Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında 2007 yılında imzalanan ''Kommagene-Nemrut Koruma ve Geliştirme Programı'' kapsamında, Nemrut Dağı'nda başlatılan çalışmalar devam ediyor. Bölgede halen 40 kişilik ekip, dev tanrı heykellerinin yer aldığı Nemrut Dağı'nın değişik yerlerinde çalışma yapıyor.
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Neriman Şahin Güçhan başkanlığında 2010 yılına kadar devam edecek koruma çalışmaları kapsamında, iklim şartları nedeniyle üzerlerinde çatlaklar oluşan heykellerin korunması için titiz bir çalışma yapılıyor.
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi ve Nemrut Dağı'ndaki Taş ve Heykellerin Korunması ve Onarımı Projesi Sorumlusu Prof. Dr. Emine Caner Saltık, Nemrut Dağı'nda, gazetecilere yaptığı açıklamada, dev tanrı heykellerinin korunması için 26 Temmuzda başlatılan çalışmalar kapsamında, heykellerdeki tahribatı en aza indirmek için bakteri kullandıklarını söyledi. Heykellerin ve kabartmaların korunmasıyla ilgili daha önce de çalışmalar yaptıklarını bildiren Prof. Dr. Saltık, Nemrut Dağı'nda bulunan heykellerde kireç taşı ve kum taşı olmak üzere iki çeşit taş kullanıldığını belirtti.
Prof. Dr. Saltık, şu bilgileri verdi:
"Buradaki yaklaşımımız, taşın yapısına benzer yapı oluşturarak taşı tamir etmek. Çünkü yabancı malzemeler koyduğunuz zaman, içinde olan uyumsuzluklar bozulmaları hızlandırıyor. Biz taşın kabul edebileceği ve uzun yıllar taşın bozulmasını önleyebilecek ve yavaşlatabilecek yöntemleri keşfetmek için araştırma yapıyoruz. Bu araştırmalar 4 kısımdan oluşuyor. Kalsitleştirme çalışmasıyla kireç taşlarından ayrılan parçaları yapıştırıyoruz. Kum taşlarının ayrılmalarını önlemek için silikatlaştırma yapıyoruz, koruyucu yüzey örtüleri oluşturmak için ise bio mineralleştirme yapıyoruz.
Bu çalışmalarımızda bakteriler kullanıyoruz. Dolgu malzemelerinin içine koyduğumuz bakteriler ile sağlıklı bir kalsit tabakası oluşturmasını sağlamaya çalışıyoruz. Bir de heykellerin üzerindeki çatlaklar ve boşlukları doldurmak için kireç taşlarına ve kum taşlarına uygun harçlar tasarlıyoruz. Aynı zamanda hem bu taşlarda hem de bunlara benzer yapıdaki taşlarda hem arazide hem de ODTÜ'deki laboratuvarlarımızda deneme çalışmaları yapıyoruz. Bunları sınayarak taşa uygunlukları tespit edildikten sonra geniş çapta uygulamalara girişilecek. Aynı zamanda biz uygulamaları yapacak olan ekibi de burada yetiştiriyoruz."
Kommagene-Nemrut koruma ve geliştirme programı
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi ve Doç. Dr. Neriman Şahin Güçhan ise ODTÜ ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında geliştirilen programın, farklı ölçeklerde bir dizi projeyle, başta Nemrut Dağı olmak üzere Adıyaman'daki kültür varlıklarının turizm amaçlı kullanımı ve korunmasına yönelik olduğunu söyledi.
Güçhan, şu bilgileri verdi:
"Dolaysıyla bu program birçok alt ölçekli projeden oluşuyor. 2006 yılından bu
yana biz iki etabı tamamlamış durumdayız. Bunlardan biri Nemrut Dağı ile ilgili
çevre düzenlemesi projesinin hazırlanmasıdır.
Bu proje kapsamında
bir yandan Nemrut ile ilgili korumaya yönelik araştırmalar sürerken alanın
korunması turizme yönelik doğru kullanımı, turistlerin ihtiyaçlarının
giderilmesi ve özellikle turizm nedeniyle eserlere verilen zararların
engellenmesi amaçlanıyor.
Aslında Nemrut Dağı'ndaki bozulma yüz
yıldır devam etmekte. Baraj yapıldıktan sonra nem çok artı ciddi zararlar
görüyor gibi etkenlerde var. Bozulma kuşkusu var ama bu müthiş hızlı da değil.
Yüz yıl öncesinin arkeoloji ve koruma anlayışı ile bugünün anlayışı çok
değişti."
Nemrut Dağı'nda korumaya yönelik yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olduğunu vurgulayan Güçhan, "Orada bütün araştırma ekiplerinin asıl amacı Kral Antiochos'un mezar odasını bulmaya yoğunlaşmış durumda. Bizim pozisyonumuz ise çok farklı. Biz koruma amaçlı çalışıyoruz. Biz bir kazı ekibi değiliz. Dolayısıyla biz kazı yapmayacağız" diye konuştu.
Eserlerdeki hasarın ve bozulmanın tamamen engellenmesinin mümkün olmadığını bildiren Güçhan, "Ama, bunu olabildiğince yavaşlatmak gibi bir amacımız var. Arkeoloji ile korumanın günümüzde tüm dünyada olduğu gibi bir arada yürümesi lazım. Nemrut bu açıdan bugüne kadar şanssız bir örnek olmuş. Bundan sonra umuyoruz bu çehreyi ve bu durumu biz değiştireceğiz. ODTÜ ve Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği içinde" dedi.