Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, ilk kez değerlendirdiği Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı'na "BA3/BAA1.TR" notu verdi. Değerlendirmede, TOKİ'nin şimdiye kadar mali riskini iyi yönetmiş olmakla birlikte, sosyal konut edindirmeyle ilgili büyük yatırım programları nedeniyle dış mali kaynaklara ihtiyaç duymasının beklendiği belirtilirken, bu tür borçlanmalar için TOKİ'nin bütçesinin esneklik tanıdığı vurgulandı.
BA3, global ölçek, yerel para birimi ve döviz, BAA1.TR ise Türkiye ulusal ölçeği bazında değerlendirmeyi gösterirken, kredi notunun durağan bir görünüm sergilediği belirtildi. Moody's'in TOKİ Baş Analisti Francesco Soldi, TOKİ'nin kredi notunun temel olarak, TOKİ'nin görevini ve yetkilerini düzenleyen yasalçerçevenin de yansıttığı gibi, kuruluşun Türk hükümetinin konut edindirme politikasının uygulanmasındaki stratejik rolünü ve diğer devlet kuruluşlarıyla olan güçlü bağlarını yansıttığını kaydetti.
"Hükümetle operasyonel bütünleşme"
Konut sektöründe önemli yetki ve görevleri olan TOKİ'nin Başbakanlığa bağlı olduğuna işaret eden Soldi, değerlendirmesinde şu görüşlere yer verdi: "2985 sayılı Toplu Konut Edindirme Yasası uyarınca devlet bütçesi kapsamı dışında kurulan TOKİ, sermayesi, iflası ve tasfiyesi söz konusu olmayan bir iktisadi kamu kuruluşudur. Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak, konut projeleri geliştirmek, sübvansiyonlu konut edindirme kredileri ve yenileme projelerine destek sağlamak amacıyla, hükümetin verdiği yetki ile çalışmaktadır. Bütçe ve denetim usullerinin yanı sıra, yönetim yapısı ve idaresi, hükümetle olan operasyonel bütünleşmesini açıkça göstermektedir. Bu nedenlerle kredi notu, Türkiye Cumhuriyeti'nin kredi notuyla yakın ilişkilidir."
Derecelendirmede TOKİ'nin mali yapısıyla iyileşen finansal performansının göz önüne alındığını vurgulayan Soldi, kredi notunda ayrıca, satmak üzere yapım modelinin gereği, çalışma verimliliğinin etkinliği ve risk yönetimi faktörlerinin de dahil olduğu TOKİ'nin işletme modelinin de dikkate alındığını belirtti.
"Bütçeyi yönetme kabiliyeti"
Yapılan büyük yatırımların likidite pozisyonunda bir azalmaya neden olmasına karşın, Moody's'in, TOKİ'nin hızla artan bütçesini yönetebilme kabiliyetini de dikkate aldığını ifade eden Soldi, değerlendirmede şöyle devam etti: "Geçtiğimiz 5 yıl içinde TOKİ'nin konut satışlarındaki önemli ölçüdeki artış, kuruluşun kamu fonlarına bağımlılığını azaltmış olup, hükümetin mali kaynak sağlama yerine arazi tahsisi, TOKİ projelerine verdiği desteğin bir göstergesidir. TOKİ'nin artan işletme kâr marjı, kuruluşun işletme modelini ve üçüncü şahıslarla olan kâr ortaklığı projelerinin getirilerinin artışını yansıtmaktadır. TOKİ bugüne kadar mali riskini iyi yönetmiştir ancak sosyal konut edindirmeyle ilgili büyük yatırım programı nedeniyle dış mali kaynaklara ihtiyaç duyması beklenmektedir. Bu tür borçlanmalar için TOKİ'nin bütçesi esneklik tanımaktadır."
TOKİ'nin BA3/BAA1.TR kredi notu ve durağan görüntüsünün, "kuruluşun mali sıkıntıya girmesi durumunda hükümet tarafından destekleneceği" olasılığını da içerdiği kaydedildi. Moody's'in Ulusal Ölçek Derecelendirmeleri (UÖD), katılımcıların göreceli riskleri daha iyi değerlendirmelerini sağlamak amacıyla borçlanma araçları ve ihraççı şirketlerin kredibilitelerinin göreceli biçimde ölçülmesi amacını taşıyor. UÖD'ler, global kredi notlarından farklı oluyor ve bu kredi notları ile kıyaslanamıyor; ancak aynı ülkedeki derecelendirilen diğer kuruluşlarla kıyaslanabiliyorlar. Moody's'in ihraççı şirket kredi notları, belirli bir borçlanma aracı için değil, kuruluşun kendisi için veriliyor.