyen olumlu etmenler arasında. İkinci kuşak Benetton, 44 yıl önceki heyecanlarından henüz bir şey kaybetmediklerini, biraz ağırdan alsalar da planladıkları yatırımları, dünyanın dört bir yanındaki mağazalar başta olmak üzere, hayata geçireceklerini söylüyor.
Hepsi birbirinden ilginç, içinde yer alacağı kentin ruhunu yansıtacak ve mimari karakteriyle uyumlu şekilde tasarlanan mağazaların ortak özelliği teknolojinin nimetlerinden yararlanırken tarih ve doğaya saygıyı elden bırakmamaları. İstanbul'da Bağdat Caddesi'nde bu yılın sonunda açılacak Benetton mağazasının tasarım ve mağaza konseptini bir İstanbul âşığı olan, ünlü mimar ve tasarımcı Piero Lissoni ve ekibi yapmış.
Küratörler Andre Branzi ve Luisa Collina da "Opening Soon-Çok Yakında" sergisinin son on yılda değişen ve gelişen pazar alışkanlıklarının sonucu olduğunu söylüyor. Bugün küresel dünyada tüketim alışkanlıkları yeni bir ahlaki değeri de yansıtıyor. Artık seçtiğimiz ürün kültürel olduğu kadar siyasal kimliğimizi de belirliyor. Seçilen perakende alanları sadece tüketim mekânı değil kültürel kimliğimizi yansıtan, birçok etkinliği bir arada yapacağımız, kendimizi rahat hissettiğimiz yerler oluyor. Şehirlerin dışında kurulan alışveriş merkezleri Branzi'ye göre geleceğin post-modern şehir modelini temsil ediyor.
Eski şehir düzeninin üstüne kurulu olduğu parametreler yakın bir gelecekte yerini "Colordesigner Uluslararası Parekende Tasarım Yarışması"nda birinci olan "Combispace" projesindeki gibi mekânlara bırakacak gibi görünüyor. Portekizli mimar Luis Pereira Miguel, özgür, insanların içinde rahat hareket edebileceği, girip çıkacağı, her türlü moda etkinliğinin yapılabileceği bir ortak alan yaratmak amacıyla yola çıkmış. Sadece ürün satan bir yer değil, sosyal ve politik işlevi olmasına da özen göstermiş.
"Geleceğin ne getireceğini bilemeyiz" dese de gelecekte perakende alanlarının sadece ürün satan bir yer olmaktan ziyade buluşma mekânı olarak şekil bulacağını düşünüyor. Zaten kendi projesi de bunun bir örneği. Yemek, eğlence, alışveriş, sanat etkinliklerinin olacağı ama teknolojiye bugünden daha bağımlı bir ortak alan. Alessandro Benetton'un söylediği gibi, yeni fikirler gençlerden çıkıyor.
Benetton 44 yılı geride
bıraktı
1970'li, 80'li yıllarda İtalya ya da Avrupa'nın farklı kentlerinde Benetton mağazalarının içine girmek bile bir neşe kaynağıydı. Gökkuşağı renklerine bürünmüş, dünyanın dört bir tarafından etnik desenlerle örülmüş kazakları ve yalın dekorasyon anlayışıyla özellikle gençler arasında kısa sürede popüler oldu. Her şeyin açık ve şeffaf olduğu yeni mağazacılık felsefesi, müşterilerle ürün arasında engel olmaması, gençlerin çalışması Benetton'ı farklı kıldı. 1990'lı yıllarda da dünyanın dört bir yanındaki açlık, ırk ayrımcılığı gibi sorunlara parmak basan kampanyalar, fotoğraf sergileri, Colors dergisi gibi sosyal sorumluluk projeleri ile kendilerini yenilediler.
Luciano Benetton, 1965 yılında kardeşleri Giuliana, Gilberto ve Carlo ile birlikte Benetton Group'u kurmuş. Bugün grubun United Colors of Benetton, Sisley, Playlife, Killer Loop gibi farklı markaları 120 ülkede 5500 kadar mağazası var. 1991 yılında Colors adlı dergiyi çıkarmaya başlamışlar. Dergi, Londra'daki Tasarım Müzesi'nde son 25 yılın en etkileyici 25 tasarım objesinden biri olarak sergileniyor. 1994 yılında da Benetton'ın iletişim ve araştırma merkezi olarak "Fabrika" açmışlar. Birleşmiş Milletler, BM Mülteci Komisyonu, Amnesty International, Sınır Tanımayan Gazeteciler gibi kâr amacı gütmeyen organizasyonlarla ortak birçok projeye imza atmışlar. Müzik, fotoğraf, sinema-video, tasarım ve basın alanlarında da öncü çalışmalara destek veriyorlar.